Cuộc bầu cử thị trưởng đe dọa vị thế Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ

[goodidea]

Chiến thắng vang dội của phe đối lập trong cuộc bầu cử thị trưởng ở nhiều địa phương là thất bại tồi tệ nhất với ông Erdogan, đe dọa vị thế của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ.

Đảng Công lý và Phát triển (AK) cầm quyền của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan vừa hứng chịu thất bại nặng nề trước đảng đối lập Nhân dân Cộng hòa (CHP), khi để mất loạt đô thị quan trọng trong cuộc bầu cử thị trưởng chính quyền địa phương.

Kết quả sơ bộ cho thấy CHP giành được 35 ghế thị trưởng trong 81 thành phố ở Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó có hai địa phương quan trọng nhất Istanbul và Ankara. Với 99,8% phiếu được kiểm, đối thủ lớn nhất của ông Erdogan là Ekrem Imamoglu, thành viên CHP, tái đắc cử Thị trưởng Istanbul với 51,1% phiếu bầu.

Tại thủ đô Ankara, ứng viên CHP kiêm Thị trưởng đương nhiệm Mansur Yavas giành được 60,4% phiếu bầu. Tại thành phố Izmir, ứng viên Cemil Tugay của CHP cũng chiến thắng với 48,9% phiếu ủng hộ.

"Thời kỳ cai trị của một người đã kết thúc hôm nay", Imamoglu, chính trị gia 53 tuổi từng là doanh nhân, nói với người ủng hộ tại Istanbul tối 31/3.

Thị trưởng Istanbul ngày 1/4 đăng bài trên mạng xã hội X rằng "khi ăn mừng chiến thắng, chúng tôi gửi một thông điệp đến thế giới rằng nền dân chủ Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không còn suy tàn nữa. Istanbul là ngọn hải đăng của hy vọng, là minh chứng cho khả năng phục hồi giá trị dân chủ trước xu hướng gia tăng của chủ nghĩa chuyên quyền".


Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại Istanbul ngày 31/3. Ảnh: AFP

Đối với ông Erdogan, Istanbul là viên ngọc quý mà ông quyết tâm giành lại trong cuộc bầu cử ngày 31/3. Thành phố trong 25 năm qua được điều hành bởi các đảng có khuynh hướng tôn giáo, đầu tiên là đảng Phúc lợi mà ông Erdogan là thành viên và sau đó là đảng AK, trước khi CHP giành được chức thị trưởng vào năm 2019 dưới thời Imagoglu.

Đảng AK đã mất 10 quận của Istanbul vào tay các đối thủ trong cuộc bầu cử mới nhất. Cử tri quận Beyoglu, nơi ông Erdogan sinh ra, đã bầu cho ứng viên CHP.

Tổng thống Erdogan không phải là ứng viên trong cuộc bầu cử này, song cuộc bỏ phiếu được coi là phép thử về việc liệu AK có thể thu phục được cử tri và giành lại những thành phố đã mất vào năm 2019 hay không. Câu trả lời ngày 31/3 không phải là điều ông Erdogan và đảng AK mong đợi.

"Đây là thất bại lớn nhất. Ông Erdogan đã sử dụng tất cả quyền lực mình có để cố gắng giúp đảng chiến thắng cuộc bầu cử nhưng không thành công", Murat Somer, giáo sư khoa học chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Ozyegin ở Istanbul, nói.

Trước cuộc bầu cử, Tổng thống Erdogan đã phát động chiến dịch toàn diện để giành lại Istanbul, nơi ông từng là thị trưởng và là trung tâm kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, tình trạng lạm phát và khủng hoảng kinh tế đã ảnh hưởng đến niềm tin của công chúng với đảng cầm quyền.

Nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ đã điêu đứng vì lạm phát cao và đồng tiền sụt giảm giá trị trong những năm gần đây, phần lớn do chính sách của ông Erdogan, đẩy hàng triệu người đến gần bờ vực nghèo đói, theo các nhà kinh tế.

Bất chấp ông Erdogan đã bổ nhiệm đội ngũ cố vấn kinh tế giàu kinh nghiệm vào năm ngoái và cho phép ngân hàng trung ương tăng lãi suất lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, lạm phát vẫn ở mức 70%, ảnh hưởng sát sườn đến cuộc sống người dân.

Imamoglu nổi lên như một trong những người chỉ trích gay gắt nhất đối với Tổng thống Erdogan. Tự nhận mình là nhà dân chủ xã hội, Imamoglu đã tập trung chiến dịch tranh cử vào các dịch vụ xã hội như trường mẫu giáo và phúc lợi cho những người vừa sinh con. Ông cũng cam kết nâng cấp hệ thống giao thông trong thành phố và cải thiện môi trường đô thị nhằm ứng phó với nguy cơ động đất.

"Họ muốn lấy lại Istanbul từ tay ai? Từ người dân", ông nói trước đám đông reo hò ủng hộ.

Giống nhiều người ở Thổ Nhĩ Kỳ, những cử tri ủng hộ Imamoglu quan tâm hàng đầu tới kinh tế, vốn rơi vào khủng hoảng trong những năm gần đây.

"Tôi nghĩ nền kinh tế đang thực sự tồi tệ và tôi tin ông ấy có thể khắc phục nó, bởi ông ấy có thể trở thành tổng thống tương lai. Tôi đặt niềm tin vào ông ấy", Onur Yuksel, nhà tư vấn truyền thông 46 tuổi, nói khi đứng trong giá lạnh chờ Imamoglu phát biểu.

Kết quả cuộc bầu cử tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với chính ông Erdogan, người đã cầm quyền trong 20 năm qua. Việc phe đối lập giành được những đô thị chủ chốt đã làm giảm khả năng kiểm soát đất nước của ông.

"Tôi có thể nói rằng Imamoglu là một đối thủ rất đáng gờm", Ahmet Kasim Han, nhà khoa học chính trị tại Đại học Beykoz ở Istanbul, nói.

Imamoglu cho biết cử tri đã truyền tải thông điệp đến những người cầm quyền Thổ Nhĩ Kỳ. "Chúng ta phải hiểu thông điệp này một cách chính xác, vì những người không hiểu sẽ đánh mất vị trí của họ trong lòng mọi người", ông nói.


Thị trưởng Ekrem Imamoglu, thành viên đảng CHP, phát biểu tại Istanbul ngày 31/3. Ảnh: AFP

Phát biểu trước những người ủng hộ đảng AK ngày 1/4, ông Erdogan cho biết dự định tập trung khôi phục kinh tế trong 4 năm tới.

"Chúng tôi sẽ tập trung nhiều hơn vào những vấn đề cấp bách của đất nước, đặc biệt là sự hồi sinh của khu vực hứng chịu động đất và loại bỏ thách thức kinh tế của chúng tôi, đặc biệt là lạm phát, trong nửa cuối năm nay.

Giới quan sát cho rằng mức độ hiệu quả của những cam kết mà ông Erdogan đưa ra sẽ cần thời gian để kiểm chứng. Nhưng hiện tại, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đang đánh mất những cử tri quan trọng của mình. "Ông ấy dường như đã mất kết nối với người dân", giáo sư Somer nói.

"Đây là lời cảnh báo đối với Tổng thống Erdogan dù ông ấy không xuất hiện trên lá phiếu. Đó là đòn giáng lớn về mặt biểu tượng và chính trị", Evren Balta, nhà khoa học chính trị tại Đại học Ozyegin ở Istanbul, nhận định.

VietBF@sưu tập