10/23/20
Fact-checking the Final Trump-Biden debate
By: Glenn Kessler, Salvador Rizzo và Meg Kelly - WP
Biên dịch: NMGV
Tổng thống Trump một lần nữa phá vỡ thước đo kiểm chứng tại cuộc tranh luận tổng thống thứ hai, trong khi ứng cử viên Đảng Dân chủ Joe Biden đưa ra tương đối ít điểm sai. Dưới đây là tổng hợp 25 tuyên bố đáng chú ư nhất ban đầu thu hút sự quan tâm của chúng tôi, hầu như tất cả đều là của Trump. Cũng như thông lệ của chúng tôi, chúng tôi không trao giải Pinocchio khi chúng tôi tổng hợp dữ kiện trong các cuộc tranh luận.
#1
“Ông ấy gọi [Người da đen] là những kẻ săn mồi siêu hạng. Và ông ấy đă nói điều đó, ông ấy đă nói điều đó, những kẻ siêu săn mồi, và chúng chưa bao giờ sống như vậy.”
- Trump
Trump tiếp tục trộn lẫn các đối thủ của ḿnh. Hillary Clinton đă sử dụng thuật ngữ “kẻ săn mồi siêu hạng”.
Cụm từ "kẻ săn mồi siêu hạng" xuất phát từ một bài phát biểu năm 1996 ở New Hampshire, nơi bà Clinton phát biểu ủng hộ Đạo luật thực thi pháp luật và kiểm soát tội phạm bạo lực năm 1994 mà chồng bà, Bill Clinton, đă kư thành luật. Hillary Clinton nói: “Nhưng chúng ta cũng phải có một nỗ lực có tổ chức để chống lại các băng đảng. Cũng như trong thế hệ trước, chúng ta đă có một nỗ lực có tổ chức chống lại băng đảng. Chúng ta cần tấn công chúng. Chúng thường được kết nối với các băng đảng ma túy lớn. Chúng không chỉ là một nhóm trẻ em nữa. Chúng thường là những đứa trẻ được gọi là kẻ săn mồi siêu hạng - không có lương tâm, không có sự đồng cảm. Chúng ta có thể nói về lư do tại sao họ kết thúc theo cách đó, nhưng trước tiên, chúng ta phải buộc chúng khuất phục.”
#2
“Ông ấy đă khiến thâm hụt với Trung Quốc tăng lên, chứ không phải giảm xuống. Lên chứ không phải xuống."
- Biden
Biden đă sai. Theo Cục Thống kê Hoa Kỳ, thâm hụt thương mại hàng hóa và dịch vụ với Trung Quốc đă tăng lên vào đầu nhiệm kỳ tổng thống của Trump, nhưng nó đă giảm xuống trong cuộc chiến thương mại của ông và khi nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại. Thâm hụt thương mại tăng từ 337 tỷ USD năm 2017 lên 380 tỷ USD năm 2018, nhưng đă giảm xuống 308 tỷ USD vào năm 2019. Trong sáu tháng đầu năm 2020, thâm hụt thương mại là 130 tỷ USD, so với 164 tỷ USD năm 2019.
#3.
"2,2 triệu người được mô h́nh hóa dự kiến sẽ chết."
- Trump
Trump rất thích sử dụng thống kê này. Nhưng nó cực kỳ gây hiểu lầm.
Trump đang trích dẫn một con số tử vong có thể xảy ra là trường hợp xấu nhất do Đại học Hoàng gia London đưa ra, giả định rằng 81% dân số bị nhiễm bệnh - 268 triệu người - và 0,9% trong số họ sẽ chết. Nó cũng làm như vậy bằng cách giả định rằng mọi người không có hành động chống lại coronavirus - không ai tránh thang máy đông đúc, đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên hơn hoặc mua găng tay hoặc nước rửa tay - điều mà nghiên cứu thừa nhận là không thực tế: “Rất có thể sẽ là sự thay đổi tự phát đáng kể trong hành vi của dân chúng ngay cả khi không có các biện pháp can thiệp bắt buộc của chính phủ."
