Phòng cúm A/H5N1 lây lan từ chim yến: Không ai làm như ta là diệt tất tần tật!

Thế giới chưa bao giờ có chim yến bị nhiễm cúm và cũng chưa có một kết luận khoa học rõ ràng về cơ chế lây lan dịch cúm A/H5N1 trên đàn chim yến.

Chính vì vậy, việc tiêu hủy chim yến của các cơ quan có thẩm quyền đang khiến người nuôi yến hoang mang.

Lúng túng xử lý

Hiện tại, việc tiêu hủy đàn chim yến bị nhiễm cúm A/H5N1 ở cơ sở Thanh Bình (trên đường Thống Nhất, TP.Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận) của Công ty CP Yến Việt đã hoàn tất theo yêu cầu của cơ quan thú y. Ít nhất gần một nửa trong tổng số khoảng 100.000 con yến bị tiêu hủy. Tuy nhiên, Phó chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Trần Xuân Hòa thừa nhận: “Cả Bộ NN-PTNT và lãnh đạo UBND tỉnh đến nay cũng hết sức lúng túng trong việc xử lý đàn chim yến vì cả thế giới lần đầu tiên có trường hợp này. Bộ đề nghị tiêu hủy toàn bộ nhưng tỉnh đã có văn bản đề nghị nên xử lý sàng lọc theo 3 bước, cụ thể ban ngày khi chim bay đi thì xử lý toàn bộ chim non, chim đang ấp rồi tiêu độc khử trùng. Sau đó tiếp tục sàng lọc con yếu. Tiếp theo là xét nghiệm vi rút H5N1 trên đàn chim yến còn lại liên tục 7 ngày, âm tính thì cho tồn tại, dương tính thì xử lý. Tín hiệu đáng mừng là đến nay tỷ lệ chim chết đang giảm dần, đến ngày hôm qua (21.4) thì không còn chết nữa, con non, con bệnh cũng đã tiêu hủy hết rồi, nhưng biện pháp chống dịch một cách khoa học thì đến nay vẫn chưa có gì cụ thể”.

Ông Nguyễn Xuân Bình, Giám đốc Cơ quan thú y Vùng 6, cho biết: “Đây là lần đầu tiên xảy ra dịch trên chim yến nên cần phải vừa xử lý vừa giám sát, vừa rút kinh nghiệm. Trước mắt diệt sạch mầm bệnh trong nhà nuôi, tiếp đó theo dõi chặt chẽ, xét nghiệm tiếp tục đối với đàn yến trưởng thành có vẻ bề ngoài khỏe mạnh, sau đó tính tiếp việc xử lý đối với chúng. Cơ quan thú y Vùng 6 tạm chấp nhận phương án xử lý này vì qua giám sát nhiều ngày cho thấy chim yến khó lây bệnh lẫn nhau vì kiếm ăn đơn độc và chỉ cặp tối đa một chim khác khi về tổ, tỷ lệ chim yến sống mắc vi rút H5N1 không nhiều qua các xét nghiệm và có thể đó là mẫu lấy từ các chim yến yếu…”. Trong khi đó, ông Phan Xuân Thảo, Chi cục trưởng Chi cục Thú y TP.HCM, phát biểu: “Quan điểm của cơ quan thú y TP.HCM khi phát hiện đàn chim yến nuôi có nhiễm vi rút cúm H5N1 thì sẽ xử lý nhanh gọn, không để phát tán dịch bệnh”.

“Không ai làm như ta là diệt tất”

Đó là khẳng định của TS Dương Văn Ni, chuyên gia về đa dạng sinh học (ĐH Cần Thơ). TS Ni phân tích: “Nhìn lại dịch cúm gia cầm những năm trước đây, chúng ta rất hốt hoảng. Trong khi Thủ tướng Thái Lan lên truyền hình ăn gà rán để trấn an người dân thì chúng ta lại tiến hành tiêu hủy hàng loạt từ các loại gia cầm, thủy cầm, chim nuôi, chim tự nhiên. Người ta hiểu được sâu xa của cơ chế lây lan, từ đó họ đi giải quyết các ổ dịch đúng hướng nên ngành chăn nuôi gia cầm của họ không bị sụp đổ. Cũng bị cúm, nhưng mình lại làm theo một cách hoàn toàn khác là phát hiện ổ dịch thì khoanh bán kính là mấy cây số rồi tiêu hủy hết, có những chuồng trại không bị dịch cũng tiêu hủy luôn. Trở lại vấn đề chim yến hiện nay ở Việt Nam, tôi cho rằng cần phải nghiên cứu cụ thể, phải biết chính xác rồi mới quyết định. Tôi tin là không có ai làm như cách mà chúng ta đã từng làm và đang làm là diệt tất tần tật như vậy cả”.

