Lạm phát ở Mỹ đang ở mức cao kỷ lục với nguyên nhân phần nhiều đến từ kế hoạch ‘Xây dựng lại tốt hơn’ của Tổng thống Mỹ Joe Biden. Các chuyên gia kinh tế của Heritage Foundation nhận định, thông qua ‘Xây dựng lại tốt hơn’, phe cánh tả cực kỳ cấp tiến ở Mỹ có thể ồ ạt mở rộng quyền lực liên bang, thúc đẩy các chương tŕnh nghị sự cánh tả, ngăn cản phục hồi kinh tế, và lăng phí một lượng lớn tiền thuế của người dân.
Lạm phát ở Mỹ chắc chắn không c̣n là nhất thời, mà sẽ kéo dài dai dẳng. Tuần trước, Bộ Lao động Mỹ thông báo giá tiêu dùng (CPI) tháng 10 của nước này đă tăng 0,9%, cao hơn 6,2% so với cùng kỳ năm ngoái và là tháng thứ 5 liên tiếp cao hơn 5%. Đây cũng là tốc độ tăng CPI nhanh nhất kể từ năm 1990, bất chấp những cam đoan hồi tháng 3 từ Nhà Trắng và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Fed rằng lạm phát sẽ sớm biến mất. Giá bán buôn ở Mỹ trong tháng 10 đă tăng 0,6%, cao hơn 8,6% so với một năm trước đó.
Trong một báo cáo khác vào tuần trước, Bộ Lao động Mỹ cho biết thu nhập trung b́nh mỗi giờ của người Mỹ đă giảm 0,5% trong tháng 10. Lương thực tế giảm 2,2% kể từ tháng 1. Sức mua của người Mỹ và mức sống trung b́nh cũng giảm. Chỉ riêng mức chi tiêu của chính phủ Mỹ là chưa có dấu hiệu giảm.
Người Mỹ và người dân thế giới cần hiểu rằng lạm phát bùng nổ như hiện nay không phải là một sự cố, mà là kết quả của những chính sách yếu kém.
Quốc hội và Nhà Trắng đă bơm vào nền kinh tế Mỹ 1,9 ngh́n tỷ USD thông qua gói chi tiêu vào tháng 3/2021. Mục tiêu là kích cầu nền kinh tế Mỹ, mặc dù nền kinh tế này được đánh giá là đang phục hồi tốt vào mùa hè năm 2020. Việc kích cầu không cần thiết đó đă diễn ra cùng lúc với cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng. Nguồn cung hàng hóa và dịch vụ bị tê liệt bởi các chính sách của Tổng thống Biden. Đây là ví dụ điển h́nh về sự lệch pha cung-cầu kinh điển của nền kinh tế.
Chuỗi cung ứng bị tê liệt bởi các chính sách của Tổng thống Biden
Các gói trợ cấp thất nghiệp của Đảng Dân chủ đă làm người lao động giảm động cơ làm việc, từ đó tạo nên t́nh trạng thiếu lao động tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ ở nước Mỹ. Một nửa số doanh nghiệp nhỏ cho biết họ không cách nào tuyển dụng đủ nhân sự cho dù họ đă tăng lương đáng kể.
Quy định tiêm vaccine bắt buộc của Tổng thống Biden (hiện đang đối mặt với nhiều phản đối gay gắt từ phía người dân Mỹ và chính quyền các tiểu bang) đă khiến t́nh trạng thiếu lao động trở nên trầm trọng hơn. Hăy hỏi một người Mỹ từng đến ăn tại nhà hàng trong thời gian gần đây. Rất có thể người phục vụ trong nhà hàng cũng chính là người đầu bếp.
Hàng ngh́n người biểu t́nh phản đối lệnh bắt buộc tiêm vaccine COVID-19 của thành phố New York diễu hành dọc theo cầu Brooklyn hướng về Manhattan, New York, Mỹ, vào ngày 26/10/2021. (Sarah Lu / The Epoch Times)
Hàng ngh́n người biểu t́nh phản đối lệnh bắt buộc tiêm vaccine COVID-19 của thành phố New York diễu hành dọc theo cầu Brooklyn hướng về Manhattan, New York, Mỹ, vào ngày 26/10/2021. (Ảnh: Sarah Lu / The Epoch Times)
Các chương tŕnh nghị sự liên quan đến nhiều loại thuế và quy định của ông Biden đă làm giảm nguồn cung các mặt hàng, đặc biệt là năng lượng. Giá xăng và khí đốt tự nhiên tại Mỹ đă tăng mạnh trong bối cảnh nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng cao và nguồn cung năng lượng ở Mỹ giảm đáng kể. Tổng thống Biden và đội ngũ của ông đang cố gắng khiến các máy khoan của Mỹ ngừng hoạt động, trong khi lại tăng cường ‘cầu xin’ OPEC+ sản xuất thêm dầu.