Hơn nữa, ông Alan Reynolds của Viện Cato lưu ư, ngay cả đại dịch cúm năm 1918 được cho là đă lây nhiễm không quá 28% dân số, khiến con số 81% bị nghi ngờ. Trump thường xuyên đề cập đến con số này để gợi ư rằng ông đă cứu nhiều người khỏi cái chết, ngay cả khi số người chết thực tế tăng cao hơn nhiều so với những dự đoán trước đó của ông. Vào ngày 29 tháng 3, ông thậm chí c̣n nói rằng sẽ là một "công việc rất tốt" nếu số tử vong từ 100.000 đến 200.000 nhân mạng. Đánh giá đó dường như không c̣n hoạt động.
#4.
“Ông ấy nói," Đừng lo lắng, nó sẽ biến mất ... có thể tiêm thuốc tẩy. Ông ấy nói rằng ông ấy đang đùa khi nói vậy. Rất nhiều người đă nghĩ rằng ông nói nghiêm túc."
- Biden
"Tôi đă đùa về điều đó."
- Trump
Tại một cuộc họp báo về coronavirus vào tháng 4, Trump đă đưa ra ư tưởng của ḿnh về phương pháp chữa trị sau một bài thuyết tŕnh đề cập rằng chất khử trùng có thể tiêu diệt loại coronavirus mới trên bề mặt và trong không khí.
Trump nói: “Tôi thấy chất khử trùng có thể đánh bật nó trong một phút, một phút. Và có cách nào chúng ta có thể làm điều ǵ đó như vậy bằng cách tiêm vào bên trong, hoặc gần như làm sạch không? Bởi v́ bạn thấy nó đi vào bên trong phổi và nó tác động rất nhiều đến phổi, v́ vậy sẽ rất thú vị khi kiểm tra nó. "
Câu hỏi mà Trump đưa ra một cách thiếu cân nhắc, ngay lập tức buộc các bác sĩ, nhà lập pháp và nhà sản xuất nước tẩy trùng Lysol phải trả lời với sự hoài nghi và cảnh báo chống lại việc tiêm hoặc uống thuốc khử trùng, vốn rất độc.
Ngày hôm sau, sau những lời chỉ trích lan rộng, Trump cho biết đây không phải là một gợi ư nghiêm túc.
Trump nói trong Pḥng Bầu dục để trả lời một câu hỏi: “Tôi đă hỏi một câu hỏi một cách mỉa mai với các phóng viên như bạn, chỉ để xem điều ǵ sẽ xảy ra.”
Không có chứng cứ nào cho thấy khi ông đưa ra những nhận xét ban đầu rằng chúng không phải là một khuyến nghị thực sự.
#5
“Nancy Pelosi cũng nói điều tương tự. Bà ấy đă khiêu vũ trên đường phố ở khu phố Tàu tại San Francisco."
- Trump
Bị chỉ trích v́ phản ứng quá chậm với đại dịch coronavirus, Trump đă cố gắng lật ngược t́nh thế và liên tục lập luận rằng Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (Dân chủ, California) c̣n chậm hơn ông ta, trích dẫn chuyến thăm Pelosi đến Khu Phố Tàu của San Francisco vào ngày 24 tháng 2 và tuyên bố sai sự thật rằng bà đă “khiêu vũ” trong chuyến thăm.
Ông ta cáo buộc bà đă gây ra nhiều cái chết, trong khi ở khu phố Tàu không có ca tử vong nào và San Francisco có tương đối ít. Ông ta nói rằng bà đă thúc giục các hội chợ đường phố và các cuộc diễu hành, nhưng điều đó không đúng. Bà ủng hộ sự bảo trợ của các doanh nghiệp Trung Quốc. Về mặt gợi ư rằng ông ấy đă xem xét cuộc khủng hoảng một cách nghiêm túc c̣n bà th́ không, đó là một sự nói quá. Trái ngược với tuyên bố của Trump, bà ấy không bao giờ cho rằng virus không tồn tại. Tại khu phố Tàu, bà kêu gọi mọi người đề pḥng và cảnh giác. Một ngày sau, bà kêu gọi một phản ứng rộng răi hơn, mạnh mẽ hơn. Tổng thống, trong khi đó, tiếp tục nói chuyện vui vẻ trong ít nhất hai tuần sau đó.
