Tham vọng “cường quốc biển” của Trung Quốc

Đại hội toàn quốc lần thứ 18 của ĐCS TQ đã phát đi tín hiệu mạnh mẽ rằng Trung Quốc phải trở thành “cường quốc biển” trong thập kỷ tới.

Tàu chiến Trung Quốc ngày càng hiện đại.

Tại kỳ họp Quốc hội hàng năm hồi tháng 3/2013, Trung Quốc đã thành lập Ủy ban Hàng hải Quốc gia, tích hợp một loạt các cơ quan chính phủ riêng rẽ chịu trách nhiệm về hàng hải vào Cơ quan Hải dương Nhà nước và đặt dưới sự giám sát trực tiếp của Bộ Tài nguyên và lãnh thổ quốc gia. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm tăng cường quản lý nhà nước và quản lý các vấn đề hàng hải, cả dân sự lẫn quân sự.

Trong khi đó, Trung Quốc đã tăng đáng kể ngân sách quốc phòng và một phần lớn trong số đó dành cho việc phát triển hải quân.

Sự đi lên của Trung Quốc trong thế kỷ 21 đã dẫn đến một chiến lược biển mạnh bạo. “Sách trắng Quốc phòng” năm 2005 đề xuất rằng Trung Quốc nên xây dựng một lực lượng hải quân hùng mạnh và hiện đại để bảo vệ lợi ích hàng hải của nước này.

Trong năm 2008, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đầu tiên chỉ ra rằng Trung Quốc phải thực hiện một quá trình chuyển đổi từ việc từ một cường quốc lục địa để trở thành một sức mạnh trên biển.

Trong con mắt của người Trung Quốc, tất cả các cường quốc hiện nay như Mỹ, Nhật Bản và Nga đều là cường quốc biển, trong khi Trung Quốc vẫn còn là một “cường quốc đất liền”.

Khi Trung Quốc mạnh lên, nước này muốn có tiềm lực bảo vệ được lợi ích địa chính trị ngày càng rộng mở và các tuyến đường biển quan trọng được sử dụng để nhập khẩu các nguồn tài nguyên quan trọng. Ví dụ, 85% lượng dầu nhập khẩu của Trung Quốc phải đi qua eo biển Malacca.

Quan trọng hơn, phương châm chủ đạo của chính sách đối ngoại Trung Quốc đã thay đổi một cách tinh tế. Kể từ năm 2009, Trung Quốc đã dần dần từ bỏ chiến lược “giấu mình, chờ thời” của cố lãnh đạo Đặng Tiểu Bình và ngày càng ráo riết can dự vào những vấn đề toàn cầu, với châu Á là trọng tâm. Trong bối cảnh này, Trung Quốc tích cực gia tăng chiến lược hàng hải.

Về mặt địa lý có ba hướng trong chiến lược biển của Trung Quốc: Biển Hoa Đông, Biển Đông và Ấn Độ Dương. Do giá trị địa chính trị của 3 vùng biển này, Trung Quốc quyết tâm phát triển những căn cứ hải cảng để đảm bảo tiếp cận thị trường thế giới và các tuyến đường vận tải hàng hóa, tài nguyên.

Sự hiện diện ngày càng gia tăng của tàu Trung Quốc bị coi là mối đe dọa và nguồn gốc xung đột trên biển. Ảnh minh họa

Nhưng cho đến nay, Trung Quốc vẫn không định rõ về mục tiêu và qui mô của chiến lược hàng hải. Sự mơ hồ này đã dẫn đến thái độ nghi ngờ và mất lòng tin của các nước láng giềng. Sự hiện diện hải quân ngày càng gia tăng của Trung Quốc bị coi là một mối đe dọa và là nguồn gốc xung đột. Tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông và Biển Hoa Đông cho thấy Trung Quốc đã trở nên quyết đoán hơn và bành trướng lợi ích hàng hải và tuyên bố chủ quyền.

Bắc Kinh đã gọi các vùng biển tranh chấp là “lợi ích cốt lõi”, điều mà trước đây Trung Quốc chỉ dùng để gọi các khu tự trị như Tây Tạng và Tân Cương. Lập trường cứng rắn của Trung Quốc thể hiện ý chí mạnh mẽ trong việc xây dựng sức mạnh trên biển và mở rộng lợi ích hàng hải. Chiến lược biển đầy tham vọng của Trung Quốc đã làm dấy lên lo ngại ở Nhật Bản, Mỹ và các nước Đông Nam Á. Khi Trung Quốc tiếp tục mở rộng sức mạnh trên biển trong những năm tới, xung đột có thể xảy ra, nếu tình trạng nghi kị lẫn nhau và căng thẳng leo thang trong khu vực.

Lê Chân (theo Japan Times)