Hết El Niño đến La Niña, thời tiết thế giới sẽ ra sao?

[Romano]

Theo dự báo mới nhất từ ​​Trung tâm Dự báo Tầm xa của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), khả năng hiện tượng La Niña xuất hiện trong thời gian từ tháng 6 đến tháng 8 tới là 50%. Khả năng xảy ra hiện tượng La Niña xuất hiện tăng lên 60% trong thời gian từ tháng 7 đến tháng 9 và tăng lên 70% trong tháng 8 đến tháng 11. Khả năng El Niño xuất hiện trong thời gian này là không đáng kể.

La Niña có thể khiến nhiệt độ bề mặt đại dương ở xích đạo trung tâm và phía đông Thái Bình Dương hạ xuống và làm thay đổi một số yếu tố khí quyển nhiệt đới, cụ thể là gió, áp suất và lượng mưa. Tác động của hiện tượng La Niña khác nhau, tùy thuộc vào cường độ, thời gian trong năm nó phát triển và sự tương tác với các hiện tượng khác.Theo WMO, ở nhiều nơi, đặc biệt là ở vùng nhiệt đới, La Niña tạo ra những tác động khí hậu trái ngược với El Niño. Điều này có thể khiến nhiều khu vực hứng chịu các thời tiết khắc nghiệt như mưa bão, sau một năm El Niño nóng bức.

Năm El Niño với nhiều thảm họa thời tiết
El Niño khiến nhiệt độ bề mặt nước biển trên mức trung bình ở các vùng nhiệt đới Thái Bình Dương. El Niño cũng khiến nhiệt độ trung bình nóng hơn và là kiểu điều kiện thời tiết đặc biệt ở nhiều nơi trên thế giới.

Đợt El Niño hiện tại xuất hiện lần đầu tiên vào tháng 6-2023.

Vào thời điểm mới xuất hiện, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng đợt El Niño hiện tại có thể đạt tới cường độ lịch sử, tương đương các đợt El Niño mạnh vào các năm 2015-2016 và đợt 1997-1998.

Theo tạp chí New Scientist, đợt El Niño hiện tại nâng nhiệt độ nước ở Thái Bình Dương đạt 2°C trên mức trung bình nhưng đây không phải là mức kỷ lục. Tuy nhiên, El Niño kết hợp với hiện tượng thời tiết do biến đổi khí hậu và các yếu tố khác đã tạo nên một năm với các hiện tượng thời tiết cực đoan chưa từng có.

Sức nóng tỏa ra từ bề mặt Thái Bình Dương đã khiến nhiệt độ trung bình toàn cầu vào năm 2023 trở nên nóng kỷ lục. Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), tất cả 11 tháng kể từ khi El Niño xuất hiện đều là những tháng nóng nhất từng được ghi nhận.

Dưới tác động của El Niño, nhiều thảm họa thời tiết đã xuất hiện. Điển hình, hạn hán và nắng nóng đã gây ra những vụ cháy rừng dữ dội ở Nam Mỹ và Indonesia. Ở Trung Mỹ, mực nước thấp liên quan El Niño đã gây ra tình trạng ùn tắc giao thông ở kênh đào Panama, làm gián đoạn thương mại toàn cầu. Trong khi đó, lượng mưa lớn gây lũ lụt ở nhiều nơi, từ phía tây nước Mỹ đến Afghanistan.

Tuy nhiên, không phải tất cả những tác động này đều hoàn toàn tiêu cực. Đơn cử, ở vùng Sừng châu Phi, mưa đã giúp giảm bớt hạn hán trong khu vực.Tuy nhiên, theo ông Christopher Callahan – chuyên gia tại ĐH Stanford ở California (Mỹ), thiệt hại tổng thể của El Niño đợt này có thể sẽ rất lớn và kéo dài trong nhiều năm. Các đợt El Niño trước đây có liên quan những thiệt hại hàng ngàn tỉ USD và tổn thất kinh tế dai dẳng, đặc biệt là ở các nước nghèo ở vùng nhiệt đới.