#6.
“Chính người của ông ấy đă điều hành nó cho ông ấy, người mà bạn biết đấy, là chánh văn pḥng của ông ấy, đă nói rằng đó là một thảm họa. Thật là kinh khủng. Chúng tôi không biết ḿnh đang làm ǵ."
- Trump
Trump đă phóng đại những ǵ được nói vào năm 2019 bởi Ron Klain, người từng là chánh văn pḥng của Biden trong đại dịch cúm lợn 2009-2010.
Klain đang trả lời một câu hỏi về việc phát triển một loại vắc-xin cúm phổ biến, và ông cảnh báo rằng chỉ dựa vào một loại vắc-xin sẽ không đủ, v́ vắc-xin được phát triển cho sự kiện đó đến quá chậm. Ông nói: “Đây hoàn toàn chỉ là một sự may mắn khi đây không phải là một trong những sự kiện thương vong hàng loạt lớn trong lịch sử Hoa Kỳ. Không liên quan ǵ đến việc chúng tôi làm bất cứ điều ǵ đúng. Chỉ có may mắn thôi." (Hầu hết vắc-xin đă đến quá muộn để tiêm chủng cho nhiều người trước khi đại dịch lên đến đỉnh điểm, một báo cáo của chính phủ sau đó cho biết.)
Nhưng Klain đă không nói rộng răi về ứng phó cúm lợn của chính quyền Obama, vốn thường được ca ngợi. Ông ấy không nói ǵ về vai tṛ của Biden. Klain nói với The Fact Checker rằng ông ấy đang cảnh báo về việc mong chờ quá mức chỉ vào vắc xin. Ông nói: “Điều tôi cố gắng nói là nếu một người chỉ dựa vào vắc-xin là chiến lược chính của bạn, và vắc-xin muộn, th́ bạn sẽ gặp rắc rối và những điều thực sự tồi tệ có thể xảy ra. Bạn có thể tranh luận rằng những ǵ Trump đă làm trong vài tháng qua - hạ thấp thử nghiệm, hạ thấp khẩu trang, hạ thấp truy t́m và các biện pháp y tế công cộng khác, trong khi hứa hẹn một phương pháp điều trị hay một vắc-xin 'đang ở gần' - chứng minh quan điểm của tôi: Tỷ lệ tử vong v́ Covid của Hoa Kỳ từ sau tháng 6 là chưa từng có trên thế giới."
#7.
“Hăy xem các bang có mức tăng đột biến, đó là các bang màu đỏ, các bang ở vùng Trung Tây, phía trên vùng Trung Tây, đó là nơi mà mức tăng đột biến đang xảy ra đáng kể.”
- Biden
Biden chủ yếu đúng về điều này. Nếu được điều chỉnh về quy mô dân số, các bang có mức tăng đột biến lớn nhất trong những tuần gần đây là North Dakota, South Dakota, Montana, Wisconsin, Idaho, Nebraska, Utah và Wyoming.
#8.
“Joe đă nhận được 3 triệu rưỡi đô la từ Nga, và số tiền đó đến được qua [Tổng thống Nga Vladimir] Putin v́ ông ấy rất thân thiện với cựu thị trưởng Moscow, và đó là vợ của thị trưởng Moscow. Và bạn có ba triệu rưỡi đô la. Gia đ́nh bạn có ba triệu rưỡi đô la."
- Trump
Trump đang đề cập đến một cáo buộc trong một báo cáo gần đây được phát hành bởi khối đa số Cộng hoà của Ủy ban An ninh Nội địa Thượng viện: “Rosemont Seneca Thornton, một công ty đầu tư do Hunter Biden đồng sáng lập, đă nhận được 3,5 triệu đô la trong một chuyển khoản từ [Yelena] Baturina, người bị cáo buộc đă nhận các hợp đồng xây dựng bất hợp pháp từ chồng bà, cựu thị trưởng Moscow." Báo cáo cho biết chuyển khoản là một phần của "thỏa thuận tư vấn" nhưng không cáo buộc bất kỳ sự bất hợp pháp nào trong giao dịch.
