Những kỷ vật tại khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma

[nguoiduatinabc]

Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma xây trên diện tích 25.000 m2, kinh phí 130 tỷ đồng. Khu tưởng niệm tọa lạc ở xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, hoàn thành giai đoạn một năm 2017. Nơi đây có bảo tàng diện tích 860 m2, với điểm nhấn là khu trưng bày di ảnh, hiện vật của 64 chiến sĩ hy sinh trong trận chiến giữ Gạc Ma, thuộc quần đảo Trường Sa (Khánh Hòa).

Rạng sáng 14/3/1988, khi bộ đội chuyển vật liệu lên bãi Gạc Ma, phía Trung Quốc đưa nhiều tàu chiến cùng binh lính đến tấn công, khiến 64 chiến sĩ Việt Nam hy sinh. Tàu HQ-604 và HQ-605 bị bắn chìm. Tàu HQ 505 bị bắn cháy đã lao hết tốc lực lên bãi, trở thành cột mốc sống bảo vệ chủ quyền Cô Lin. Việt Nam giữ được Cô Lin, Len Đao. Gạc Ma bị Trung Quốc chiếm trái phép đến nay.

Ông Võ Duy Trúc, Giám đốc Ban quản lý Khu tưởng niệm Chiến sĩ Gạc Ma cho biết hiện nay, khu bảo tàng trưng bày khoảng 38 kỷ vật liên quan các liệt sĩ và trận chiến Gạc Ma.



"Từ lúc mới thành lập đến nay có thêm một số hiện vật mà gia đình các liệt sĩ cung cấp, tuy nhiên chưa thể trưng bày được vì còn đang trong quá tập hợp, đánh giá, để xác định đúng kỷ vật của các liệt sĩ".

Vào ngày này cách đây 36 năm, ngày 14/3/1988, 64 chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam đã vĩnh viễn nằm lại giữa biển sâu để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc trên Biển Đông. Máu các anh hòa cùng biển cả, tạo thành một tượng đài bất tử về chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tình yêu biển đảo Tổ quốc.
Máu các anh hòa cùng biển cả
“Không được lùi bước. Phải để cho máu mình tô thắm lá cờ Tổ quốc và truyền thống vinh quang của Quân chủng” - câu nói của Anh hùng liệt sĩ, thiếu úy Trần Văn Phương, Phó chỉ huy trưởng đảo Gạc Ma lúc ấy không chỉ thể hiện khí phách anh hùng, mà còn là tư thế của người làm chủ thực sự biển đảo dù trong bất cứ hoàn cảnh nào.
Chủ quyền quốc gia là tối thượng, bất khả xâm phạm. Các thế hệ người Việt Nam đã đổ biết bao công sức, máu xương để xác lập chủ quyền, giữ gìn lãnh thổ, các vùng biển và hải đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Cách đây hàng trăm năm, những người con ưu tú của nước Việt Nam đã vượt muôn vàn khó khăn, gian khổ, xả thân giữa biển khơi mênh mông vì chủ quyền đất nước. Những câu ca lưu truyền trong dân gian còn tới hôm nay, như: "Hoàng Sa đi có về không - Lệnh vua sai phái quyết lòng ra đi" là minh chứng cụ thể nhất cho sự quả cảm, các kỳ tích mà họ đã lập nên.
Tinh thần quả cảm của thế hệ ông cha lại được thế hệ sau nối tiếp. Ngày 14/3/1988, 64 người lính bảo vệ đảo Gạc Ma, trong cuộc chiến không cân sức, đã vĩnh viễn nằm xuống dưới làn mưa đạn.
Nơi đầu sóng, ngọn gió, phương tiện vũ khí hạn chế, không có bờ đất, công sự che thân, nhưng với tình yêu đất nước, quyết tâm bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, cán bộ, chiến sĩ các lực lượng trên 3 con tàu HQ 604, HQ 605 và HQ 505 và lực lượng bảo vệ đảo Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao đã nêu cao ý chí kiên cường, tinh thần dũng cảm, quyết tâm đến cùng để bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.