Ở góc độ người nuôi, anh Phạm Ngọc Thanh – một người nuôi yến ở Q.9 (TP.HCM), bộc bạch: “Tôi rất ngạc nhiên trước thông tin chim yến bị nhiễm cúm H5N1 và việc tiêu hủy đàn yến một cách vội vàng như vậy là rất đáng tiếc, gây thiệt hại rất lớn đến kinh tế cũng như thương hiệu yến Việt Nam”.

Việc tiêu diệt đàn chim yến đang khiến những người nuôi loài chim này hoang mang. Ông Nguyễn Văn Lãng, chuyên gia trong nghề nuôi chim yến, nói: “Việc tận diệt đàn yến nuôi nếu nhiễm vi rút H5N1 là giải pháp không căn cơ và thiếu cơ sở khoa học. Khả năng lây bệnh của đàn yến đến nay chưa có cơ sở khoa học nào xác định. Nhưng ngay cả khi đặt giả thiết đàn yến có thể gây lây lan dịch bệnh thì liệu biện pháp diệt đàn yến nuôi có ngăn được dịch không khi mà chim yến bay vô định khắp nơi? Thông tin lây lan dịch bệnh trên đàn yến nuôi chưa rõ ràng, khả năng truyền bệnh cũng chưa có một cơ sở khoa học nào kết luận, do đó biện pháp tiêu hủy đàn yến là quá máy móc và vội vàng”.

Không nên vội vàng

PGS-TS Nguyễn Khoa Diệu Thu – nguyên Trưởng phòng Công nghệ tế bào sinh vật – Viện Sinh học nhiệt đới (thuộc Viện Khoa học – Công nghệ VN) nói: “Theo kinh nghiệm nghiên cứu nhiều năm của tôi về loài chim yến, tỷ lệ chim chết và hao hụt lúc nào cũng có, đặc biệt chim con rất dễ chết với nhiều lý do khác nhau, trung bình tỷ lệ hao hụt khoảng 10-15%. Đối với việc xử lý đàn chim yến nuôi trước dịch cúm gia cầm, quan điểm của tôi là cần phải có cơ quan chức năng xét nghiệm và công bố chính xác để làm cơ sở cho địa phương đưa ra các biện pháp xử lý. Quy trình lấy mẫu cần làm rõ ràng và nghiêm túc, cụ thể cần phải có mẫu lưu được niêm phong, có đầy đủ chữ ký của người nuôi để đối chiếu phòng khi xảy ra khiếu nại. Người nuôi chim yến hiện nay đầu tư rất lớn trong khi nguồn thu thì không ổn định, nhiều người chưa có lợi nhuận gì, do đó việc xử lý đàn chim yến trước dịch cúm A/H5N1 không thể vội vàng, cần phải thận trọng và hết sức khách quan để hạn chế thiệt hại cho người nuôi chim yến”.

Theo một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm, phụ trách lĩnh vực y tế dự phòng, dịch bệnh tại TP.HCM (xin giấu tên): “Cúm A/H5N1 trên chim yến là khía cạnh còn rất mới bởi vì chim yến thuộc loại động vật hoang dã bay ngoài trời, không phải gia cầm được nuôi nhốt tại chỗ, làm sao quản lý và thực hiện tiêm ngừa cho chim như gia cầm nuôi được? Ngay cả cơ quan thú y trong nước cũng còn lúng túng trong việc xử lý khi có thông tin chim yến nhiễm vi rút cúm A/H5N1. Do vậy, việc các cơ quan chức năng đưa ra biện pháp xử lý cần phải hết sức cân nhắc. Ngay cả việc nếu hủy chim thì tính toán đền bù cho người nuôi thế nào cho hợp lý…

TS-BS Trần Phủ Mạnh Siêu – Giám đốc Trung tâm y tế dự phòng TP.HCM cho biết: “Thông tin chim yến nhiễm cúm A phải nói là còn mới mẻ quá. Do vậy, chúng ta cần cân nhắc trong việc xử lý, để làm sao phòng tránh được bệnh mà cũng không gây thiệt hại quá nhiều cho doanh nghiệp trong lúc tình hình kinh tế đang khó khăn. Hiện ở TP.HCM chưa phát hiện trường hợp chim yến nhiễm cúm A/H5N1”.

(BTN)