Quyết định của Nga cho Edward Snowden tị nạn tạm thời là nguyên nhân chính dẫn tới việc Nhà Trắng hủy cuộc gặp dự kiến giữa hai tổng thống Barack Obama và Vladimir Putin.

(Ảnh: REUTERS/RIA Novosti/Pool)
Vậy Tổng thống Nga được lợi ǵ khi ch́a tay giúp đỡ người tiết lộ các tài liệu bí mật của Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NSA)? Đặc biệt là khi - ít nhất là đến thời điểm này - không có dấu hiệu nào cho thấy t́nh báo Nga đă thẩm vấn "kẻ đào tẩu" Mỹ.
Fyodor Lukyanov, một người chuyên quan sát Kremlin, hồi tháng trước đă b́nh luận rằng việc để cho Snowden vào Nga sẽ giống như việc "biến một cơn đau đầu nhẹ thành một chứng đau nửa đầu".
Vậy tại sao Putin lại chuốc lấy chứng đau đầu nặng này?
Trước hết là bởi v́ Putin có thể đơn giản là không cưỡng lại được một hành động mà không chỉ khiến cho Washington bẽ mặt mà c̣n nhắc nhở rằng Nga, chứ không phải Mỹ, giờ đang ngồi ở ghế lái trong mối quan hệ đông - tây của hai nước.
Thứ hai, v́ các cuộc thăm ḍ ư kiến đáng tin cậy nhất cho thấy, đa số người Nga nghĩ Snowden nên được cho tị nạn lâu dài ở Nga. Điều đó có nghĩa là sự hiện diện của người tuưt c̣i Mỹ có thể là một yếu tố giành phiếu bầu cho Putin, người vốn đang nhắm tới một nhiệm kỳ thứ 4, sau cuộc bầu cử năm 2018.
Thứ ba là bởi làm như vậy sẽ khiến các đối thủ của Mỹ hài ḷng. Như Lukyanov nhận định: "Nếu Putin có quan tâm đến điều ǵ th́ đó chính là cách Thế giới thứ ba nghĩ về Nga. Và Thế giới thứ ba coi Snowden như một người hùng đă tiết lộ tin mật của Mỹ ra ngoài. Putin rất nhạy cảm với điều đó. Có quá nhiều thiệt hại nếu không làm như vậy".
Cuối cùng, Putin đă nh́n thấy cơ hội tấn công vào trung tâm sự ḱnh địch Mỹ - Nga: cuộc chiến về hồ sơ nhân quyền của hai bên. Ở khía cạnh này, Snowden là món quà Giáng sinh sớm của Putin. Ông có thể đưa Snowden ra như một đèn hiệu cho những ai cáo buộc Nga ngược đăi tự do cá nhân.
Putin hẳn biết rằng, thả Snowden ra sẽ là trêu tức Mỹ - một cách nh́n nhận mà Nhà Trắng đă xác nhận trong tuyên bố ngày 7/8.
Giới quan sát nhận định rằng cơn đau đầu này sẽ có lợi cho Putin. Và ngay cả chứng đau nửa đầu th́ cũng chỉ là một cái giá rất nhỏ mà Putin trả cho việc cướp ánh đèn sân khấu khỏi tay Mỹ.
Một cú sẩy chân trong quan hệ Moscow - Washington càng làm tăng thêm khó khăn trong việc đoán biết ư định của Putin.
George W. Bush hồi năm 2001 tuyên bố đă nh́n vào mắt nhà lănh đạo Nga và "có thể phán đoán được tâm hồn ông". Liệu khi đó vị Tổng thống Mỹ có thể nh́n thấy rằng, 6 năm sau, Putin sẽ làm kinh ngạc Hội nghị An ninh Munich hàng năm bằng một bài phát biểu nảy lửa chỉ trích Mỹ. Ông lên án hành động quân sự của Mỹ ở Trung Đông là 'đơn phương" và "bất hợp pháp", nói rằng Washington đă tạo ra bất ổn toàn cầu. "Họ đưa chúng ta đến vực thẳm của hết cuộc xung đột này đến cuộc xung đột khác", ông Putin nói.
Sau khi Snowden rời Hongkong tới Moscow vào tháng 6, Putin nhanh chóng tỏ dấu hiệu ông không có thời gian dành cho cựu nhà thầu t́nh báo Mỹ và bày tỏ hy vọng Snowden sẽ sớm lên đường tới Havana.
Hiểu sai lập trường của Putin, Washington chọn cách đối xử với Snowden như một quân cờ, phong tỏa mọi hành động có thể tiếp theo của anh ta bằng cách phát lệnh try nă và chặn đường mọi ngả bay.
Đây là một nước cờ đầu dễ hiểu. Nhưng Putin đă làm chính xác những ǵ Nhà Trắng hy vọng ông không làm. Cơ quan Nhập cư liên bang Nga không chỉ cho Snowden tị nạn tạm thời 1 năm mà c̣n xử lư giấy tờ trong một khoảng thời gian nhanh kỷ lục - đúng 2 tuần, so với b́nh thường là khoảng 3-6 tháng.
Snowden hiện đang sống ở một địa điểm bí mật đâu đó thuộc Moscow, làm khách của những người Mỹ xa xứ và bắt đầu một cuộc sống mới tha hương trên đất Nga.
Thanh Hảo(Theo NBC News)