Sau khi uy hiếp nhưng không làm lay chuyển được tinh thần cán bộ chiến sĩ của ta, các tàu chiến của địch đã dùng súng, pháo bắn thẳng vào tàu của chúng ta, làm tàu HQ 604 bốc cháy và chìm rất nhanh. Tại đảo Gạc Ma, các cán bộ chiến sĩ đã nắm chặt tay nhau tạo thành vòng tròn bảo vệ lá cờ Tổ quốc, lấy thân mình quyết tâm giữ đảo.
Sự kiện 64 liệt sĩ nắm chặt tay nhau tạo thành “Vòng tròn bất tử” bảo vệ đảo Gạc Ma vào ngày 14/3/1988, mặc cho pháo đạn kẻ thù dội vào đã trở thành biểu tượng bất khuất của lòng yêu nước.
64 người lính bảo vệ đảo Gạc Ma đã gác lại bao ước mơ hoài bão và dâng hiến tuổi thanh xuân của mình để bảo vệ những cột mốc tiền tiêu. Máu của các anh lẫn vào biển xanh, xương của các anh đã thấm vào lòng đảo, tên các anh được đời đời thế hệ hôm nay và mai sau ghi nhớ.
Không nguôi bớt nhớ thương, nhưng vô cùng tự hào
Tàu HQ-604 rời đất liền ra Trường Sa làm nhiệm vụ, chỉ 3 ngày trước cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền và bị tàu địch bắn chìm tại Gạc Ma, ngày 14/3/1988. Ảnh: Tư liệu/TTXVN phát
Ngày bi tráng 14/3/1988, đã lấy đi những người con trung hiếu của đất nước. 36 năm đã qua nhưng nỗi đau, niềm thương nhớ dường như không nguôi bớt với những người cha, người mẹ, người con, những người đồng đội của các liệt sĩ Gạc Ma. Nhưng khi nhớ về những người đã anh dũng nằm xuống giữa biển khơi, niềm tự hào, kiêu hãnh luôn thường trực trong mỗi người thân, đồng đội của các anh.
Như cụ ông Hoàng Nhỏ ở xã Hải Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, là cha liệt sĩ Hoàng Văn Túy, khi còn sống, ngay cả lúc khó khăn nhất thì đến ngày giỗ liệt sĩ Hoàng Văn Túy, cụ Nhỏ đều làm mâm cơm, đưa ra bờ biển vái vọng 64 liệt sĩ Gạc Ma. Khi cụ mất ở tuổi 95 (mùng 9 Tết Quý Mão 2023), việc giỗ 64 liệt sĩ Gạc Ma vẫn được các con cháu của cụ tiếp tục thực hiện. Theo bà Hoàng Thị Loàn (con gái cụ Nhỏ), sự hy sinh của em trai Hoàng Văn Túy cùng 63 liệt sĩ là nỗi đau mất mát rất lớn. Nhưng cũng chính sự hy sinh này trở thành niềm tự hào truyền thống cách mạng, gia đình luôn dạy bảo con cháu không được quên sự hy sinh cao cả của các thế hệ đi trước.
Nối nghiệp cha, chị Trần Thị Thủy - con gái liệt sĩ Trần Văn Phương - đã trở thành người lính hải quân. Chị Thủy tâm sự: "Hình ảnh của cha đã khắc sâu trong tâm trí của tôi. Chính vì thế, ngay từ nhỏ, tôi đã ao ước một ngày nào đó được khoác lên mình bộ quân phục của người lính, được tiếp tục công việc của bố và được nối dài những truyền thống tốt đẹp, quý báu của gia đình. Và giờ tôi có thể tự hào, tôi là lính, con của một người lính hải quân anh hùng". Theo chị Trần Thị Thủy, cha chị hy sinh khi chị còn nằm trong bụng mẹ. Nữ Đại úy chỉ biết về người cha qua lời kể của bà, của mẹ cùng di ảnh và những bức thư của cha. "Mỗi lần được đến nơi cha và đồng đội của ông ngã xuống, tôi vừa xúc động, vừa tự hào về đấng sinh thành. Đứng trước biển trời mênh mông, nhìn về phía đảo Gạc Ma, tôi như cảm thấy cha mình đứng đó và hướng về phía tôi. Lần nào cũng vậy, tôi khóc rất nhiều, khóc như đứa trẻ lâu ngày được gặp lại mẹ cha, gia đình".