Vấn đề là, vào thời điểm chuyển giao theo như cáo buộc, bà Baturina đang sống ở Vương quốc Anh với người chồng quá cố của cô, Yuri Luzhkov, người đă qua đời vào năm 2019. Luật sư của Hunter Biden cho biết tuyên bố rằng Hunter Biden nhận 3,5 triệu đô la từ Baturina là sai sự thật.
Luật sư George Mesires của Biden cho biết trong một email: “Báo cáo của Thượng viện cáo buộc sai sự thật rằng Hunter Biden có quan hệ tài chính với nữ doanh nhân Nga Yelena Baturina và ông ấy đă nhận được 3,5 triệu đô la từ Baturina. Hunter Biden không quan tâm đến và không phải là‘ đồng sáng lập ’của Rosemont Seneca Thornton, v́ vậy tuyên bố rằng ông ấy được trả 3,5 triệu đô la là sai sự thật.”
Báo cáo của Thượng viện cho rằng “Luzhkov đă sử dụng vị trí thị trưởng của ḿnh để phê duyệt hơn 20 dự án bất động sản được xây dựng bởi một công ty xây dựng thuộc sở hữu của Baturina và cuối cùng đă tạo ra lợi nhuận hàng tỷ rúp cho gia đ́nh ông ấy”.
Trump đă có lúc hy vọng trở thành một phần của các dự án bất động sản ở Moscow do Luzhkov giám sát khi Luzhkov là thị trưởng từ năm 1992 đến 2010. Trong một cuộc phỏng vấn trước khi qua đời, Luzhkov nói với hăng thông tấn Interfax của Nga rằng Trump đă lên kế hoạch xây dựng một trung tâm mua sắm lớn dưới ḷng đất ở Moscow trong thời gian giữa những năm 1990. “Trump đă ở Moscow,” Luzhkov nói. “Ông ấy đă liên hệ về các vấn đề liên quan đến việc xây dựng trung tâm mua sắm dưới ḷng đất Okhotny Ryad trên Quảng trường Manezh.” Nhưng thỏa thuận đă không đi đến kết quả.
#9.
“Chúng ta được biết vị tổng thống này đă trả thuế ở Trung Quốc gấp 50 lần [so với hóa đơn thuế ở Hoa Kỳ của ông ấy], có tài khoản ngân hàng bí mật với Trung Quốc, kinh doanh ở Trung Quốc.”
- Biden
“Tôi là một doanh nhân làm kinh doanh, tài khoản ngân hàng mà bạn đang đề cập đến - ai cũng biết về nó - nó được kê khai, tài khoản ngân hàng có vào năm 2013. Nó là như vậy. Tôi tin rằng nó đă được mở và nó đă đóng cửa vào năm 2015."
- Trump
Trump chưa bao giờ tiết lộ rằng ông có tài khoản ngân hàng Trung Quốc. New York Times đă tiết lộ sự tồn tại của nó trong một báo cáo được công bố trong tuần này và cũng báo cáo rằng Trump có tài khoản ở Anh và Ireland.
Trump đă từ chối tiết lộ các bản khai thuế của ḿnh và thay vào đó cung cấp các tiết lộ tài chính của ḿnh được nộp cho các quan chức đạo đức chính phủ. Những tiết lộ đó không chi tiết như các tờ khai thuế. Báo New York Times cho biết họ đă thu thập dữ liệu từ các tờ khai thuế của ông ấy cho báo cáo của ḿnh.
