Tình báo Mỹ: Đau đầu với các nhân viên 'ngoài luồng'

Vụ việc Edward Snowden - một chuyên viên tình báo làm việc cho Công ty tình báo tư nhân Booz Allen Hamilton - tiết lộ chương trình nghe lén, đọc trộm tuyệt mật PRISM của Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA) khiến cho giới chuyên gia một lần nữa xem xét lại vấn đề tình báo thuê ngoài (outsourcing intelligence), tức là việc các cơ quan tình báo Mỹ hợp đồng thuê các công ty tình báo tư nhân thực hiện một số phần việc do quá tải trong khi lực lượng nhân sự trong biên chế không làm xuể. Từ đây, thêm một đội quân hacker quy tụ cả ngàn người âm thầm làm việc bên trong NSA mới được công luận và giới truyền thông biết tới.

Booz Allen Hamilton, công ty cung cấp dịch vụ tình báo tư nhân lớn nhất nước Mỹ.

Phụ thuộc nhiều vào tình báo tư nhân

Sự kiện khủng bố ngày 11/9/2001 đã mở ra cơ hội phát triển vượt bậc cho ngành tình báo tư nhân. Đầu thập niên 90 thế kỷ XX, sau khi Liên Xô tan rã, Chiến tranh lạnh kết thúc, ngành tình báo Mỹ không còn mục tiêu quan trọng nữa nên đã mạnh tay cắt giảm nhân sự, tiết giảm kinh phí hoạt động. Sau sự kiện 11-9, giới lãnh đạo nước Mỹ lo sợ những cuộc tấn công tương tự có thể sẽ tiếp tục xảy ra, vì thế đã tăng cường công tác thu thập thông tin tình báo để chống khủng bố.

Tất cả các cơ quan tình báo của Mỹ đều tập trung vào việc thu thập và xử lý thông tin tình báo chống khủng bố. Với khối lượng thông tin tình báo khổng lồ, nhân sự ngành tình báo không thể đáp ứng nổi yêu cầu xử lý vừa nhanh vừa chính xác. Vì vậy, để xử lý được khối lượng thông tin tình báo đó, chỉ có cách thuê tình báo tư nhân.

Theo thống kê của tờ Washington Post, đến năm 2010, ngân sách tình báo Mỹ đã tăng 250% so với năm 2000. Các công ty dịch vụ tình báo tư nhân cũng tăng trưởng ồ ạt. Nước Mỹ hiện có hàng chục ngàn nhân viên tình báo tư nhân thuộc 1.931 công ty ký hợp đồng làm việc cho các cơ quan tình báo. Họ làm việc bên cạnh các nhân viên tình báo trong biên chế tại 10.000 địa điểm văn phòng tình báo trên khắp nước Mỹ. Họ giúp các cơ quan tình báo xử lý các công việc rất đa dạng, từ phân tích tình huống tại CIA, DIA đến hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ phục vụ cho tình báo tín hiệu tại NSA.

Riêng tại thủ đô Washington DC, người ta đã phải xây dựng thêm khoảng 30 khu phức hợp với tổng diện tích sàn lên đến 17 triệu m2, được bảo đảm an toàn cao độ để dùng làm chỗ làm việc cho lực lượng tình báo tuyệt mật. Và công việc mà các nhân viên tình báo tư nhân thực hiện thật ấn tượng.

Theo báo cáo của Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ (DNI), tình báo tư nhân xử lý đến 70% khối lượng công việc của cộng đồng tình báo Mỹ và cũng ngốn đến 70% ngân sách của ngành tình báo. Riêng NSA, số lượng nhân viên hợp đồng tư nhân đã tăng mạnh, từ 140 người vào năm 2001 lên 6.000 người vào năm 2006 và hơn 10.000 người vào năm 2012. Quy mô và tầm vóc của tình báo hợp đồng tư nhân ngày nay đã vượt qua khả năng hình dung của công chúng Mỹ. Người ta không biết rõ chúng lớn đến mức nào, nhiều đến mức nào.

