Putin lại cho Bắc Kinh một cái 'bạt tai'

[vuitoichat]

Theo như Tổng thống Nga Vladimir Putin mới đây đã tham dự lễ ký kết sau cuộc hội đàm với Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh vừa qua, sau khi ông Vladimir Putin đã đến thăm Bắc Kinh và chính quyền Trung Quốc đã dành cho ông Putin sự tiếp đón với tiêu chuẩn cao nhất.

Dưới đây là bài phân tích của Tiến sĩ Vương Hữu Quần (Wang Youqun) - cựu quan chức Bộ Giám sát thuộc Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Trung Quốc. Ông Vương Hữu Quần còn từng là một trong những trợ lý cho ông Úy Kiện Hành - cựu Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa 15, cựu Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương.

Vào ngày 16/5, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đến thăm Bắc Kinh và chính quyền Trung Quốc đã dành cho ông Putin sự tiếp đón với tiêu chuẩn cao nhất. Ông Tập Cận Bình, lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc, thậm chí còn chủ động ôm ông Putin sau khi gửi nhiều “món quà lớn” cho Nga.

Sau cuộc hội đàm giữa ông Tập và ông Putin, một tuyên bố chung Trung - Nga đã được công bố. Tuyên bố này có nội dung sau:

“Cả hai bên nhắc lại việc tuân thủ nghiêm ngặt ‘Tuyên bố chung của Lãnh đạo 5 quốc gia có vũ khí hạt nhân về ngăn chặn chiến tranh hạt nhân và tránh chạy đua vũ trang’ ban hành ngày 3/1/2022, đặc biệt là [nhắc lại] quan điểm rằng chiến tranh hạt nhân sẽ không thể phân thắng bại, và một lần nữa kêu gọi tất cả những nước tham gia tuyên bố chung tuân thủ tuyên bố này”.

Trong bức ảnh do hãng thông tấn nhà nước Nga Sputnik chia sẻ, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình đang bắt tay sau cuộc hội đàm tại Bắc Kinh vào ngày 16/5/2024. (Ảnh: MIKHAIL METZEL/POOL/AFP via Getty Images)

Tuy nhiên, chỉ 5 ngày sau khi Tuyên bố chung Trung - Nga được đưa ra, Nga đã bắt đầu tổ chức giai đoạn đầu của cuộc diễn tập vũ khí hạt nhân chiến thuật ở khu vực biên giới Nga - Ukraine.

Vũ khí hạt nhân chiến thuật, hay còn gọi là vũ khí hạt nhân phi chiến lược, được thiết kế để sử dụng trên chiến trường và có sức công phá vô cùng lớn. Theo Liên đoàn Các nhà khoa học Mỹ (Federation of American Scientists), Nga có khoảng 1.558 đầu đạn hạt nhân phi chiến lược.

Ngày 21/5, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố rằng cuộc tập trận này được tiến hành ở Quân khu phía Nam, nơi giáp Ukraine và bao gồm các phần lãnh thổ Ukraine bị Nga chiếm đóng kể từ khi nước này triển khai "hành động quân sự đặc biệt" vào tháng 2/2022.

Bộ Quốc phòng Nga cho biết, mục đích của cuộc tập trận lần này là để đảm bảo rằng quân đội và các thiết bị quân sự của Nga "sẵn sàng sử dụng vũ khí hạt nhân phi chiến lược để chiến đấu".

Cuộc tập trận lần này có sự tham gia của tên lửa Iskander và Kinzhal. Tên lửa Iskander là tên lửa chiến thuật tiên tiến nhất được quân đội Nga trang bị. Mỗi một bệ phóng Iskander đều có khả năng mang theo hai tên lửa, những tên lửa này có khả năng mang nhiều đầu đạn khác nhau, bao gồm cả đầu đạn hạt nhân... Tên lửa Kinzhal là tên lửa siêu thanh phóng từ trên không do Nga phát triển, được cho là có tầm bắn hơn 2.000 km và có thể mang cả đầu đạn thông thường và đầu đạn hạt nhân.

Theo đoạn video do Bộ Quốc phòng Nga công bố, xe tải đang vận chuyển tên lửa đến địa điểm nơi hệ thống phóng đã được triển khai, trong khi quân nhân Nga đang chuẩn bị mang đầu đạn hạt nhân lên máy bay ném bom đang đậu tại sân bay.

Cuộc tập trận này được cho là bao gồm nội dung: luyện tập lắp đầu đạn lên bệ phóng, lái xe đến địa điểm phóng được chỉ định và vận chuyển tên lửa Iskander cùng tên lửa Kinzhal lên máy bay.

Nga có mục đích gì khi tập trận vũ khí hạt nhân? Một là thực hiện răn đe hạt nhân đối với Ukraine và các đồng minh của nước này; Hai là chuẩn bị cho các cuộc tấn công hạt nhân trong tương lai.