Và “không một ai bị lãng quên và không ai được phép quên lãng”, đó là lời của các đồng chí, đồng đội và cựu binh Gạc Ma luôn nhắc nhở nhau. Khi cùng nhau ra đảo Gạc Ma và đối diện với súng đạn kẻ thù, chúng tôi đã kết thành vòng tròn bảo vệ đảo. Thì khi trở về thời bình, chúng tôi cũng kết thành những vòng tròn khác tương trợ và đồng hành trên hành trình nghĩa tình đồng đội, cựu binh Gạc Ma Lê Hữu Thảo nói.
Ông Nguyễn Văn Tấn, trưởng Ban liên lạc Bộ đội Trường Sa, trong lễ giỗ năm ngoái, lễ giỗ thứ 35 đồng đội vẫn nghẹn ngào: "Sự nằm lại của các anh luôn gây thương nhớ khôn nguôi cho người ở lại và cũng nhắc nhở chúng ta về một vùng biển thiêng liêng nơi đó có thân xác các anh đang canh giữ, chưa thể trở về cùng gia đình. Sự hy sinh đó cũng nhắc nhở thế hệ hôm nay, những người còn sống không được giây phút nào lãng quên, không mất cảnh giác vì sự toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng".
Bộ phim tài liệu "Trường Sa, tháng 4 năm 1988" (đạo diễn Lê Mạnh Thích) được sản xuất ngay sau sự kiện 14/3. Những ngôi mộ của những người lính đã hy sinh trong trận chiến bảo vệ Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao đã được đặt trên đảo Sinh Tồn.
Giờ đây, mỗi tàu ra Trường Sa đều thực hiện nghi thức để tưởng niệm những liệt sĩ đã ngã xuống trong trận chiến ngày 14/3/1988. Đó là lời khẳng định không ai quên khúc bi tráng Gạc Ma, không ai quên những người lính đã kiên cường bảo vệ một phần lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc trên Biển Đông. Từ mái đầu bạc đến mái đầu xanh; từ những người vào sinh ra tử qua hai cuộc kháng chiến đến các bạn trẻ chưa một lần mặc áo lính; từ những người lăn lộn với biển, đảo sống sót trở về đến những người lần đầu tiên đến đây đều không cầm được nước mắt, khi thắp hương tưởng nhớ các liệt sĩ. Nghi thức tưởng niệm ấy có cả bi thương xen lẫn tự hào.
Năm 1989, Chủ tịch nước đã phong tặng, truy tặng Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang đối với tập thể cán bộ chiến sĩ tàu HQ-505 cùng Trung tá Trần Đức Thông, Đại úy Vũ Phi Trừ, Thiếu tá Vũ Huy Lễ, Thiếu úy Trần Văn Phương và Hạ sĩ Nguyễn Văn Lanh.
Sự kiện Gạc Ma ngày 14/3/1988 đã đi vào lịch sử dân tộc như một dấu ấn không bao giờ phai trong tâm khảm của mỗi người con đất Việt. Sự hy sinh của các cán bộ, chiến sĩ nhắc nhở thế hệ muôn đời ghi nhớ về tinh thần quyết tử để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Lê Đức Dục: Vụ Gạc Ma: Con tàu HQ-505 ủi bãi để giữ đảo Cô Lin giờ ở nơi đâu?
Trong trận Gạc Ma, hai tàu HQ-604 và HQ-605 bị chìm nhưng thuyền trưởng Vũ Huy Lễ đã cho HQ-505 ủi bãi lên đảo Cô Lin, nhờ đó chúng ta đã giữ được Cô Lin đến hôm nay.
HQ-505 đã thành một "pháo đài thép" cho anh em sống và chiến đấu trong những ngày "hậu Gạc Ma".
Sau trận chiến, máy bay ta bay ra chụp ảnh, hình ảnh con tàu HQ-505 ủi bãi chính là bức không ảnh duy nhất về nó!
Con tàu này cũng có số phận đặc biệt: Trước đây tàu được Mỹ bàn giao cho Hải quân Việt Nam Cộng hòa.
Năm 1975, trong lúc nhiều tàu chiến của VNCH tháo chạy sang Thái Lan và Philippines, thuyền trưởng của tàu lúc đó là Trung tá Nguyễn Như Phú và thủy thủ đoàn của tàu đã quyết định ở lại và ra trình diện chính quyền cách mạng.
Sau ngày đất nước thống nhất, tàu được đưa vào biên chế của Hải quân Nhân dân Việt Nam với số hiệu HQ-505 và tiếp tục được sử dụng để phục vụ việc xây dựng và bảo vệ Trường Sa.