Trong số hàng ngàn công ty cung cấp dịch vụ tình báo tư nhân, Booz Allen Hamilton được xem là nhà thầu lớn nhất, với doanh thu năm 2012 đạt 5,8 tỉ USD. Dịch vụ an ninh, tình báo hợp đồng với chính phủ là mảng dịch vụ mang lại nguồn thu béo bở nhất, trong đó ngành tình báo chiếm 25% doanh số năm 2012 của BAH, trong khi ngành an ninh, quốc phòng mang lại 55% doanh thu. Công ty hiện có 25.000 nhân viên thì hết 2/3 làm việc hợp đồng cho chính phủ, được cấp quyền tiếp cận thông tin từ mật cho đến tuyệt mật. Snowden được cấp quyền tiếp cận thông tin mức độ tuyệt mật.

Vấn đề đang gây lo ngại cho cộng đồng tình báo Mỹ hiện nay là tình trạng rò rỉ thông tin mật từ các nhân viên tình báo tư nhân. Việc này thường xuất phát từ những người được cấp quyền tiếp cận thông tin mật ở mức độ cao, như Snowden. Ở nước Mỹ, quyền tiếp cận thông tin mật được xem là một "món hàng" có giá trị cao, vì nó có thể mang lại nhiều thứ cho người sở hữu, như địa vị, danh tiếng, tiền bạc. Đến thời điểm năm 2011, nước Mỹ có 4,2 triệu người được cấp quyền tiếp cận thông tin mật, trong đó khoảng 1/3 có quyền tiếp cận thông tin tối mật, và 38% là nhân sự của các công ty tư nhân.

Từ năm 2007, Quốc hội Mỹ đã lên tiếng báo động về tình trạng các cơ quan tình báo Mỹ, nhất là NSA và CIA, phụ thuộc quá nhiều vào tình báo tư nhân để thực hiện các công việc mà lẽ ra nhân viên trong ngành tình báo phải thực hiện. Khi đó, các cơ quan tình báo đã hứa là sẽ cắt giảm số hợp đồng tình báo tư nhân, một mặt là để tiết kiệm chi phí hoạt động, mặt khác cũng nhằm hạn chế rủi ro rò rỉ thông tin mật do các nhân viên hợp đồng tư nhân gây ra. Thế nhưng, từ đó đến nay, số lượng hợp đồng thuê tình báo tư nhân không những không giảm mà còn tăng lên.

Giới chức tình báo Mỹ cho rằng, tình báo tư nhân không chỉ có mặt tiêu cực mà còn có những lợi ích thiết thực, trước hết là họ giúp giải quyết được bài toán nhân sự có trình độ chuyên môn cao. Tuy nhiên, sau vụ Snowden, chắc chắn ngành tình báo tư nhân sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều. Trước mắt, 2 viện Quốc hội Mỹ đang thảo luận tìm biện pháp tách tình báo hợp đồng tư nhân ra khỏi ngành tình báo Mỹ.

Thực hiện điều này trong bối cảnh hiện nay quả là khó, vì nước Mỹ vẫn đang tiếp tục cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu, thậm chí còn mở rộng thêm địa hạt do thám, thu thập thông tin, dữ liệu phục vụ cho mục tiêu phát hiện sớm và ngăn ngừa nguy cơ khủng bố. Từ đó, nhu cầu về nhân sự trình độ cao, có khả năng làm việc ngay buộc các cơ quan tình báo phải thuê tình báo tư nhân. Nếu loại bỏ tình báo tư nhân, các cơ quan tình báo Mỹ sẽ gặp khó khăn lớn khi phải tìm kiếm nhân sự lấp vào các khoảng trống do tình báo tư nhân để lại.