Động thái của Nga đi ngược lại những gì đã nêu trong Tuyên bố chung Trung - Nga vừa rồi. Đây lại là một cái tát công khai khác của ông Putin vào mặt ông Tập Cận Bình trong vấn đề vũ khí hạt nhân.

Vào ngày 20/3/2023, ông Tập Cận Bình đã đến thăm Moscow sau khi chính thức bước vào “nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp” và giữ ba vị trí cao nhất trong đảng, chính quyền và quân đội Trung Quốc.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình bước vào hội trường trong cuộc họp tại Điện Kremlin ở Moscow, Nga, ngày 21/03/2023. (Ảnh: Alexey Maishev/Sputnik/AFP via Getty Images)

Chỉ ba ngày trước chuyến thăm của ông Tập, vào ngày 17/3/2023, Tòa án Hình sự Quốc tế ở Hague, Hà Lan, đã ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Nga Putin, với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh ở Ukraine. Chuyến thăm Nga của ông Tập Cận Bình vào thời điểm đó được coi là tiếp thêm sức cho ông Putin.

Vào ngày 21/3/2023, ông Tập và ông Putin đã cùng ký kết và đưa ra một tuyên bố chung nêu rõ: "Tất cả các quốc gia có vũ khí hạt nhân không nên triển khai vũ khí hạt nhân ở bên ngoài biên giới [nước mình] và nên rút vũ khí hạt nhân được triển khai ở nước ngoài về". Ngoài ra, hai bên còn nhắc lại việc tuân thủ nghiêm ngặt “Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân” và rằng sẽ tiếp tục hợp tác.

Tuy nhiên, vào ngày 25/3, ngày thứ ba sau khi ông Tập trở về Trung Quốc, ông Putin tiết lộ trong cuộc phỏng vấn với phóng viên đài truyền hình Nga Russia-24 rằng, Nga đã triển khai 10 máy bay chiến đấu có khả năng mang vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus. Bắt đầu từ ngày 3/4, Nga sẽ khởi động việc đào tạo cho toàn bộ nhân viên; đến trước ngày 1/7 sẽ hoàn thành việc xây dựng kho chứa đặc biệt cho vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus.

Ông Putin cũng nói thêm rằng Moscow đã bàn giao hệ thống tên lửa Iskander cho Belarus để tái trang bị cho các máy bay chiến đấu của Belarus, để chúng mang vũ khí hạt nhân.

Rõ ràng, trước khi ký tuyên bố chung năm 2023 với ông Tập Cận Bình, ông Putin đã quyết định triển khai vũ khí hạt nhân ở Belarus và tham gia vào hoạt động “phổ biến vũ khí hạt nhân” ở Belarus. Khi "Tuyên bố chung Trung - Nga" năm 2023 còn chưa ráo mực, ông Putin đã công khai tuyên bố sẽ triển khai vũ khí hạt nhân ở Belarus. Điều này cho thấy tuyên bố của ông Putin trong Tuyên bố chung Trung - Nga năm đó rằng sẽ không triển khai vũ khí hạt nhân ở nước ngoài và tuân thủ “Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân” là hoàn toàn lừa mình dối người. Đây cũng là một “cái tát vào mặt” công khai khác đối với ông Tập Cận Bình.

Theo bức ảnh do hãng thông tấn nhà nước Nga Sputnik công bố, Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và người đồng cấp Belarus Alexander Lukashenko tổ chức một cuộc họp ở thành phố Sochi, Nga vào ngày 15/9/2023. (MIKHAIL METZEL/POOL/AFP via Getty Images))

Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng 2/2022, ông Putin không chỉ tát thẳng vào mặt chính quyền Trung Quốc trong các vấn đề liên quan đến vũ khí hạt nhân mà còn nhiều vấn đề lớn khác.

Ví dụ, Trung Quốc vẫn luôn vờ giữ thái độ trung lập giữa Nga và Ukraine, và còn nhiều lần bày tỏ ý định làm trung gian để hòa giải cuộc chiến giữa hai nước này. Vào ngày 24/2 năm ngoái, chính quyền Trung Quốc đã công bố “Lập trường của Trung Quốc về chính trị trong giải quyết nguy cơ Ukraine”. Trong đó đề cập cụ thể rằng Trung Quốc sẵn sàng đóng vai trò mang tính xây dựng trong việc khởi động các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine.

Từ ngày 15/5 đến ngày 26/5 năm ngoái, để hòa giải cuộc chiến Nga - Ukraine, đặc phái viên Lý Huy (Li Hui) của Trung Quốc đã đến thăm Ukraine, Ba Lan, Pháp, Đức, trụ sở Liên minh Châu Âu (EU) và Nga. Tuy nhiên, chuyến đi của ông Lý Huy không đạt được kết quả nào mang tính thực chất.