Tờ Times đưa tin: “Các tài khoản nước ngoài không hiển thị trên các tiết lộ tài chính công khai của ông Trump, nơi ông ấy phải liệt kê tài sản cá nhân, v́ chúng được giữ dưới tên công ty. Danh tính của các tổ chức tài chính không rơ ràng. Tài khoản Trung Quốc được kiểm soát bởi Trump International Hotels Management L.L.C., nơi mà hồ sơ thuế cho thấy đă nộp 188.561 đô la tiền thuế ở Trung Quốc trong khi theo đuổi các hợp đồng cấp phép thương hiệu ở đó từ năm 2013 đến năm 2015.”
Trump cho biết ông tin rằng tài khoản đă bị đóng vào năm 2015. Đó không giống như những ǵ luật sư của ông nói.
Luật sư Alan Garten của Trump nói với báo Times: “Không có thương vụ, giao dịch hoặc hoạt động kinh doanh nào khác được thực hiện và kể từ năm 2015, văn pḥng vẫn không hoạt động. Mặc dù tài khoản ngân hàng vẫn mở, nó chưa bao giờ được sử dụng cho bất kỳ mục đích nào khác."
#10.
“Tổng thống Trump, tuần này ông đă gọi Bác sĩ Anthony Fauci, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm nổi tiếng nhất quốc gia, xin trích dẫn, là ‘Một thảm họa’."
- Người điều hợp NBC Kristen Welker
"Tôi rất ḥa thuận với Anthony, nhưng ông ấy đă có nói, ‘Đừng đeo mặt nạ.’ Ông ấy đă nói, như bạn biết, ‘Đây sẽ không phải là vấn đề.’ Tôi nghĩ ông ấy là đảng viên Dân chủ, nhưng điều đó không sao."
- Trump
Trong một cuộc gọi với nhân viên chiến dịch của ḿnh hôm thứ Hai, Trump nói, "Mọi người mệt mỏi khi nghe Fauci và tất cả những kẻ ngốc này."
Fauci chưa bao giờ nói bất cứ điều ǵ như "Đây sẽ không phải là vấn đề." Ông ấy nói như một nhà khoa học, đánh giá dữ liệu trước mặt ông ấy. Ngay từ đầu, ông đă cảnh báo về sự cần thiết phải cảnh giác.
Vào ngày 20 tháng 1, Fauci nói với CNN: “Đó thực sự là một t́nh huống đang phát triển và chúng tôi phải chuẩn bị cho t́nh huống xấu nhất. Ư tôi là, tôi không nghĩ rằng có lư do gây ra sự hoảng sợ từ phía bất kỳ ai, nhưng chúng tôi chắc chắn cần theo dơi và theo dơi điều này rất cẩn thận."
Một tháng sau, vào ngày 22 tháng 2, ông ấy cũng nói với CNN, "Nếu điều này tiến triển thành đại dịch, chúng ta ở Hoa Kỳ sẽ không có cách nào thoát khỏi việc bị lây nhiễm nhiều hơn ở đất nước này." Vào ngày 29 tháng 2, trên chương tŕnh truyền h́nh “The Today Show”, Fauci được hỏi liệu có nên thay đổi các thói quen hàng ngày hay không. Ông trả lời: “Ngay bây giờ, tại thời điểm này, không cần phải thay đổi bất cứ điều ǵ bạn đang làm hàng ngày. Hiện tại rủi ro vẫn c̣n thấp, nhưng điều này có thể thay đổi. Khi bạn bắt đầu thấy sự lây nhiễm cộng đồng, điều này có thể thay đổi và buộc bạn phải chú ư hơn nhiều đến việc làm những việc có thể bảo vệ bạn khỏi sự lây lan.”
Ông nói thêm: “Ư tôi là, đây có thể là một đợt bùng phát lớn. Tôi hy vọng là không. Hoặc nó có thể là thứ ǵ đó được kiểm soát hợp lư."
Đối với tuyên bố của Trump rằng Fauci khuyên mọi người không nên đeo mặt nạ, một số bối cảnh quan trọng bị thiếu.
