Tổng thống Biden đă ban hành một lệnh hành pháp vào thứ Tư nhằm cấm người Mỹ đầu tư vào một số công ty Trung Quốc.
Thông tin chi tiết về nỗ lực được chờ đợi từ lâu có khả năng thổi bùng những căng thẳng mới giữa Washington và Bắc Kinh. Các kế hoạch có thể ngăn vốn của Mỹ trong những tháng tới được đầu tư vào chất bán dẫn, điện toán lượng tử và một số công ty trí tuệ nhân tạo hoạt động tại Trung Quốc hoặc dưới sự kiểm soát của chính phủ Trung Quốc.
Các quy tắc được đề xuất sẽ không có hiệu lực ngay lập tức với bước tiếp theo là giai đoạn xem xét có thể kéo dài ít nhất vài tháng.
Nếu đề xuất có hiệu lực như văn bản hiện tại, các quy tắc sẽ yêu cầu một loạt các giao dịch tài chính phải được giải quyết với chính phủ trước khi tiến hành. Một số giao dịch sẽ được Bộ Tài chính xem xét kỹ lưỡng trong khi những giao dịch khác sẽ bị cấm.
Các quan chức Nhà Trắng nói rằng các biện pháp này là cần thiết, v́ Trung Quốc đang tích cực sử dụng một số công ty để phát triển các công nghệ mới cho mục đích quân sự.
"Đây là hành động an ninh quốc gia, không phải hành động kinh tế", một quan chức chính quyền cấp cao vạch ra các kế hoạch cho biết. Quan chức này cho biết thêm, các hành động sẽ được thiết kế để nhắm mục tiêu càng hẹp càng tốt, với mục đích cắt đứt các ứng dụng quân sự chứ không phải toàn bộ nền kinh tế Trung Quốc.
Các quy tắc được thiết lập để nhắm mục tiêu trực tiếp nhất vào các khoản đầu tư vào chất bán dẫn tiên tiến nhất thế giới cũng như các hệ thống AI có ứng dụng quân sự. Nhưng hiện tại, nhiều chi tiết vẫn chưa được giải đáp về việc Biden sẽ vạch ra ranh giới về loại giao dịch nào được phép và loại giao dịch nào sẽ bị cấm.
Các quan chức Nhà Trắng cho biết các quy tắc có thể phát triển trong quá tŕnh xem xét công khai sắp tới, với giai đoạn b́nh luận bắt đầu ngay bây giờ để t́m kiếm ư kiến đóng góp từ cả các công ty tư nhân cũng như các đồng minh G-7 trước khi bất kỳ điều ǵ có hiệu lực.
"Mục tiêu ở đây là đảm bảo rằng chúng tôi cung cấp cho ngành sự rơ ràng để họ nhận ra những ǵ được phép, đó là một khoản đầu tư lớn và những ǵ không được phép, đó sẽ là một phạm vi đầu tư hẹp." một quan chức chính quyền cấp cao cho biết, đồng thời nói thêm "bây giờ chúng ta có thể nói chuyện về các chi tiết."
Các quy tắc được công bố trong tuần này đă được phát triển cùng với các đồng minh châu Âu; một số đồng minh G-7 của Mỹ cũng đang cân nhắc áp đặt các hạn chế tài chính tương tự trong những tháng tới.
Các hạn chế nhằm mục đích bóp nghẹt cả tiền cũng như cái mà các quan chức gọi là lợi ích vô h́nh của những khoản đầu tư đó, chẳng hạn như nâng cao vị thế và tiếp cận với một số mạng lưới tài năng nhất định.
“Họ có nhiều tiền,” một quan chức cấp cao của Trung Quốc nói, “thứ họ không có là bí quyết.”
Các lĩnh vực chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi lệnh này là vốn cổ phần tư nhân của Mỹ và các nhà đầu tư mạo hiểm đang t́m cách kinh doanh tại Trung Quốc. Ngành công nghệ, đáng chú ư nhất là lĩnh vực bán dẫn đang phát triển nhanh chóng, cũng có thể sẽ chịu tác động.
