Chưa bao giờ trong lịch sử chiến tranh. Loại vũ khí này lại được sử dụng nhiều như đang diễn ra ở Ukraine. Chúng thậm chí c̣n đóng vai tṛ lớn trong việc quyết định sống - chết.
Nga và Ukraine đều sử dụng nhiều máy bay không người lái (UAV) để xác định chính xác vị trí của đối phương, từ đó giúp cho các đợt tấn công bằng pháo đạt hiệu quả cao nhất.
Nhưng sau nhiều tháng chiến đấu, các phi đội UAV của đôi bên đều đă cạn kiệt. Moscow và Kiev đều đang gấp rút sản xuất hoặc mua các UAV hiện đại với khả năng chống nhiễu, có thể mang lại lợi thế quyết định.
Sự gấp rút được phản ánh hôm 11/7 khi Nhà Trắng tuyên bố có thông tin cho rằng Iran sẽ khẩn trương "gửi hàng trăm UAV" cho Moscow. Các UAV của Iran đă chứng minh hiệu quả khi xâm nhập thành công vào các hệ thống pḥng không do Mỹ cung cấp cho Ả rập Saudi ở Trung Đông.
"Các UAV của Nga dường như đă cạn kiệt. Và Moscow đang t́m kiếm nguồn cung từ Iran", Samuel Bendett, một nhà phân tích tại Viện nghiên cứu chiến lược quân sự CNA (Mỹ), cho biết.
"Trong khi đó, Ukraine cũng muốn có các vũ khí để tấn công các cơ sở chỉ huy của Nga", ông Bendett nói thêm.
Nhu cầu về các mẫu UAV cũ cùng nhu cầu về việc nâng cấp các UAV thô sơ vẫn rất lớn ở Ukraine. Theo hăng AP, đôi bên đều đang huy động vốn từ cộng đồng để khắc phục các tổn thất trên chiến trường.
"Con số UAV mà chúng tôi cần là rất lớn", Yuri Shchygol - một quan chức cấp cao của Ukraine - nói với các phóng viên hôm 13/7. Ông Shchygol c̣n nêu chi tiết kết quả đợt đầu tiên của một chiến dịch gây quỹ có tên gọi là "Army of Drones" (tạm dịch: Đội quân UAV). Theo vị quan chức này, Ukraine đă tăng gấp 10 lần con số 200 UAV ban đầu dự tính mua của NATO.
Các binh sĩ Ukraine phàn nàn rằng họ không có các UAV quân sự cần thiết để không bị ảnh hưởng bởi các thiết bị kiểm soát radio và gây nhiễu của Nga. Các UAV dân sự của phía Ukraine đều dễ bị phát hiện và vô hiệu hóa. Pháo binh Nga sẽ nă pháo xuống vị trí của người điều khiển UAV Ukraine ngay sau khi UAV bị phát hiện.
So sánh với những tháng đầu của xung đột, nhà phân tích Bendett giờ đây nhận thấy ít bằng chứng cho thấy các UAV của Nga bị bắn hạ. "Người Ukraine đang dần thất bại trong việc này", ông Bendett nói.
Máy bay không người lái TB-2, do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất, từng là "người hùng" của phía Ukraine trong những ngày đầu xung đột. Nhưng giờ đây, TB-2 mất dần hiệu quả v́ phải đối mặt với mật độ pḥng thủ điện tử và pḥng thủ trên không dày đặc của Nga ở miền đông Ukraine.
"Người Nga ở vị trí tốt hơn rất nhiều khi họ có trong tay các UAV quân sự tầm xa" được thiết kế để tránh được các biện pháp đối phó điện tử, lănh đạo một đơn vị trinh sát trên không của Ukraine gần đây chia sẻ với phóng viên hăng AP ở gần tiền tuyến.
Trên bộ, các đơn vị tác chiến điện tử của Nga có thể cắt đứt liên lạc của người điều khiển UAV Ukraine, làm gián đoạn video trực tiếp và vô hiệu hóa UAV ngay ở trên không (khiến nó rơi xuống đất hoặc phải bay đi chỗ khác).
V́ vậy, các UAV hiện đại - có thể tránh được sự can thiệp gây nhiễu radio và định vị GPS, đồng thời dựa vào liên lạc vệ tinh và các công nghệ khác để kiểm soát, điều hướng - là thứ mà Ukraine đang t́m kiếm.
Theo Maksym Muzyka - người sáng lập UA Dynamics, một nhà sản xuất UAV của Ukraine - nhu cầu cấp thiết nhất của Ukraine lúc này là UAV có thể giúp các hệ thống pháo tầm xa mà phương Tây viện trợ cho Kiev, đánh trúng các mục tiêu Nga.
Hồi giữa tháng 6, một cố vấn hàng đầu của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chỉ ra trong một bài đăng trên Twitter rằng Kiev cần 1.000 UAV nếu muốn kết thúc xung đột.
Theo hăng AP, Phó Thủ tướng Nga Yuri Borisov tháng trước cho biết, Nga đang tăng cường sản xuất các loại UAV nhưng việc này cần nhiều thời gian.
Samuel Bendett, một nhà phân tích tại Viện nghiên cứu chiến lược quân sự CNA (Mỹ), cho biết, Nga thiệt hại khoảng 50 UAV Orlan-10, nhưng vẫn c̣n số lượng lớn loại UAV này.
Một báo cáo mới từ tổ chức nghiên cứu RUSI (Anh) cho biết, "tuổi thọ" hiện tại của một UAV Ukraine là khoảng 1 tuần. Các đơn vị tác chiến điện tử của Nga đang "khiến Ukraine gặp khó khăn trong việc trinh sát". Kiev cần các UAV sát thủ để tấn công vào các đơn vị này.
Theo ước tính, các lực lượng Nga "thường có thể nă pháo chính xác vào các mục tiêu Ukraine sau khoảng 3-5 phút", sau khi UAV trinh sát xác định vị trí cụ thể.
Việc điều khiển UAV ở tiền tuyến hiện tại vô cùng rủi ro. Một người điều khiển UAV của Ukraine cho biết, các đồng đội làm công việc tương tự phải đi sâu vào phía sau pḥng tuyến của quân Nga để có thể có được tầm quan sát tốt nhất. Nhưng điều đó cũng đồng nghĩa họ lọt vào tầm ngắm của pháo binh Nga.