16 ‘nỗi sợ’ trong tâm lý chiến lược của Trung Quốc

Dựa trên bằng chứng từ nguồn công khai không nhiều lắm và xem xét những ấn phẩm nội bộ của TQ, nổi lên 16 nhân tố tâm lý-những mối lo ngại hay khả năng dễ bị tổn thương về quân sự - giải thích vì sao TQ xây dựng các lực lượng quân sự như hiện nay và những nhân tố có thể có ảnh hưởng đối với chính sách quân sự của TQ trong tương lai.

Nhà phân tích quân sự Michael Pillsbury trong bài viết trên tạp chí Surival gần đây đã nêu ra 16 cái sợ để giải thích vì sao Bắc Kinh xác định những yêu cầu chiến lược cụ thể và tập trung phát triển một số hệ thống trong thập kỷ qua để tăng cường sức mạnh quốc phòng.
Không có cách nào để biết chắc danh mục mười sáu cái sợ này đã đầy đủ chưa, và cũng không thể xếp theo thứ tự mức độ sợ hãi, nhưng chắc rằng tất cả sẽ tiếp tục tác động đến quá trình ra quyết định quốc phòng của TQ về lâu dài.

16 nỗi sợ này gồm: Sợ bị phong tỏa bởi các đảo; Sợ mất các nguồn tài nguyên biển; Sợ bị chặn các đường giao thông biển; Sợ bị xâm lược trên bộ hay chia cắt lãnh thổ; Sợ bị tiến công bằng lực lượng thiết giáp hay không quân; Sợ mất ổn định bên trong do những cuộc bạo loạn, nội chiến hay khủng bố; Sợ hệ thống đường ống bị tiến công; Sợ các đòn tiến công từ tàu sân bay; Sợ các đòn tập kích đường không lớn; Sợ Đài Loan trở thành một quốc gia độc lập; Sợ các lực lượng chưa đủ mạnh để “giải phóng” Đài Loa; Sợ các lực lượng tên lửa chiến lược bị tiến công bằng lực lượng biệt kích, gây nhiễu hay vũ khí tiến công chính xác; Sợ leo thang và mất khả năng kiểm soát; Sợ bị tiến công điều khiển học; Sợ bị tiến công vào các vũ khí chống vệ tinh; Sợ các nước láng giềng trong khu vực.

15. Sợ bị tiến công vào các vũ khí chống vệ tinh

Trong gần một thập kỷ, nhiều bài viết trên báo chí TQ đề cao lợi thế của TQ trong việc phát triển vũ khí chống vệ tinh, nhưng với điều kiện phải được bí mật triển khai. Một đại tá TQ cho rằng từ năm 2015, TQ nên phát triển khả năng răn đe vũ trụ và “sát thủ tiễn” vũ trụ, đồng thời không để lộ thông tin về việc phát triển khả năng đó để bảo vệ hình ảnh của TQ trên trường quốc tế. Phản ứng quốc tế sau vụ thử vũ khí chống vệ tinh không công bố của TQ hồi tháng 1.2007 có lẽ làm tăng tầm quan trọng của việc giữ bí mật.

Tên lửa đẩy Trường Chinh-3C

Có lẽ giới quân sự TQ chưa bao giờ có ý định tiết lộ thông tin về việc phá huỷ vệ tinh trinh sát thời tiết vũ mang tên “Phong vân- 1” ngay cả với các giới khác trong chính phủ TQ. Chỉ đến khi vệ tinh bị phá huỷ và tạo ra một đám mảnh vỡ chưa từng thấy trên quĩ đạo Trái Đất- thấp, chính phủ TQ mới buộc phải lên tiếng giải thích.

Phản ứng quốc tế mạnh mẽ đối với vụ thử có lẽ đã tác động đến quan điểm của giới quân sự TQ về khả năng Mỹ có thể thấy cần phải thực hiện những đòn tiến công nhằm vào các bãi phóng (vũ khí chống vệ tinh) ở sâu trong nội địa TQ trong trường hợp xảy ra một cuộc đối đầu quân sự với TQ. Để đối phó với nguy cơ này, TQ cần có những bệ phóng vũ khí chống vệ tinh an toàn hơn như tàu ngầm, một khả năng từng được đề cập trên báo chí TQ.

16. Sợ các nước láng giềng trong khu vực

Tuy điều dễ nhận thấy là những bài viết trên báo chí quân sự TQ tránh công khai đề cập những mối đe doạ từ các nước láng giềng, nhưng hiển nhiên là Quân đội TQ rất lo ngại những mối đe doạ từ tất cả các hướng. Tác giả của các bài viết tỏ ra rất quan tâm đến các lực lượng tương đương và hoạt động quân sự ở Nam Á, và đặc biệt chú ý đến các cuộc diễn tập liên quân của Ấn Độ (như “Chiến dịch bàn cờ” trong năm 2011).

Một chuyên gia cho rằng một trong những mục tiêu chiến lược của Mỹ ở Tây Thái Bình Dương là dựa vào sự trợ giúp của Ấn Độ để hạn chế khu vực hoạt động của tàu ngầm hạt nhân TQ. Về Nhật Bản, tuy các quan chức Mỹ có thể coi đó là một quốc gia hoà bình, nhưng nhiều học giả TQ tỏ ra rất nghi ngờ ý đồ quân sự của Nhật. Nhiều bài viết tỏ ý lo ngại về chủ nghĩa dân tộc Nhật và tiềm năng phát triển vũ khí hạt nhân của nước này. Các nhà nghiên cứu ở Viện Hàn lâm Khoa học quân sự cũng tỏ ý lo ngại về cuộc cải cách quân sự của Nhật. Ngay cả Nga, một nước có thể được coi là đồng minh của TQ, cũng không tránh khỏi sự nghi ngờ của TQ: TQ lo ngại điều mà một giáo sư trường Đại học Phúc Đán gọi là tâm lý “đế quốc” của nước Nga.

Tất cả những mối lo ngại vừa sâu sắc vừa phổ biến nói trên đều có thể tác động đến phản ứng của TQ đối với các chính sách của Mỹ, và là nhân tố mà các nhà hoạch định chính sách của Mỹ cần tính đến khi xác định chiến lược nào đối với TQ sẽ có hiệu quả nhất.

Michael Pillsbury – Tạp chí Survival
Nguoiduatin