Đài Loan là một trong những nơi có quy định xây dựng chống chọi động đất nghiêm ngặt nhất thế giới khi đă trải qua nhiều thảm họa kinh hoàng.
Trận động đất mạnh 7,4 độ vào sáng 3/4 làm rung chuyển hầu hết ḥn đảo Đài Loan. Tuy nhiên, chủ yếu chỉ các ṭa nhà ở thành phố Hoa Liên, nằm gần tâm chấn ngoài khơi phía đông ḥn đảo, bị hư hại. H́nh ảnh hiện trường cho thấy những ṭa nhà không đổ sụp hoàn toàn, mà lún sập một phần và ngả nghiêng, c̣n kết cấu phía trên vẫn trụ vững.
Thiên tai xảy ra vào buổi sáng, ngay khung giờ cao điểm, song không gây ra tổn thất nghiêm trọng về người. Giới chức Đài Loan ghi nhận 9 người thiệt mạng, hơn 900 người bị thương trong trận động đất mạnh nhất 25 năm qua.
"Đài Loan là một trong những nơi có sự chuẩn bị kỹ lưỡng nhất trên thế giới để ứng phó động đất", Stephen Gao, chuyên gia địa chất tại Đại học Khoa học và Công nghệ Missouri của Mỹ, nhận định. "Ḥn đảo có quy định xây dựng nghiêm ngặt, thiết lập mạng lưới giám sát địa chất và các chương tŕnh phổ cập kiến thức cho toàn dân về ứng phó động đất ".
Ṭa nhà nằm ở góc đường Trung Sơn và Trùng Khánh tại huyện Hoa Liên, phía tây đảo Đài Loan, đổ nghiêng sau trận động đất ngày 3/4. Ảnh: AFP
Đài Loan và vùng biển bao quanh ḥn đảo ghi nhận khoảng 2.000 địa chấn mạnh hơn 4 độ và hơn 100 địa chấn mạnh hơn 5,5 độ từ năm 1980 đến nay. Cơ quan Khí tượng Trung ương Đài Loan (CWB) mỗi ngày ghi nhận khoảng 100 địa chấn ở các cấp độ khác nhau, nhưng phần lớn chấn động không đáng kể và không cảm thấy được ở đất liền.
Giới chức ḥn đảo đă siết chặt các quy định xây dựng để sống chung với động đất trong những thập kỷ qua, đặc biệt sau nhiều bài học xương máu v́ mất cảnh giác với thiên tai.
Trận động đất Jiji mạnh 7,7 độ vào ngày 21/9/1999 đă cướp đi sinh mạng của 2.400 người, khiến 100.000 người bị thương và hàng ngh́n ṭa nhà bị phá hủy. Kể từ đó giới chức ḥn đảo đă siết chặt nghiêm ngặt các quy định về xây dựng, buộc mọi công tŕnh kiến trúc phải được thiết kế theo kỹ thuật chống động đất.
Điển h́nh chính là công tŕnh Tháp Đài Bắc 101 ở thủ phủ ḥn đảo, nổi tiếng với con quay hồi chuyển ở những tầng cao nhất của ṭa nhà nhằm giảm nguy cơ sụp đổ khi động đất xảy ra. Công tŕnh được khởi công xây dựng vào năm 1999 và hoàn thành vào năm 2004, cao 508 m với 101 tầng.
Con quay hồi chuyển trên Tháp Đài Bắc 101, thành phố Đài Bắc, giúp nâng khả năng chống chọi động đất của công tŕnh. Ảnh: AFP
Ṭa nhà được thiết kế với 16 trục thép làm xương sống, bao quanh bởi 8 cột chịu lực vành đai bằng bê tông cốt thép được xây đến tầng 62. Mỗi 8 tầng lầu, ṭa nhà lại có một hệ thống khung thép nối giữa "xương sống" và các cột trụ.
Con quay hồi chuyển chống rung được đặt trong khu vực từ tầng 87 đến tầng 92, nặng 660 tấn và đường kinh 5,4 m. Trong trường hợp động đất hoặc băo ập đến, công cụ này sẽ giữ cân bằng cho toàn bộ kết cấu. Độ bền bỉ của tháp Đài Bắc 101 đă được kiểm chứng qua những vụ động đất vào năm 2004 và 2022, lần lượt mạnh 3,8 độ và 6,9 độ.
