Theo một nghiên cứu mới, vùng ranh giới giữa lơi kim loại nóng chảy của Trái đất và lớp phủ, lớp đá ở giữa của nó, có thể là một nhà máy sản xuất kim cương.
Trong hàng tỷ năm, nhiệt độ và áp suất cực cao có thể đă h́nh thành nên quá tŕnh sản sinh kim cương trong vùng mà lơi Trái đất gặp lớp phủ.
Một thí nghiệm mới trong pḥng thí nghiệm cho thấy, dưới nhiệt độ và áp suất khắc nghiệt, sự kết hợp của sắt, carbon và nước - tất cả các thành phần tiềm năng được t́m thấy ở ranh giới lơi-lớp phủ - có thể tạo thành kim cương. Nếu quá tŕnh này cũng xảy ra sâu bên trong Trái đất, nó có thể giải thích một số điều kỳ lạ của lớp phủ, bao gồm cả lư do tại sao nó có nhiều carbon hơn các nhà khoa học mong đợi.
Phát hiện này cũng có thể giúp giải thích các cấu trúc kỳ lạ nằm sâu trong ranh giới lơi-lớp phủ, nơi sóng từ động đất chậm lại đáng kể. Những khu vực này, được gọi là "vùng vận tốc cực thấp" có liên quan đến cấu trúc lớp phủ kỳ lạ, bao gồm hai đốm màu khổng lồ dưới châu Phi và Thái B́nh Dương.
Một số nhà khoa học cho rằng, lớp phủ này có niên đại 4,5 tỷ năm và được làm bằng vật liệu từ Trái đất cổ đại. Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy rằng, một số khu vực này có thể do sự tồn tại của chúng do kiến tạo mảng , có khả năng bắt đầu tốt sau khi Trái đất h́nh thành, có lẽ 3 tỷ năm trước.
Tác giả chính của nghiên cứu Sang-Heon Shim, một nhà địa chất học tại Đại học bang Arizona, Mỹ cho biết: “Chúng tôi đang thêm một ư tưởng mới rằng, đây không phải là những cấu trúc hoàn toàn cũ.”
Nơi h́nh thành kim cương
Tại nơi lơi gặp lớp phủ, sắt lỏng cọ xát với đá rắn. Đó là một sự chuyển đổi ngoạn mục giống như giao diện giữa đá với không khí trên bề mặt Trái đất. Ở một quá tŕnh chuyển đổi như vậy, đặc biệt là ở áp suất và nhiệt độ cao, hiện tượng hóa học kỳ lạ có thể xảy ra.
Hơn nữa, các nghiên cứu sử dụng sự phản xạ của sóng động đất để h́nh ảnh lớp phủ chỉ ra rằng các vật chất từ lớp vỏ có thể xuyên qua ranh giới lơi-lớp phủ, cách bề mặt Trái đất khoảng 3.000 km. Tại các đới hút ch́m , các mảng kiến tạo đẩy nhau, đẩy lớp vỏ đại dương vào bề mặt. Đá trong lớp vỏ đại dương này có nước bị khóa trong các khoáng chất của chúng. Do đó, có thể nước tồn tại trong ranh giới lơi-lớp phủ và có thể thúc đẩy các phản ứng hóa học ở đó.
Một giả thuyết về cặp đốm màu dưới châu Phi và Thái B́nh Dương là chúng được tạo thành từ lớp vỏ đại dương méo mó bị đẩy sâu vào lớp phủ, có khả năng mang theo nước. Kim cương h́nh thành trong môi trường nhiệt độ cao, áp suất cao giống như những viên kim cương hiện diện ở ranh giới lơi-lớp phủ.
Để kiểm tra ư tưởng này, các nhà nghiên cứu đă tập hợp các thành phần có sẵn trong ranh giới lơi-lớp phủ và ép chúng lại với nhau bằng các rănh làm bằng kim cương, tạo ra áp suất lên tới 140 gigapascal. Các nhà nghiên cứu cũng làm nóng các mẫu lên 3.776 độ C.
Nhà địa chất Sang- Heon Shim nói: “Chúng tôi đă theo dơi loại phản ứng nào đang xảy ra khi chúng tôi làm nóng mẫu. Sau đó, chúng tôi phát hiện kim cương và sự trao đổi nguyên tố bất ngờ giữa đá và kim loại lỏng."
Kim cương được h́nh thành như thế nào?
Shim cho biết, dưới áp suất và nhiệt độ của ranh giới lơi-lớp phủ, nước hoạt động rất khác so với bề mặt Trái đất. Các phân tử hydro tách ra khỏi các phân tử oxy. Do áp suất cao, hydro hút về phía sắt, là kim loại tạo nên phần lớn lơi. Do đó, oxy từ nước sẽ ở trong lớp phủ, trong khi hydro ḥa vào lơi.
Khi điều này xảy ra, hydro dường như đẩy các nguyên tố nhẹ khác trong lơi sang một bên, bao gồm cả cacbon. Carbon này được khởi động ra khỏi lơi và vào lớp phủ. Ở áp suất cao trong ranh giới lơi-lớp phủ, dạng ổn định nhất của cacbon là kim cương.
“Đó là cách kim cương h́nh thành,” Shim nhận định.
Đây không phải là những viên kim cương giống như những viên kim cương lấp lánh trong một chiếc nhẫn đính hôn; hầu hết những viên kim cương này h́nh thành ở độ sâu vài trăm km chứ không phải vài ngh́n. Nhưng những viên kim cương lơi có khả năng nổi và có thể bị cuốn vào khắp lớp vỏ.
Lớp phủ có lượng carbon gấp 3-5 lần so với dự kiến của các nhà nghiên cứu dựa trên tỷ lệ các nguyên tố trong các ngôi sao và các hành tinh khác. Những viên kim cương được t́m thấy trong lớp vỏ Trái đất này có thể giải thích sự khác biệt. Ông và nhóm của ḿnh đă tính toán rằng nếu ngay cả 10% đến 20% lượng nước trong lớp vỏ đại dương đến ranh giới lơi-lớp phủ, nó có thể đủ điều kiện để tạo ra kim cương.
Nếu đúng như vậy, nhiều khu vực vận tốc thấp trong lớp phủ có thể là những khu vực tan chảy do nước điều khiển, được kích hoạt bởi sự xáo trộn của các mảng đại dương sâu vào hành tinh.
T́m kiếm các cấu trúc trong ranh giới lơi-lớp phủ có thể là các cụm kim cương. Kim cương dày đặc và sẽ truyền sóng động đất một cách nhanh chóng, v́ vậy các nhà nghiên cứu sẽ cần phải t́m ra các vùng vận tốc cao cùng với các vùng đă được phát hiện nơi sóng di chuyển chậm.
Một lựa chọn khác là nghiên cứu những viên kim cương có thể đến từ rất sâu trong lớp phủ của Trái đất. Những viên kim cương này đôi khi có thể nổi lên trên bề mặt với các túi nhỏ hoặc thể vùi, chứa đầy khoáng chất chỉ có thể h́nh thành dưới áp suất rất cao. Ngay cả Viên kim cương Hy vọng nổi tiếng cũng có thể đă h́nh thành rất sâu trong lớp vỏ của Trái đất.