Từ ngày ông Lý Huy đến thăm Kiev, thủ đô của Ukraine, cho đến ngày ông này đến thăm Moscow, thủ đô của Nga, Nga vẫn không ngừng các cuộc không kích vào Ukraine.

Theo các phương tiện truyền thông Nga đưa tin, sau khi ông Lý Huy đến Moscow, ông này từng đề nghị được gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin nhưng ông Putin đã từ chối. Ông Putin đã không cho Trung Quốc một chút thể diện nào trong việc hòa giải chiến tranh Nga - Ukraine.

Đặc phái viên của Trung Quốc về các vấn đề Á - Âu, ông Lý Huy (Li Hui), rời đi sau một cuộc họp ngắn ở Bắc Kinh vào ngày 2/6/2023. Nội dung cuộc họp liên quan đến chuyến thăm Ukraine, Ba Lan, Pháp, Đức và Nga trước đó. (Jade Gao / AFP via Getty Images)

Kể từ khi chiến tranh thương mại Trung - Mỹ nổ ra vào năm 2018, Bắc Kinh vẫn luôn lôi kéo Tổng thống Nga đứng về phe chống Mỹ cùng mình. Tuy nhiên, ông Putin không có cùng một tâm ý với Trung Quốc và luôn đẩy Trung Quốc lên đầu chiến tuyến chống Mỹ.

Khi ông Tập Cận Bình đến thăm Nga vào tháng 6/2019, một phóng viên đã hỏi ông Putin nghĩ gì về cuộc chiến thương mại Trung - Mỹ. Câu trả lời của ông Putin là: “Ngồi trên núi xem hổ đánh nhau”.

Vào ngày 8/2 năm nay, các phương tiện truyền thông nhà nước Nga đã phát sóng cuộc phỏng vấn giữa nhà báo Mỹ Tucker Carlson với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Ông Putin nói: “Phương Tây sợ một Trung Quốc lớn mạnh hơn một nước Nga lớn mạnh, bởi vì Nga có dân số 150 triệu người, trong khi Trung Quốc có 1,5 tỷ người, mà nền kinh tế Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng - hơn 5% mỗi năm, trước kia còn hơn thế. Nhưng điều này đối với Trung Quốc mà nói thì đã đủ rồi. [Thủ tướng đầu tiên của Đế quốc Đức] Otto von Bismarck từng nói: Điều quan trọng nhất là tiềm lực. Tiềm lực của Trung Quốc rất lớn, xét về sức mua thì hiện nay [nước này] là nền kinh tế lớn nhất thế giới, tổng lượng kinh tế của nước này đứng đầu thế giới. Đã sớm vượt qua Hoa Kỳ từ lâu rồi, và tốc độ tăng trưởng vẫn đang không ngừng tăng nhanh”.

Ẩn ý trong lời nói của ông Putin là: Nga không phải là kẻ thù số một của phương Tây mà là Trung Quốc; phương Tây nên nhắm vào Trung Quốc chứ không phải Nga.

Ông Diệp Diệu Nguyên (Yao-Yuan Yeh), Giáo sư Nghiên cứu Quốc tế tại Đại học St. Thomas của Mỹ, thẳng thừng nói rằng, những lời này của ông Putin chắc chắn là một “cú đâm sau lưng” vào Trung Quốc.

Tổng thống Nga Vladimir Putin trả lời phỏng vấn với người dẫn chương trình Hoa Kỳ Tucker Carlson tại Điện Kremlin ở Moscow vào ngày 6/2/2024. (GAVRIIL GRIGOROV/POOL/AFP via Getty Images)

Vào ngày 6/5, khi ông Tập Cận Bình gặp gỡ các phóng viên sau cuộc hội đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ở Paris, ông Tập nói rằng Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với Pháp, coi Thế vận hội Mùa hè Paris 2024 như một cơ hội để cùng nhau đề xướng ngừng bắn trên toàn cầu trong thời gian diễn ra Thế vận hội.

Tuy nhiên, ngày 17/5, Tổng thống Nga Vladimir Putin, khi đang đi thăm thành phố Cáp Nhĩ Tân ở Trung Quốc, đã cho biết rằng Moscow sẽ không đáp lại lời kêu gọi ngừng bắn trong thời gian diễn ra Thế vận hội Mùa hè Paris. Một lần nữa, ông Putin lại không để lại chút thể diện nào cho ông Tập.

Tại sao Trung Quốc vẫn hăng hái coi Nga là “người bạn tốt nhất” trong khi liên tục bị Nga “trêu trọc”?

Tôi cho rằng có hai lý do chính:

Thứ nhất, Nga đã từng thực hành chủ nghĩa xã hội hơn 70 năm nên ông Putin hiểu rõ những chiêu trò gây sức ép và lừa dối của Trung Quốc.

Thứ hai, từ trong xương cốt, Tổng thống Nga Putin coi thường người lãnh đạo Trung Quốc.