Dù siết chặt quy định xây dựng, thảm kịch vẫn ập đến Đài Loan trong trận động đất vào tháng 2/2016. Ṭa chung cư 17 tầng ở ở Đài Nam đổ sụp khiến hơn 100 người chết và hơn 500 người bị thương, mức thương vong lớn nhất kể từ thảm họa Jiji năm 1999.
Cơ quan điều tra sau đó kết luận ṭa nhà được xây dựng vào năm 1989 dựa trên các quy định cũ nên không chống động đất. Họ truy cứu trách nhiệm 5 cá nhân tắc trách trong quá tŕnh thiết kế và xây dựng ṭa nhà. Kỹ sư và kiến trúc sư đă điều chỉnh thiết kế một số trụ chịu lực của ṭa nhà, làm giảm khả năng chống chọi động đất khoảng 16%.
Chung cư 17 tầng tại Đài Nam đổ sập trong trận động đất vào năm 2016. Ảnh: Taiwan Panorama
Đài Loan ngay sau đó phát động chương tŕnh kiểm tra và cải thiện khả năng chống động đất cho công tŕnh xây dựng trên toàn đảo, với gói ngân sách 735 triệu USD trong 6 năm, giai đoạn một ưu tiên kiểm tra các ṭa nhà trên 9 tầng và giai đoạn hai là những ṭa nhà 6-9 tầng.
Chính quyền trung ương yêu cầu đánh giá lại hơn 34.000 ṭa nhà trên toàn ḥn đảo và lần đầu tiên buộc giới chủ bất động sản phải cam kết an toàn động đất. Trước đó, cơ quan quản lư xây dựng chỉ phát khuyến nghị trùng tu cho chủ sở hữu các ṭa nhà thuộc diện rủi ro. Chủ các toà nhà cũng chủ động kiểm tra và sửa chữa nếu không muốn tài sản rớt giá nặng nề v́ bị gán mác ít khả năng chống chọi động đất.
Các công tŕnh được xây trước năm 1970 được xếp vào diện rủi ro sụp đổ cao nhất, tiếp đó là những ṭa nhà được xây trong giai đoạn 1970-1999. Chủ nhà được hưởng trợ cấp để chi trả phí kiểm tra khả năng chống chọi động đất. Cơ quan nội vụ của ḥn đảo khẳng định 99% công tŕnh công cộng đă đáp ứng tiêu chuẩn an toàn.
Giới chức Đài Loan khuyến nghị ṭa nhà mới xây phải sử dụng thiết kế dàn thép, thay v́ chỉ có trụ bê tông cốt thép và phụ thuộc nhiều vào kết cấu nền đất. Họ cũng yêu cầu đơn vị xây dựng và thiết kế quan tâm nhiều hơn đến độ an toàn của các tầng thấp trong ṭa nhà và giảm rủi ro sập dây chuyền khi các tầng thấp bị hư hại.
Ṭa nhà ở Đài Bắc đổ sụp trong trận động đất Jiji năm 1999. Ảnh: Taiwan Panorama
Tháng 10/2022, cơ quan nội vụ Đài Loan tiếp tục điều chỉnh quy định và hướng dẫn thiết kế xây dựng chống chọi động đất trên ḥn đảo. Họ đẩy mạnh kiểm tra các công tŕnh có dấu hiệu cơi nới hoặc xây thêm gác tạm sai thiết kế ban đầu.
Với những ṭa nhà thuộc diện rủi ro động đất và đang chờ quy hoạch trùng tu hoặc phá dỡ, chủ sở hữu buộc phải xây thêm cấu trúc chịu lực để tăng an toàn.
Chương tŕnh kiểm tra an toàn được duy tŕ với tất cả trường học và kư túc xá, mở rộng đến ṭa nhà khách sạn, chợ và công tŕnh công cộng. Mọi người dân được khuyến khích tŕnh báo chính quyền nếu có cơ sở để lo ngại về độ an toàn của ṭa nhà.
Quy định vào năm 2022 cũng buộc mọi ṭa nhà nằm gần các đường đứt găy địa chất phải được gia cố, tăng khả năng chống chọi động đất 20-30% so với b́nh diện chung. Cơ quan nội vụ Đài Loan ước tính khuyến nghị này sẽ khiến chủ các ṭa nhà trung b́nh tốn thêm 5% chi phí xây dựng.
"Tuy nhiên, nhà cửa được an toàn luôn quan trọng hơn giá trị bất động sản", Ngô Hân Tu, quan chức phụ trách quy hoạch và xây dựng của Đài Loan, nhấn mạnh trong cuộc họp phổ biến quy định xây dựng vào năm 2022.
VietBF@sưu tập