Nga mua thiết bị y tế với giá cắt cổ từ Phương Tây

[Hanna]

Nhiều bệnh viện Nga mua các thiết bị y tế quan trọng với giá bị thổi phồng lên gấp nhiều lần. Scandal của ngành y tế Nga mua thiết bị y tế với giá cắt cổ vừa bị phanh phui sau khi một cuộc kiểm tra cho thấy các nhà sản xuất thiết bị y tế đã sử dụng các công ty trung gian mờ ám để đẩy giá các mặt hàng. Các bệnh viện Nga đã chi tiền gấp 2 đến 3 lần các bệnh viện ở những nước phương Tây khác cho cùng một loại thiết bị, theo thông tin của các nhà điều tra. Điều đáng lưu ý là việc xác định danh tính chủ sở hữu của các công ty trung gian thực hiện phi vụ mua bán đắt đỏ của ngành y tế Nga là không hề dễ dàng. Nhà chức trách Nga đã điều tra các dữ liệu hải quan cùng với các hồ sơ kê khai tài sản và họ phát hiện giá cùng một loại thiết bị như nhau có thể chênh lệch hàng trăm ngàn đô-la Mỹ. Một cuộc ra soát 20.000 giao dịch thực hiện từ tháng 1.2006 đến tháng 7.2013 cho thấy các công ty quốc tế đã bán các thiết bị y tế cho Nga có trị giá hơn 2.8 tỉ đô la thông qua mạng lưới hơn 150 công ty trung gian và các đối tác. Điều đặc biệt là địa chỉ liên lạc của những công ty trung gian này lại dẫn đến hộp thư của các công ty luật và kế toán. Theo các chuyên gia, hành vi này có thể nhằm để che đậy các giao dịch nhằm “bôi trơn” và các khoản hối lộ. Các công ty phương Tây kiểu này rất ăn nên làm ra dưới thời Tổng thống Putin. Đây không phải là lần đầu tiên chính phủ Nga nhận ra những bất thường của việc các bệnh viện Nga mua thiết bị y tế với giá cắt cổ từ các nước phương Tây. Năm 2010, Tổng Thống Dmitry Medvedev đã ra lệnh điều tra việc các bệnh viên công mua các thiết bị y khoa với giá cắt cổ. Hậu quả là một số các tên tuổi lớn như hãng General Electric của Mỹ hay hãng Toshiba của Nhật chấm dứt chương trình bán hàng qua các công ty trung gian. Tuy nhiên, báo chí tiếp tục phanh phui rằng một số các ông lớn vẫn tiếp tục thực hiện các phi vụ mờ ám qua hệ thống các nhà cung cấp trung gian. Chỉ trong khoảng thời gian từ 1.2011 đến tháng 7.2013, hai ông lớn là hãng Philips của Hà Lan và hãng Siemens của Đức đã bán các thiết bị có giá trị lên đến 120 triệu đô la thông qua các kênh trung gian, chiếm 35 % doanh số bán hàng cùng kì của họ ở Nga. Theo dữ liệu thống kê, cùng vào thời gian này, doanh số bán thiết bị y tế sử dụng các kênh trung gian lên đến 600 triệu đô la, chiếm 18% tổng doanh số bán của các thiết bị y tế ngoại nhập trên thị trường Nga. Các tập đoàn sản xuất đa quốc gia đứng trước cáo buộc làm đội giá thiết bị y tế ở Nga thông qua các kênh trung gian đã phản ứng bằng cách tuyên bố họ sàng lọc đối tác rất kỹ lưỡng và không thể phát hiện điều gì sai trái ở những công ty trung gian này. Theo luật của chống tham nhũng của Mỹ và Châu Âu các tập đoàn này phải để ý đến những dấu hiệu cảnh báo như các khoản giao dịch với các nước có điều tiếng xấu về nạn tham nhũng, hay là việc mua bán được thực hiện thông qua bên thứ ba không có trụ ở đất nước mà hàng hóa được phân phối ở khâu cuối. Nạn thổi giá Hệ thống y tế công của Nga đã xuống cấp trầm trọng kể từ sau khi Liên Bang Xô Viết tan rã. Tình hình trở nên tệ hại hơn trong những năm 1990 loạn lạc. Nga đối mặt với số ca mắc nhiễm AIDS, lao phổi, ung thư và các ca bệnh về tim mạch cao hơn các nước khác ở Châu Âu. Dưới thời Putin, các tiêu chuẩn về sức khỏe của dân Nga có được cải thiện nhưng nhiều vấn đề nan