Fauci cho biết thoạt đầu ông khuyên không nên đeo khẩu trang v́ lo ngại lúc ban đầu rằng khẩu trang N95 mà nhân viên bệnh viện cần sẽ nhanh chóng hết sạch. Khi khoa học chỉ ra rằng virus đă lây lan bởi những người không có triệu chứng, hướng dẫn đă được cập nhật, bởi v́ ngay cả khẩu trang bằng vải cũng có thể giúp ngăn chặn sự lây lan nếu mọi người đeo chúng. (Trump đă tuyên bố sai rằng 85% những người đeo mặt nạ bị nhiễm coronavirus.)
Fauci nói trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí InStyle: “Tôi không hối hận về bất cứ điều ǵ ḿnh đă nói khi đó bởi v́ trong bối cảnh thời gian mà tôi đă nói th́ điều đó là chính xác. Chúng tôi đă được thông báo trong các cuộc họp của lực lượng đặc nhiệm rằng chúng tôi gặp vấn đề nghiêm trọng với việc thiếu PPE [thiết bị bảo vệ cá nhân] và khẩu trang cho các nhân viên y tế, những người đang hàng ngày phải tự gánh nguy hiểm để chăm sóc người bệnh.”
Ông nói: “Khi nó trở nên rơ ràng rằng sự lây nhiễm có thể lây lan bởi những người mang mầm bệnh không có triệu chứng, những người không biết ḿnh bị nhiễm bệnh, th́ điều đó đă làm rơ ràng rằng chúng tôi phải đặc biệt khuyên dùng khẩu trang. Trong bối cảnh khi chúng tôi không khuyến cáo mạnh mẽ, đó là điều chính xác. Nhưng kiến thức của chúng tôi đă thay đổi và nhận thức của chúng tôi về t́nh trạng bùng phát đă thay đổi."
Trump đă nhiều lần tuyên bố và không có bằng chứng rằng Fauci là đảng viên Đảng Dân chủ. Giám đốc Viện Dị ứng và Các bệnh Truyền nhiễm Quốc gia đă làm việc dưới các chính quyền của Đảng Dân chủ và Cộng ḥa từ năm 1984.
Đăng kư cử tri của ông ấy cho thấy ông ấy là một người độc lập, không phải là một đảng viên Dân chủ hay Cộng ḥa. (Đây là hướng dẫn đầy đủ của chúng tôi về những phàn nàn của Trump về Fauci.)
#11.
“Họ [chính quyền Obama] đă cố gắng gặp ông ấy [nhà lănh đạo Triều Tiên Kim Jong Un]. Ông ấy sẽ không làm điều đó. Ông ấy không thích Obama. Ông ấy không thích ông ta. Ông ấy sẽ không làm điều đó."
- Trump
Trump đă phải đối mặt với những lời chỉ trích v́ đă gặp Kim Jong Un của Triều Tiên ba lần mà không đạt được tiến bộ trong việc phi hạt nhân hóa đất nước đó.
Ông thường phản bác, như đă làm trong cuộc tranh luận, rằng ít nhất Kim sẵn sàng gặp ông, trong khi Tổng thống Barack Obama không thể có một cuộc gặp.
Trump chưa bao giờ đưa ra bằng chứng cho thấy Obama t́m kiếm một cuộc họp - và tất cả các bằng chứng cho thấy tuyên bố là sai. Chúng tôi đă từng cho nó giải Bốn Pinocchio.
Chiến lược Bắc Triều Tiên của Obama là xa lánh Kim. Ông dần dần leo thang các biện pháp trừng phạt đối với Triều Tiên trong khi từ chối đàm phán với B́nh Nhưỡng cho đến khi nước này từ bỏ chương tŕnh vũ khí hạt nhân, một chính sách được gọi là “sự kiên nhẫn chiến lược”.
#12.
“Không ai làm được nhiều hơn cho cộng đồng Da đen hơn Donald Trump. Và nếu bạn nh́n, ngoại trừ Abraham Lincoln, có thể là ngoại lệ, nhưng ngoại trừ Abraham Lincoln, không ai đă làm những ǵ tôi đă làm."