“Đây là đợt El Niño gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu theo cách mà chúng ta chưa từng thấy trước đây. Rất nhiều tác động toàn cầu mà chúng ta đã thấy nhưng vẫn khó có thể giải quyết được” – ông Callahan nói.

La Niña có thể gây ra các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt
Theo trang tin The Conversation, hiện tượng La Niña có ảnh hưởng nhiệt độ ở Thái Bình Dương. Trong khi đó, nhiệt độ ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương cũng kiểm soát độ đứt gió trên phần lớn Đại Tây Dương.

Độ đứt gió là sự thay đổi về hướng gió và vận tốc gió trong một khu vực nhỏ. Độ đứt gió có thể gây ảnh hưởng các cơn bão và có thể làm những cơn bão này yếu đi.

La Niña khiến độ đứt gió ít hơn, làm khả năng ngăn các cơn bão giảm đi. Điều này ảnh hưởng mạnh các vùng dễ bị bão ở tây Đại Tây Dương như bang Florida (Mỹ).

Năm 2020, trong đợt La Niña gần đây nhất, Đại Tây Dương chứng kiến ​​kỷ lục 30 cơn bão nhiệt đới. Năm 2021, khu vực này có 21 cơn bão nhiệt đới.

Dưới tác động của hiện tượng La Niña, lượng nước cung cấp cho vùng tây nam nước Mỹ vẫn sẽ ở mức ổn định trong năm đầu tiên hiện tượng xảy ra, vì lượng mưa trong mùa đông vừa qua giúp khu vực này có nước dự trữ. Trong năm thứ hai, các vấn đề liên quan thiếu nước có thể xuất hiện. Trong năm thứ ba của hiện tượng La Niña, tình trạng thiếu nước nghiêm trọng có thể xảy ra ở vùng tây nam nước Mỹ, tương tự năm 2022.

Các nhà dự báo đã cảnh báo rằng mùa bão Đại Tây Dương năm nay có thể sánh ngang với năm 2021, phần lớn là do La Niña. Trong khi đó, Chile và Argentina có xu hướng gặp hạn hán trong thời kỳ La Niña.Úc đã hứng chịu lũ lụt nghiêm trọng trong đợt La Niña trước đây. La Niña cũng tạo điều kiện thuận lợi cho gió mùa Ấn Độ, gây nên lượng mưa trên mức trung bình. Tuy nhiên, tác động này không xảy ra ngay lập tức sau khi La Niña xuất hiện. Theo đó, ở Nam Á, những thay đổi thời tiết có thể xuất hiện vài tháng sau khi La Niña chính thức xảy ra.

WMO cũng dự báo trong giai đoạn đầu của hiện tượng La Niña, lượng mưa trên mức bình thường xảy ra ở vùng cực bắc Nam Mỹ, Trung Mỹ, Caribe, phía bắc Sừng châu Phi, một phần của Tây Nam Á và Đông Nam Á.

El Niño kết thúc, nhiệt độ vẫn tăng

Theo Phó Tổng thư ký WMO – bà Ko Barrett, việc El Niño kết thúc không đồng nghĩa nhiệt độ không còn tăng lên.

“Mỗi tháng kể từ tháng 6-2023 (khi El Niño bắt đầu) đều lập kỷ lục nhiệt độ mới. Và cho đến nay, năm 2023 là năm nóng nhất từng được ghi nhận. Sự kết thúc của El Niño không có nghĩa là tạm dừng sự nóng lên, vì biến đổi khí hậu vẫn kéo dài và hành tinh của chúng ta sẽ tiếp tục ấm lên do khí nhà kính” – bà Ko Barrett cho biết.

Theo WMO, 9 năm qua ghi nhận mức nhiệt độ kỷ lục nóng nhất, ngay cả khi có ảnh hưởng làm mát của La Niña kéo dài trong giai đoạn từ 2020 đến đầu năm 2023. El Niño đạt đỉnh điểm vào tháng 12-2023 và là một trong năm có đợt El Niño mạnh nhất từng được ghi nhận.

“Thời tiết của chúng ta sẽ tiếp tục khắc nghiệt hơn do nhiệt độ và độ ẩm tăng thêm trong bầu khí quyển” – bà Barrett nói.