Dùng hormone quá liều, bệnh nhân chuyển giới đột quỵ

[Romano]

Sau khi chuyển giới, bệnh nhân 33 tuổi tự tìm mua và điều chỉnh liều dùng hormone, dẫn đến biến chứng đột quỵ.

Ngày 9/8, bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Khoa Tim mạch Lồng ngực và Ung Bướu, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, thành viên hội bệnh mạch máu Việt Nam, cho biết bệnh nhân nhập viện khi đau đầu, tê yếu nửa người trái. Người bệnh cho biết đã phẫu thuật chuyển giới ở nước ngoài được 5 năm.

Thời gian đầu, bệnh nhân thường xuyên đi nước ngoài khám và chỉnh liều hormone. Sau đó, lo ngại chi phí tốn kém, người bệnh tự mua thuốc, chỉnh liều theo "kinh nghiệm" của những người chuyển giới khác trong nhóm trên mạng internet.

Thông thường, người chuyển giới từ nam sang nữ hoặc ngược lại, sẽ trải qua một số cuộc phẫu thuật. Đồng thời, họ phải sử dụng hormone suốt đời nếu muốn duy trì kết quả phẫu thuật trọn vẹn.

Kết quả chụp MRI phát hiện bệnh nhân bị nhồi máu não. Bác sĩ kiểm tra sâu hơn thấy nhiều biến chứng của việc dùng hormone quá liều như xơ vữa mạch máu, rối loạn mỡ máu, rối loạn chức năng gan.

Trường hợp khác là bệnh nhân chuyển giới nam, 25 tuổi, đã phẫu thuật hơn một năm, cũng tự ý dùng hormone và chỉnh liều. Cách nhập viện hai ngày, người bệnh thấy sưng phù chân trái, nghĩ rằng do đau chân sau tập thể thao nên không đi khám.

Sau đó, người bệnh đột ngột đau ngực và khó thở dữ dội, người nhà đưa vào viện cấp cứu, kết quả chụp chiếu phát hiện huyết khối động mạch phổi phải, bắt nguồn từ huyết khối tĩnh mạch chậu đùi bên trái đã hình thành trước đó, nhưng không được phát hiện và điều trị kịp thời. Người bệnh được hút huyết khối, hiện phải sử dụng thuốc chống đông để dự phòng tái phát.

Bác sĩ Mạnh nhận định cả hai trường hợp trên là biến chứng của việc tự ý sử dụng hormone gây quá liều mà không có chỉ dẫn của bác sĩ chuyên môn, ảnh hưởng mạch máu và các bệnh lý liên quan mạch máu, đột quỵ.

Các nghiên cứu trên thế giới về vấn đề sức khỏe tim mạch và đột quỵ của người chuyển giới chỉ ra tác dụng phụ của hormone khi sử dụng sai liều và kéo dài. Đơn cử, chúng gây các biến chứng nặng nề như đột quỵ não, nhồi máu cơ tim, nhồi máu phổi, tắc động mạch thận.

Nghiên cứu trên tạp chí nội tiết châu Âu công bố tháng 2/2024, cho thấy tỷ lệ đột quỵ ở chuyển giới nữ là 1,8%, nhồi máu cơ tim là 1,2%, thuyên tắc phổi là 1,6%; đối với chuyển giới nam, tỷ lệ đột quỵ là 0,8%, nhồi máu cơ tim là 0,6%, thuyên tắc phổi là 0,7%. Các con số này đều khá cao so với bệnh nhân bình thường.

Ở Việt Nam, chưa có nhiều công trình về vấn đề này, song bác sĩ nhận định tỷ lệ này có thể cao hơn thế giới, do nhiều người chuyển giới có tâm lý e ngại, sợ bị kỳ thị, nên không đi khám tầm soát, tự ý dùng thuốc hormone sai liều kéo dài, gây hậu quả nghiêm trọng. Nhóm dùng hormone trước khi chuyển giới cũng gặp các vấn đề tương tự.

Bác sĩ khuyến cáo người đang sử dụng hormone cần phải được bác sĩ tư vấn về loại thuốc, điều chỉnh liều liên tục theo từng cá nhân riêng biệt. Ngoài ra, cần thăm khám định kỳ 3-6 tháng một lần để phát hiện sớm các vấn đề nguy cơ tim mạch, mạch máu...