Chính quyền Biden muốn dừng mọi hoạt động khoan dầu trên phần đất liên bang; đồng thời đang nghiên cứu về khả năng hủy bỏ đường ống dẫn số 5 từ Canada đến miền trung Tây Mỹ trong bối cảnh giá khí propan và các loại khí dầu mỏ hóa lỏng khác đang tăng vọt. Đội ngũ của ông Biden không ngừng gia tăng các quy định tài chính nhằm gây áp lực, buộc ngành năng lượng nhiên liệu hóa thạch không tiếp cận được nguồn vốn.
Trong khi đó, Fed vẫn đang điều hành chính sách tiền tệ khẩn cấp. Mức giảm mua tài sản mà Fed công bố vào tuần trước không có nhiều ư nghĩa v́ tổ chức này vẫn đang mở rộng bảng cân đối kế toán và giữ lăi suất gần bằng 0.
Chủ tịch Fed Jerome Powell cũng là người ủng hộ nhiệt thành cho ‘đại tiệc’ chi tiêu tháng 3, mặc dù chính sách tài khóa không phải là công việc của ông. Liệu Tổng thống Biden có tái bổ nhiệm ông Powell vào một nhiệm kỳ 4 năm nữa khi mà tỷ lệ lạm phát mục tiêu của Fed là 2%, và ông Powell đă vượt quá mục tiêu đó hơn 3 lần?
Hiện tại, chính quyền Biden không biết phải làm ǵ ngoài những lời trấn an bâng quơ. Vào hôm thứ 4 tuần trước (10/11), ông Biden khẳng định rằng mọi việc đều ổn v́ “chỉ trong vài ngày kể từ khi dữ liệu” cho báo cáo tháng 10 được thu thập, giá khí đốt tự nhiên tại Mỹ đă giảm. Ông Biden cũng đă yêu cầu Ủy ban Thương mại Liên bang xử lư mọi hành vi thao túng thị trường hay nâng giá cơ hội. Tổng thống Mỹ cho biết dự luật cơ sở hạ tầng (đă được ông kư thành luật vào hôm thứ 2 (15/11) theo giờ Mỹ) sẽ giải quyết t́nh trạng thiếu hụt nguồn cung, mặc dù phần lớn số tiền này sẽ không được sử dụng cho đến năm 2024. Ban biên tập của Tạp chí Phố Wall (WSJ) đánh giá rằng, họ chưa từng thấy sự quản trị kém cỏi như vậy ở nước Mỹ kể từ thời Tổng thống Jimmy Carter.
Chính quyền Tổng thống Biden yêu thích lạm phát
Những nhà kinh tế học cố vấn cho ông Biden lập luận, việc giá cả hàng hóa tăng cao có thể kéo dài dai dẳng hơn những ǵ họ dự đoán - nhưng lạm phát là điều tốt. Nền kinh tế cần phải tăng trưởng nóng để mức lương của người lao động tăng nhanh hơn. Dù vậy, họ quên nói với người Mỹ rằng mức tăng lương danh nghĩa sẽ nhanh chóng bị xóa sổ bởi lạm phát cao kỷ lục.
Trên thực tế, lạm phát chỉ tốt cho chính phủ. Tăng trưởng GDP danh nghĩa tăng cao có nghĩa là lợi nhuận kinh doanh danh nghĩa cao hơn và doanh thu của chính phủ đến từ thuế sẽ nhiều hơn. Các chính trị gia ngày càng thịnh vượng trong khi người Mỹ phổ thông ngày càng gặp khó khăn.
Thượng nghị sĩ Joe Manchin bài phát biểu tại chương tŕnh “State of the Union” tại Hạ viện ở Thủ đô Washington ngày 4/2/2020. (Ảnh: Drew Angerer / Getty Images)
Sự gia tăng lạm phát này là những bằng chứng mà Thượng nghị sĩ Joe Manchin cần để ngăn chặn t́nh trạng tồi tệ đang bao phủ Đảng của ông. West Virginian đă cảnh báo từ nhiều tháng trước về các gói chi tiêu và lạm phát, và thực tế đă chứng minh những lo lắng của ông Manchin là đúng đắn. Ông Manchin từng tuyên bố, ông sẽ không “ủng hộ một gói chi tiêu có nguy cơ làm tổn thương các gia đ́nh Mỹ đang phải chịu mức lạm phát lịch sử”. Đồng thời, ông muốn t́m hiểu "rơ ràng hơn về lư do tại sao Quốc hội Mỹ chọn bỏ qua những ảnh hưởng nghiêm trọng của lạm phát và nợ đối với nền kinh tế Mỹ và các chương tŕnh hiện tại của chính phủ”.
Hiển nhiên, Quốc hội Mỹ lờ đi lạm phát v́ họ không muốn thừa nhận rằng các chính sách của họ là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến lạm phát, và họ yêu thích lạm phát.
