Thượng nghị sĩ Ted Cruz tiết lộ trực thăng lục quân Mỹ đã tắt hệ thống định vị, giám sát khi đâm phải máy bay thương mại chở 64 người ở Washington.
Trong vụ rơi máy bay CRJ701ER chở 64 người gần sân bay Ronald Reagan ở Washington đêm 29/1, trực thăng UH-60 Black Hawk của lục quân Mỹ đã tắt Hệ thống Tự động Giám sát máy bay qua vệ tinh và Phát quảng bá (ADS-B) vào thời điểm va chạm, thượng nghị sĩ Ted Cruz, chủ tịch Ủy ban Thương mại, Khoa học và Giao thông Thượng viện Mỹ, ngày 6/2 cho biết.
ADS-B là công nghệ mới dựa trên vệ tinh nhằm trao đổi thông tin, định vị và giám sát hành trình của máy bay. Khi hệ thống được kích hoạt, các dữ liệu như vị trí, độ cao, vận tốc, mã định danh máy bay, số hiệu, loại máy bay do vệ tinh cung cấp sẽ được truyền đến thiết bị thu ở trạm mặt đất và phát quảng bá rộng rãi qua sóng vô tuyến lên không trung với chu kỳ một lần mỗi giây. Dữ liệu vị trí máy bay do ADS-B cung cấp có độ sai lệch dưới 10 m.
Bất kỳ thiết bị thu nào trong khoảng cách khoảng 320 km cũng có thể nhận được tín hiệu ADS-B, bao gồm các bộ thu từ những máy bay khác. Nó cho phép nhân viên không lưu theo dõi chính xác hành trình di chuyển của máy bay, trực thăng, giúp điều phối để ngăn các sự cố đáng tiếc xảy ra.
Sau cuộc họp kín giữa Ủy ban Thương mại, Khoa học và Giao thông Thượng viện Mỹ với Cục Hàng không Liên bang (FAA) và Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia (NTSB), ông Cruz cho biết việc hệ thống ADS-B trên chiếc Black Hawk bị tắt trong quá trình huấn luyện là điều khiến ông quan ngại.
"Trong sự việc này, kíp lái trực thăng đang diễn tập, không có bất kỳ nguy cơ nào về an ninh quốc gia buộc họ phải tắt ADS-B", ông nói.
Lực lượng ứng cứu có mặt tại hiện trường vụ tai nạn máy bay của PSA Airlines và trực thăng lục quân Mỹ dọc theo sông Potomac gần Sân bay Quốc gia Ronald Reagan hôm 30/1. Ảnh: NPR
ADS-B là yếu tố quan trọng nhất trong việc định vị máy bay. Năm 2020, ADS-B trở thành trang bị bắt buộc trên hầu hết máy bay tại Mỹ, cho phép dữ liệu từ phi cơ được tự động gửi tới các trạm thu mà không cần sự can thiệp của phi công.
Yêu cầu trang bị ADS-B trên mọi máy bay được xem là một lớp bảo đảm an toàn bổ sung cho các sân bay. Nhờ có ADS-B, nhân viên mặt đất tránh được tình trạng phụ thuộc hoàn toàn vào radar định vị của đài kiểm soát không lưu, vốn có rủi ro "chậm nhịp" khoảng vài giây.
Theo nghị sĩ Cruz, chiếc Black Hawk còn được trang bị một bộ phát tín hiệu định vị. Tuy nhiên, ADS-B là công nghệ vượt trội bộ phát này và đáng lẽ phải được kích hoạt liên tục trong quá trình huấn luyện.
Ông cũng yêu cầu FAA đánh giá lại mọi tuyến bay của trực thăng giao với vùng trời dành cho máy bay thương mại, sau đó tư vấn phương án điều chỉnh nếu cần thiết. FAA ngày 6/2 thông báo sẽ giảm tần suất chuyến bay tại sân bay Ronald Reagan, song chênh lệch số chuyến trước và sau điều chỉnh không lớn.
Trực thăng UH-60 Black Hawk thuộc Tiểu đoàn 12 bay qua Lầu Năm Góc trong cuộc diễn tập tháng 8/2023. Ảnh: US Army
Người phát ngôn lục quân Mỹ Roger Cabiness từ chối bình luận về tuyên bố của ông Cruz, kêu gọi không phỏng đoán khi NTSB chưa công bố kết luận điều tra.
Kíp lái trên chiếc UH-60 Black Hawk trong thảm kịch hàng không đêm 29/1 đang diễn tập bay đêm thường niên trên vành đai tiêu chuẩn dành cho nhiệm vụ duy trì chính quyền, theo thông báo từ Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth.
Đây là cách gọi của lục quân Mỹ dành cho kế hoạch sơ tán khẩn cấp quan chức cấp cao và các nhà lập pháp khỏi Washington trong các tình huống khẩn cấp, trong đó có kịch bản thủ đô bị tấn công quy mô lớn hoặc khủng hoảng an ninh nghiêm trọng.
Chủ tịch NTSB Jennifer Homendy nói dữ liệu ghi âm buồng lái chiếc Black Hawk cho thấy ba quân nhân đang sử dụng kính nhìn đêm chuyên dụng vào thời điểm va chạm xảy ra. Tuy nhiên, trực thăng đã bay cao hơn mức được cho phép khoảng 100 m và đâm vào chiếc máy bay CRJ701ER đang giảm độ cao để hạ cánh xuống sân bay Ronald Reagan.
Giới chuyên gia hàng không nhận định việc dùng kính nhìn đêm, kết hợp với trực thăng bay qua khu vực có nhiều máy bay thương mại hoạt động với nhiều đèn trên đường băng, có thể đã khiến phi công Black Hawk không kịp nhận ra chiếc CRJ701ER đang cắt ngang đường bay của mình trong quá trình hạ cánh, dẫn đến va chạm.
Cú đâm khiến cả hai máy bay vỡ nát và rơi xuống sông Potomac bên dưới. Toàn bộ 64 người trên máy bay thương mại và ba quân nhân trên trực thăng được xác định đã thiệt mạng. Đây là tai nạn hàng không thảm khốc nhất ở Washington trong hàng chục năm qua.