Sau này, khi anh em đã ổn định trên đảo chìm, con tàu HQ-505 được kéo về đất liền. Tuy nhiên trên đường kéo HQ-505 từ Cô Lin về Cam Ranh, tàu đã bị sự cố và chìm ở đâu đó trên hành trình!
Một lần trao đổi với một ông anh - từng là sếp của trường đào tạo thợ lặn và trục vớt, chính anh cũng là một thợ lặn hàng "top" của Việt Nam. Anh kể, HQ-505 là tàu vận tải bán quân sự, chuyên chở xe tăng, cơ giới, hàng nặng (tàu há mồm). Trên boong trang bị pháo 37 và nhiều vũ khí khác. Tàu Trung Quốc không dám đến gần mà bắn pháo 100 từ xa. Mấy phát trúng đuôi tàu, nước vào hầm máy, mất điện, mất liên lạc, mất điều khiển lái.
Anh Vũ Huy Lễ là thuyền trưởng khi ấy, đã ra lệnh dùng động cơ tàu (tàu có hai máy) điều khiển mũi HQ-505 vào hướng đảo chìm. Rồi điều khiển ga tay trực tiếp dưới hầm máy, tăng hết tốc độ lao lên đá Cô Lin.
Trong những ngày ở Cô Lin anh đã khảo sát kỹ các lỗ thủng, hầm máy, đáy bãi cạn, thủy triều... lên kế hoạch trục vớt, vì trước sau cũng phải đưa HQ-505 về bờ. Sau này có người gặp anh hỏi về phương pháp vớt HQ-505 nhưng không thấy gặp lại.
Sau một thời gian, tàu kéo 8000 mã lực của Hải quân đưa các sĩ quan, công nhân quốc phòng ra Cô Lin vá lỗ thủng tại đuôi tàu HQ-505, bơm cạn nước, kéo tàu về bờ. Tuy nhiên do không có kinh nghiệm trục vớt, trên tàu HQ-505 không người trực sự cố. Trong hành trình gió lớn, sóng to vỗ vào đuôi tàu làm vỡ các lỗ vá. Nước tràn vào hầm máy nhấn chìm HQ-505 lại tại tọa độ có độ sâu trên 1000m nên chuyện trục vớt là vô phương.
Khi bị phá nước, HQ-505 chìm dần. Tàu kéo mang ra để kéo HQ-505 về là tàu cũ, lại mới mua, không ai chắc khi "xông" hết cáp kéo tàu, chốt tự xả có tự động xả không? Nếu chốt tự động không xả, HQ-505 chìm xuống sẽ níu theo luôn tàu kéo xuống biển. May trên tàu kéo có lính công binh, anh em kịp buộc mìn vào dây cáp kéo tàu kích mìn nổ làm đứt dây cáp, nếu không thì không biết chuyện gì sẽ xẩy ra.
Hơn 30 năm rồi!
Không biết con tàu HQ-505 có còn ở 1.000m độ sâu đáy biển.
Không biết khi nào công nghệ trục vớt chinh phục được độ sâu đó để đưa HQ-505 về bên cụm tượng đài tưởng niệm Gạc Ma như một chứng nhân lẫm liệt!
Giờ đây, cho dù HQ-505 đang nằm sâu dưới đáy biển nhưng tôi tin HQ-505 cũng vẫn nằm trong lòng những ai còn thiết tha với biển đảo quê hương!

GẠC MA NAY ĐÃ THÀNH PHÁO ĐÀI KIÊN CỐ CỦA GIẶC
Dưới đây là mô tả của phóng viên khi quan sát từ xa.
Ở khoảng cách gần 8 km, từ đảo Cô Lin nhìn sang Gạc Ma lúc trời quang mây tạnh hiếm hoi, chúng tôi nhìn rõ qua ống kính tele máy ảnh, thấy các công trình khác trên bãi Gạc Ma như: 2 tháp radar đối không - đảm bảo bay, 1 tháp viễn thông thu phát sóng 4G cao khoảng 50 m, 2 cột điện gió cùng hệ thống pin mặt trời, 1 hải đăng cao 50 m, bán kính chiếu xa khoảng 40 km...