giải vẫn tồn tại. Các quan chức y tế giải thích là nhiều bệnh nhân phải chịu đựng các chẩn đoán sai và chậm về bệnh tật của mình. Các thiết bị y tế hiện đại như máy quét y khoa có thể giúp các bác sĩ chẩn đoán các ca bệnh sớm trước khi chúng trở nên không thể cứu chữa. Tuy nhiên, các thiết bị này có giá rất đắt. Một máy siêu âm của Mỹ trung bình có giá khoảng 110.000. Ở Nga, mức giá này có thể bị đội lên gấp nhiều lần. Vào tháng 5,2011, một bệnh viện ở Astrakhan, phía Tây-Nam nước Nga nhập một máy siêu âm iE33 của Philips dùng để chẩn đoán bệnh tim với giá 580.000 ,đô la. Vào tháng 12.2011, trung tâm nghiên cứu y học Almazov ở thành phố St. Petersburg cũng mua máy iE33 với giá 490.000. Trong khi đó, giá máy iE33 tại thị trường châu Âu và Bắc Mỹ chỉ là 145.000 đô la. Tình trạng đội giá xảy ra với nhiều chủng loại thiết bị khác. Trung Tâm Nghiên cứu Nội Tiết ở Moscow mua máy chẩn đoán ung thư vú và một số bệnh ung thư khác có mã hiệu Philips iU22 với giá 360.000 đô la, cao gấp 3 lần giá bán ở Mỹ và châu Âu trong cùng một thời gian. Hãng Reuters cho hay họ điều tra 22 vụ nhập mua máy siE33 và iU22 của Philips ở Nga và phát hiện ra các bệnh viện Nga nhập mua cùng loại máy với mức giá cao hơn 2 lần so với các bệnh viện ở những nước phương Tây. Khó lần ra dấu vết Các công ty trung gian tiếp tay thổi giá thiết bị y tế của Nga thường đăng kí trụ sở ở những vùng lãnh thổ hay quốc gia như quần đảo British Virgin Islands, công quốc Liechtenstein, Thụy Sĩ và Panama. Tại những vùng lãnh thổ hay quốc gia này, chủ sở hữu của doanh nghiệp không bị bắt buôc phải công khai danh tính. Trong khi đó, một số các công ty trung gian khác lấy tư cách làm đại diện cho những cá nhân không xác định về danh tính. Khi các phóng viên điều tra tìm cách liên lạc với các luật sư, kế toán viên, hay đại diện chủ sở hữu, các đại lý và các giám đốc của hơn 150 công ty trung gian, không một ai trả lời qua email, thư tay hay điện thoại khi được yêu cầu cho ý kiến về việc thổi giá các thiết bị y tế bị phanh phui. Những khoản huê hồng Không có bằng chứng nào cho thấy các nhà sản xuất được đề cập trong bài báo này biết về những hoạt động phi pháp của các công ty trung gian. Tuy nhiên, theo lời một ứng cử viên giám đốc tại một công ty trung gian, những công ty được lập ra nhằm hai mục đích, giúp các doanh nhân làm ăn ở Nga trốn thuế và chuyển các khoản huê hồng cho các quan chức bệnh viện. “Cứ mỗi hai tháng một lần, số tiền có thể là 10.000 đến 15.000 đô la Mỹ”, người này tiết lộ. Trước hiểm họa thổi giá các thiết bị y tế, chính phủ Nga tiến hành nhiều cuôc điều tra. Và các vụ thổi giá bị phanh phui, Điển hình nhất, là vụ hãng Siemens bán cho một công ty Thụy Sĩ có tên là Diatech SA lô thiết bị có giá 3 triệu đô la Mỹ nhưng sau đó một bệnh viên Nga mua lại nó này với giá 12 triệu đô la, theo thông tin điều tra từ cục Chống Độc Quyền liên bang Nga. Kết quả là đối tác của Siemens ở Nga bị phạt 23.5 rúp (khoảng 680.000 đô la Mỹ). Công ty Diatech SA có trụ sở tại một văn phòng luật sư ở Thụy Sĩ. Họ không có phản hồi nào khi được yêu cầu bình luận về vụ việc. Hãng Siemens cũng từ chối nhận định về tính hợp lí cái giá 12 triệu đô về lô hàng các máy chụp cắt lớp CT, máy chụp cộng hưởng từ MRI và máy chụp X-quang do họ cung cấp. Hãng này nói là nhà bán lẻ có quyền quyết định giá của các mặt hàng. Nguyễn Thị Quỳnh Như (lược dịch từ Moscow Times)