TAO - Đội quân hacker tuyệt mật của NSA

Theo nhiều nguồn tin đáng tin cậy, một đơn vị hacker tuyệt mật của Cục An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) - tổ chức nghe lén điện tử khổng lồ của chính quyền Mỹ - gọi là Phòng Chiến dịch xâm nhập thích ứng (TAO) đã xâm nhập thành công các hệ thống máy tính và viễn thông của Trung Quốc suốt 15 năm qua, thu thập một lượng thông tin khổng lồ đáng tin cậy nhất về những gì diễn ra bên trong đất nước này.

Tình báo tư nhân thực hiện đến 70% khối lượng công việc của ngành tình báo Mỹ.

Nằm ẩn sâu bên trong trụ sở phức hợp của NSA ở Fort Meade, bang Maryland miền Đông nước Mỹ, TAO được coi là bộ phận bí ẩn đối với nhiều nhân viên cơ quan tình báo tín hiệu. Chỉ có một số ít sĩ quan NSA có quyền biết toàn bộ thông tin về TAO do mức độ cực kỳ nhạy cảm của các chiến dịch và những người bước vào không gian làm việc của đơn vị này bắt buộc phải có giấy phép đặc biệt. Cánh cửa thép dẫn vào trung tâm chiến dịch điện tử siêu hiện đại của TAO được binh lính vũ trang bảo vệ và người muốn bước qua nó phải gõ mật mã 6 chữ số trên bàn phím cũng như qua kiểm tra quét võng mạc.

Theo tiết lộ của một sĩ quan NSA giấu tên, nhiệm vụ của TAO khá đơn giản - thu thập thông tin tình báo về các mục tiêu nước ngoài bằng cách lén lút xâm nhập các hệ thống máy tính và viễn thông, bẻ khóa mật mã, phá hỏng hệ thống an ninh bảo vệ máy tính, đánh cắp dữ liệu lưu trữ trên ổ cứng máy tính và sau đó sao chép toàn bộ mọi dữ liệu quan trọng.

Tóm lại, đó là công việc bình thường của một hacker chuyên nghiệp. NSA sử dụng thuật ngữ Khai thác mạng máy tính (CNE) để mô tả các chiến dịch này. Ngoài ra, TAO cũng có nhiệm vụ phát triển kỹ thuật tin học cho phép cộng đồng tình báo Mỹ phá hủy hay gây thiệt hại cho các hệ thống viễn thông và máy tính nước ngoài bằng cuộc tấn công mạng theo lệnh từ tổng thống.

Một tổ chức tình báo khác chịu trách nhiệm tiến hành cuộc tấn công mạng như thế là Bộ chỉ huy Mạng Mỹ (Cybercom) với tổng hành dinh cũng đặt tại Fort Meade và chịu sự lãnh đạo của chính Giám đốc NSA - tướng Keith Alexander. Từ tháng 4/2013, người chỉ huy TAO là Robert Joyce - nguyên Phó giám đốc Ban chỉ đạo Bảo đảm an ninh (IAD - bộ phận có nhiệm vụ bảo vệ các hệ thống thông tin liên lạc và máy tính của chính quyền Mỹ) của NSA.

TAO hiện được coi là yếu tố lớn nhất và quan trọng nhất của Ban chỉ huy Tình báo tín hiệu (SIGINT) của NSA - bao gồm trên 1.000 hacker quân sự lẫn dân sự, các chuyên gia phân tích tình báo, chuyên gia về mục tiêu, các nhà thiết kế phần cứng và phần mềm máy tính, các kỹ sư điện tử.

Biệt khu bất khả xâm phạm của TAO ở Fort Meade là Trung tâm Chiến dịch từ xa (ROC), nơi mà đội ngũ hacker lão luyện (họ tự xưng là những điệp viên CNE) làm việc luân phiên theo ca cả ngày lẫn đêm. Các điệp viên CNE liên tục tìm kiếm các hệ thống máy tính nghi ngờ được sử dụng bởi các phần tử khủng bố để chuyển thông điệp đến các thành viên khác hay những người cảm tình với tổ chức khủng bố.