Phía Trung Quốc đã tôn tạo, xây dựng trên diện tích hơn 13 ha ở đảo Gạc Ma. Bên cạnh đó, họ còn nạo vét luồng theo hướng bắc - nam với chiều dài 900 - 1.000 m, rộng khoảng 250 - 400 m, thuận tiện cho các tàu trọng tải 4.000 tấn ra vào cầu tàu phía trong bãi và cập cảng phía bắc.
Các công trình của Trung Quốc xây dựng trái phép trên đảo Gạc Ma gồm: Tòa nhà kiên cố cao 26 - 27 m gồm 8 tầng, 4 góc nhà đều bố trí các lỗ châu mai. Trên nóc nhà bố trí 2 radar hàng hải, 2 ăng ten parabol và 1 thiết bị đảm bảo bay cùng một số thiết bị thông tin liên lạc khác.
Trên tầng 6 của tòa nhà có lắp radar điều khiển hỏa lực, hệ thống kính ngắm quang học hiện đại. Tầng 5 được lắp 2 bệ pháo 30 mm (loại 7 nòng) và tầng 1 lắp 2 bệ pháo 76 mm.
Ngoài hệ thống súng pháo trên nhà 8 tầng, còn có 1 vị trí hỏa lực lắp đặt pháo 76 mm, pháo 30 mm quay hướng đông bắc luôn có lính trực canh 24/24 trong tư thế sẵn sàng khai hỏa.

Đầu năm 1988, Trung Quốc đã điều hàng chục tàu chiến gồm: tàu khu trục tên lửa, tàu hộ vệ, tàu pháo, tàu đổ bộ cùng nhiều binh lính và vũ khí áp sát và xâm chiếm quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Chúng đã chiếm giữ trái phép 5 bãi đá: Chữ Thập, Châu Viên, Huy Cơ, Ga Ven và Xu Bi.
Trước hành vi xâm lược ngang ngược của Trung Quốc, phía Việt Nam đã điều 3 tàu vận tải là HQ.604, HQ.605 và HQ.505 mang khí tài, vật liệu quyết tâm đóng giữ cụm đảo Gạc Ma – Cô Lin – Len Đao.
Sáng ngày 14/3/2024, tàu Trung Quốc đưa ba xuồng với khoảng 40 binh lính đổ bộ lên đảo Gạc Ma, giật cờ và sát hại một số chiến sĩ.
Vấp phải sự chiến đấu và không ép được các chiến sĩ khỏi đảo, lính Trung Quốc rút lui về tàu sau đó dùng hỏa lực mạnh bắn pháo làm chìm tàu HQ.604 đang bảo vệ đảo Gạc Ma.
Trước sự tấn công của quân xâm lược Trung Quốc, các chiến sĩ trên đảo Gạc Ma đã nối thành một “vòng tròn bất tử” hy sinh thân mình bảo vệ tổ quốc đến hơi thở cuối cùng.
Cùng lúc đó tàu HQ.505 có nhiệm vụ bảo vệ đảo Cô Lin cũng bị Trung Quốc dùng hỏa lực mạnh tấn công rất các liệt. Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ đã ra lệnh nhổ neo, chạy tàu hết tốc độ trườn 2/3 tàu lên đảo trước khi tàu bốc cháy.
Tàu HQ.605 có nhiệm vụ bảo vệ đảo Len Đao cũng bị tàu Trung Quốc bắn chìm, các chiến sĩ phải bơi vào đảo Sinh Tồn mới thoát nạn.
Kết thúc trận chiến ngày 14/3/1988, 64 chiến sĩ hải quân Việt Nam đã anh dũng hy sinh, 9 chiến sĩ bị Trung Quốc bắt giữ, tàu HQ.604 và HQ.605 bị chìm, chúng ta bị mất đảo Gạc Ma đến tận ngày nay, bảo vệ thành công được đảo Cô Lin và Len Đao.
Ngày hôm nay sau tròn 36 năm, nhân dân Việt Nam không thể nào quên được tội ác mà quân xâm lược Trung Quốc đã gây ra, cũng như tưởng nhớ 64 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh để bảo vệ tổ quốc.
Vì lợi ích nên nột số kẻ lãnh đạo cầm quyền Việt Nam lúc đó và bây giờ đã cố tình quên đi cuộc chiến này, nhưng hàng trăm triệu người dân Việt Nam thì không bao giờ quên.