- Trump
Trump dường như đặt khẳng định này trên số liệu công việc làm trước coronavirus và một số hành động tương đối nhỏ được thực hiện trong chính quyền của ông. Các nhà sử học nói rằng tuyên bố này là lố bịch.
Trump đă thực hiện ít hành động cụ thể thay mặt cho người Mỹ gốc Phi.
Lincoln trả tự do cho những người bị nô lệ trong Liên minh miền Nam và thúc ép thông qua các sửa đổi hiến pháp để cho họ địa vị b́nh đẳng theo luật. Tổng thống Lyndon B. Johnson đă kư thành luật Đạo luật Quyền Công dân năm 1964 và Đạo luật Quyền Bầu cử năm 1965, đạo luật này cũng có tác động lâu dài đến cuộc sống của người Mỹ gốc Phi. Những chiến thắng về mặt lập pháp này không hề dễ dàng, đ̣i hỏi Johnson phải xây dựng liên minh với các đảng viên Cộng ḥa và đảng Dân chủ tự do để đánh bại những người theo chủ nghĩa phân cách trong chính đảng của ông đang thống trị miền Nam. (Cuộc bỏ phiếu cuối cùng cho dự luật Đạo luật Quyền Dân sự là 73 đến 27, với 27 đảng Cộng ḥa ủng hộ và sáu phản đối. Trong số các đảng viên Dân chủ, 46 người bỏ phiếu cho dự luật và 21 người bác bỏ nó.)
Trump không bao giờ là người khiêm tốn, nhưng kiểu khoe khoang này đơn giản là lố bịch.
#13.
“Chúng tôi đă thả 38. Họ đă bắt 38.000 tù nhân ... 38.000 tù nhân đă được thả khỏi nhà tù liên bang. Chúng tôi đă có hơn một ngh́n người đă được khoan hồng."
- Biden
Số lượng tù nhân liên bang đă giảm lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ dưới thời chính quyền Obama - nhưng không giảm 38.000 người như Biden gợi ư.
Dữ liệu từ Cục Thống kê Tư pháp cho thấy từ năm 2009 đến tháng 1 năm 2017, dân số nhà tù liên bang đă giảm hơn 19.000 người, đánh dấu sự sụt giảm đáng kể đầu tiên kể từ chính quyền Carter.
Vậy Biden đă đưa ra 38.000 từ đâu? Ông ta có lẽ đang trộn số người được ra tù với hơn 36.000 tù nhân đă thỉnh cầu Obama ân xá hoặc giảm án. Trong số đó, Obama đă ân xá số kỷ lục 1.900, theo dữ liệu của Bộ Tư pháp.
#14.
“Bắt-và-thả là một thảm họa. Một kẻ giết người sẽ đến, một kẻ hiếp dâm sẽ vào, một người rất xấu sẽ vào. Chúng ta sẽ lấy tên của họ. Chúng ta phải thả chúng vào đất nước của chúng ta. Và sau đó bạn nói rằng họ quay trở lại. Ít hơn 1 phần trăm số người quay trở lại."
- Trump
Hầu hết điều này là sai.
Cụm từ “bắt-và-thả” thường được dùng như cách viết tắt của hoạt động của cơ quan nhập cư Hoa Kỳ trong việc thả những người di cư không có giấy tờ vào đất nước trong khi họ chờ đợi các phiên điều trần về nhập cư, thay v́ giam giữ họ. Với một số trường hợp ngoại lệ, chỉ trẻ em và người xin tị nạn mới đủ điều kiện để được thả. Những người bị kết án không đủ điều kiện để được thả.
Tuyên bố của Trump rằng ít hơn 1 phần trăm số người được thả về nước xuất hiện trở lại trước các phiên ṭa của họ là sai sự thật.
Dữ liệu cho thấy rằng một đa số áp đảo những người nhập cư tham dự các phiên điều trần của họ. Các thẩm phán đă ra lệnh trục xuất "vắng mặt" đối với 14% trường hợp trong năm tài chính 2013, tỷ lệ đă tăng lên 25% trong năm tài chính 2018.