Sau khi các máy tính này được nhận diện và định vị, điệp viên CNE tiến hành đột nhập nhờ vào phần mềm chuyên dụng do đội ngũ kỹ sư và chuyên gia của TAO thiết kế riêng cho mục đích này và tải xuống các nội dung chứa trong phần cứng máy tính mục tiêu, thả "bọ" gián điệp vào hệ thống máy tính đối phương để từ đó giúp TAO do thám liên tục dòng lưu thông của các email và thông điệp văn bản trên máy tính hay điện thoại di động.

TAO khó thể hoàn thành nhiệm vụ nếu không có đội ngũ nhà khoa học máy tính và kỹ sư phần mềm tài năng chịu sự chỉ huy của Ban Công nghệ mạng dữ liệu (DNTB) hình thành nhằm mục đích phát triển phần mềm máy tính tinh vi giúp các điệp viên CNE hoàn thành sứ mệnh thu thập thông tin tình báo. Ngoài ra, TAO còn biên chế một nhóm đặc biệt gọi là Ban Công nghệ mạng viễn thông (TNT) nghiên cứu phát triển các kỹ thuật cho phép đội ngũ hacker của TAO bí mật truy nhập các hệ thống máy tính mục tiêu và mạng viễn thông.

Một bộ phận khác nữa của TAO gọi là Ban Sứ mệnh công nghệ hạ tầng (MITB) để phát triển xây dựng phần cứng giám sát máy tính và các mạng viễn thông và bảo đảm cơ sở hạ tầng cho hoạt động trơn tru. TAO thậm chí còn thành lập đơn vị nhỏ thu thập thông tin tình báo bí mật gọi là Ban Chiến dịch công nghệ truy nhập (ATOB) bao gồm nhân lực được thuyên chuyển từ Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) và Cục Điều tra Liên bang (FBI).

Từ khi được thành lập vào năm 1997, TAO nổi tiếng cung cấp nhiều thông tin có giá trị cho cộng đồng tình báo Mỹ không chỉ riêng về Trung Quốc mà còn về các nhóm khủng bố và các hoạt động gián điệp nước ngoài chống Mỹ, cũng như về các chương trình phát triển tên lửa, vũ khí hủy diệt hàng loạt và tình hình kinh tế trên toàn cầu. Theo tiết lộ của một cựu quan chức NSA, vào năm 2007 TAO đã xâm nhập thành công hàng ngàn hệ thống máy tính nước ngoài, đọc lén email của nhiều mục tiêu trên khắp thế giới.

Trong cuốn sách xuất bản năm 2009 về lịch sử phát triển của NSA - "The Secret Sentry" - của tác giả nhà báo Matthew Aid, chương trình đánh cắp dữ liệu của TAO vào thời gian đó được gọi là Stumpcursor và nó được đánh giá là cực kỳ quan trọng cho quân đội Mỹ ở Iraq.

Năm 2007, TAO cũng cung cấp cho chính quyền Mỹ nhiều thông tin quan trọng về chương trình hạt nhân của Iran. Mọi thông tin về TAO đều được xếp loại tuyệt mật, thậm chí "siêu nhạy cảm" bên trong NSA. Trong những năm gần đây, các chiến dịch thu thập thông tin của TAO đã mở rộng từ Fort Meade đến một số trạm nghe lén quan trọng khác của NSA.

Hiện nay, các đơn vị nhỏ của TAO đang hoạt động trong các trung tâm nghe lén trực thuộc SIGINT của trạm NSA Hawaii ở đảo Oahu của Hawaii, trạm NSA Texas ở Medina Annex bên ngoài thành phố San Antonio và một trạm khổng lồ khác của NSA ở căn cứ không quân Buckley bên ngoài thành phố Denver thuộc bang Colorado. Vấn đề là, TAO đang ngày càng lớn mạnh và chuyển giao quá nhiều thông tin tình báo có giá trị đến mức nó không thể được giấu kín như trước đây nữa


Duy Ân - Nguyên Khang
ANTG