Các quan chức cũng cho biết các quy tắc mới được công bố hôm thứ Tư được thiết kế để hoạt động cùng với các quy tắc kiểm soát xuất khẩu cập nhật đối với Trung Quốc do Bộ Thương mại ban hành vào năm ngoái.
Những nỗ lực đó tập trung vào việc từ chối xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc, nhằm đặt ra những hạn chế mới đối với khả năng phát triển một số chip máy tính cao cấp mà các quan chức Biden cho biết đang được phát triển cho các ứng dụng quân sự.
Thông báo hôm thứ Tư cũng được đưa ra một năm sau ngày kư kết Đạo luật Khoa học và CHIPS, một dự luật được thiết kế để đưa lĩnh vực bán dẫn đang tụt hậu của Mỹ lên một nền tảng mới để cạnh tranh với Trung Quốc.
Vào thứ Tư, Tổng thống Biden đă giới thiệu luật đó đă thúc đẩy các công ty công bố hơn 166 tỷ đô la đầu tư mới như thế nào trong năm qua. Luật đó cũng làm gia tăng căng thẳng với Trung Quốc, đáng chú ư nhất là về vấn đề các quy tắc được đề xuất có thể buộc các công ty chip phải từ bỏ mọi hoạt động mở rộng vật chất hơn nữa ở Trung Quốc để đổi lấy quyền tiếp cận 50 tỷ đô la trong luật.
Aaron Chatterji, giáo sư Đại học Duke và cựu Điều phối viên CHIPS của Nhà Trắng, cho biết trong một cuộc phỏng vấn của Yahoo Finance Live vào thứ Tư trước đó rằng "các công ty hoàn thành các mục tiêu an ninh quốc gia đó sẽ là những công ty thực hiện tốt chương tŕnh."
Ông nói thêm: “Chúng ta cần đảm bảo với tư cách là một chính phủ Hoa Kỳ, chúng ta không sử dụng tiền đóng thuế của ḿnh để trợ cấp cho các năng lực ở các quốc gia khác sẽ đe dọa đến an ninh quốc gia của chúng ta”.
Lệnh này cũng được đưa ra sau chuyến thăm Trung Quốc được theo dơi chặt chẽ vào tháng trước của Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen. Trong chuyến đi của ḿnh, cô đă gặp gỡ các quan chức Trung Quốc trong nỗ lực giảm bớt căng thẳng chung giữa các quốc gia cũng như những lo ngại về những thông báo rất được mong đợi ngày nay đă nổi lên trong nhiều tháng.
Bà nói, thông điệp của bà là đảm bảo với chính phủ Trung Quốc rằng Hoa Kỳ không muốn trừng phạt bằng các hành động của họ. Trong các b́nh luận vào cuối chuyến đi đó, Yellen nhấn mạnh rằng những hạn chế mới sẽ được nhắm mục tiêu "vào một số lĩnh vực mà chúng tôi có những lo ngại cụ thể về an ninh quốc gia."
Nhưng đại sứ Trung Quốc tại Washington đă nhanh chóng đáp lại những b́nh luận của Yellen bằng cách nói rằng ư tưởng sàng lọc các khoản đầu tư ra nước ngoài sẽ không công bằng đối với Trung Quốc và nói thêm rằng "chúng tôi sẽ không nao núng trước những hành động khiêu khích."
Các quy tắc đề xuất được công bố trong tuần này sẽ đặt Bộ trưởng Yellen chịu trách nhiệm phê duyệt hoặc từ chối các giao dịch tài chính được đề xuất này.
Các quan chức của Biden hôm thứ Tư cho biết họ hy vọng đề xuất này sẽ không cản trở sự hợp tác kinh tế giữa hai nước. “Chúng tôi đang theo đuổi chính sách giảm thiểu rủi ro,” một quan chức cấp cao cho biết, “không tách rời các nền kinh tế của chúng tôi.”