Gói chi tiêu xă hội mới nhất của ông Biden sẽ khiến nước Mỹ trở nên tồi tệ hơn
Kế hoạch chi tiêu xă hội trị giá 2 ngh́n tỷ USD mới nhất của Tổng thống Biden nằm trong ‘Xây dựng lại tốt hơn’ sẽ làm nợ quốc gia Mỹ tăng thêm hàng ngh́n tỷ USD, khiến lạm phát ở nước này trở nên tồi tệ hơn, và gây tổn hại cho các doanh nghiệp năng lượng truyền thống. Đây là quan điểm của một nhóm các học giả về chính sách của Heritage Foundation, một tổ chức danh tiếng ở Mỹ, đưa ra trong một cuộc họp báo vào ngày 12/11.
‘Xây dựng lại tốt hơn’ kêu gọi chi tiêu 4 ngh́n tỷ USD. Trong khi một số chính trị gia cánh tả cho rằng con số này không đủ lớn, th́ Thượng nghị sĩ Manchin đă lên tiếng chỉ trích đề xuất này, và yêu cầu giảm số tiền xuống mức thấp hơn.
Chuyên gia phân tích năng lượng Katie Tubb cảnh báo, nếu được Quốc hội thông qua th́ việc chi hàng tỷ USD cho các công ty sản xuất năng lượng thay thế sẽ lặp lại sai lầm của chính quyền Obama. Dưới thời Tổng thống Obama, nước Mỹ đă chi hàng tỷ USD tiền thuế của người dân Mỹ để bảo lănh các khoản vay của công ty năng lượng mặt trời Solyndra. Công ty này sau đó đă vỡ nợ.
Bà Tubb nói: “Tôi không biết tại sao chính phủ lại tin rằng một kết cục khác tốt đẹp hơn sẽ xảy ra”. Bà Tubb cho biết, phần lớn tăng trưởng kinh tế Mỹ trong vài năm qua đến từ các doanh nghiệp năng lượng truyền thống; nhưng chính quyền ông Biden lại đang có kế hoạch trừng phạt những ngành công nghiệp này, theo The Epoch Times.
HARTLEPOOL, ENGLAND - MAY 05: The sun rises behind the decommissioned Brent Delta Topside oil platform as it stands in a quay at the Able UK plant's Seaton Port after arriving recently to be scrapped on May 5, 2017 in Hartlepool, United Kingdom. In what was the heaviest single cargo ever to be lifted in the history of the oil and gas industry it arrived off the coast of Hartlepool on the Pioneering Spirit transporter ship from the Shell owned Brent oilfield, 115 miles north east of Scotland. Tugboats then towed the 24,000 tonne platform on a barge up the River Tees to the Able UK yard. The Brent Delta was one of the first platforms to be built in the early days of Britain's oil and gas industry. (Photo by Ian Forsyth/Getty Images)
Quang cảnh một dàn khoan dầu trên biển. (Ảnh: Ian Forsyth/Getty Images)
“Tại sao vấn đề này đang trở nên quan trọng? V́ 80% năng lượng mà người Mỹ sử dụng đến từ các nguồn nhiên liệu truyền thống như than, dầu, và khí đốt tự nhiên. Đây là những ngành công nghiệp hợp pháp ở Mỹ, đóng góp vào sự thịnh vượng của nước Mỹ, nhưng nhiều người dân Mỹ lại không nhận ra điều này qua cách mà chính quyền Biden nói chuyện”.
Bà Tubb cũng cảnh báo các chính sách của ‘Xây dựng lại tốt hơn’ mâu thuẫn với bản thân cụm từ ‘tốt hơn’, “bởi v́, khi giá năng lượng tăng, chi phí của hầu hết mọi sản phẩm và dịch vụ cũng tăng theo”.
Đề xuất chi tiêu xă hội của ông Biden bao gồm:
555 tỷ USD cho các chương tŕnh môi trường;
400 tỷ USD để chi trả cho nỗ lực phổ cập mầm non và giữ cho chi phí chăm sóc trẻ em không vượt quá 7% thu nhập của hầu hết các hộ gia đ́nh Mỹ;
200 tỷ USD để mở rộng Thuế tín dụng trẻ em cho các gia đ́nh có thu nhập lên đến 150.000 USD/năm với mỗi gia đ́nh hàng năm sẽ nhận được 3.600 USD cho mỗi bé dưới 6 tuổi và 3.000 USD cho mỗi bé từ 6 - 17 tuổi.
Nhà phân tích chính sách ngân sách liên bang của Heritage Foundation, David Ditch, cho biết đề xuất mới nhất của ông Biden là một phần của kế hoạch chi tiêu kể từ khi đại dịch bắt đầu, và kế hoạch này đă “đóng góp thêm 5 ngh́n tỷ USD vào nợ quốc gia Mỹ”.
“Không có cách nào để chối bỏ thực tế rằng ‘Xây dựng lại tốt hơn’ sẽ làm tăng thâm hụt trong 5 năm đầu tiên. Điều thực sự quan trọng mà người dân Mỹ cần biết là: Mọi khó khăn kinh tế mà nước Mỹ đang phải đối mặt sẽ trở nên tồi tệ hơn bởi ‘Xây dựng lại tốt hơn’”, ông Ditch đánh giá.
Chi Anh