Lật các con số, và điều đó có nghĩa là 75% đến 86% người di cư đă tŕnh diện trước ṭa. Các quan chức Bộ Tư pháp nói rằng v́ những người di cư đang bị giam giữ luôn tham gia các phiên điều trần - họ không có lựa chọn nào khác - nên cách đúng đắn để đo lường liệu những người di cư có tŕnh diện trước ṭa hay không là chỉ xem xét những người chưa bao giờ bị giam giữ trong các cơ sở giam giữ. Sử dụng thước đo đó, 59% đă xuất hiện trong các phiên điều trần về nhập cư vào năm 2018.
Nhưng các nhà nghiên cứu tại Transactional Records Access Clearinghouse (TRAC) tại Đại học Syracuse đă nghiên cứu câu hỏi này và đưa ra một con số cao hơn nhiều: 81% các gia đ́nh di cư đă tham dự tất cả các phiên ṭa của họ. (Đây là kiểm chứng thực tế chi tiết của chúng tôi.)
#15.
"Trong khi ông ta bán gối và tấm trải giường, tôi đă bán xe tăng cho Ukraine."
- Trump
Trump, như mọi khi, tuyên bố ông đă làm nhiều hơn Tổng thống Barack Obama. Nhưng việc cho rằng viện trợ của Obama cho Ukraine là "gối và ga trải giường" là điều lố bịch.
Trong khi chính quyền Obama không gửi viện trợ vũ khí gây chết người, vào năm 2015, họ đă cung cấp cho Ukraine hơn 120 triệu đô la hỗ trợ an ninh và đă cam kết bổ sung trang thiết bị trị giá 75 triệu đô la, bao gồm máy bay không người lái, xe Humvee bọc thép, radar chống súng cối, thiết bị nh́n đêm và vật tư y tế, theo Cơ quan Hợp tác An ninh Quốc pḥng của Lầu Năm Góc. Chính quyền Trump đă cung cấp nhiều mặt hàng tương tự như vậy, nhưng vào tháng 3/2018, Nhà Trắng cũng đă phê duyệt việc bán tên lửa Javelin, một hệ thống tên lửa chính xác vác vai được thiết kế để tiêu diệt xe tăng, xe bọc thép khác và trực thăng.
Trong một cuộc gọi vào ngày 25 tháng 7 năm 2019, Trump đă yêu cầu "một đặc ân" sau khi Tổng thống Volodymyr Zelensky nói rằng Ukraine đă sẵn sàng mua thêm Javelins. Dưới chính quyền Obama, các quan chức Mỹ lo ngại rằng quân đội Ukraine thiếu khả năng xử lư các loại vũ khí như Javelins, nhưng quốc gia này thực sự đă đạt được khả năng đó vào thời điểm Trump nhậm chức.
Mỉa mai thay, tạp chí Foreign Policy đưa tin, Trump ban đầu không muốn cung cấp Javelins cho Ukraine, nhưng cuối cùng các trợ lư đă thuyết phục ông rằng nó có thể tốt cho hoạt động kinh doanh của Mỹ. Tuy nhiên, việc mua bán chủ yếu là tượng trưng. Chính quyền Trump nhấn mạnh rằng Javelins không thể được triển khai trong khu vực xung đột, v́ vậy chúng được cất giữ ở miền tây Ukraine, xa chiến tuyến của cuộc xung đột đang diễn ra chống lại lực lượng ly khai thân Nga ở miền đông Ukraine.
#16.
“Họ đă xem qua mọi thứ tôi có, bao gồm cả tờ khai thuế của tôi…”
- Trump
Trên thực tế, công tố đặc biệt Robert S. Mueller III và nhóm của ông không có quyền truy cập vào bản khai thuế của Trump, theo một cuốn sách mới phát hành của Andrew Weissmann, một trong những công tố viên.
Ông Weissmann nói với chương tŕnh “Fresh Air” của NPR rằng: “Ngay từ đầu, chúng tôi đă ban hành trát đ̣i hầu ṭa cho Deutsche Bank liên quan đến vấn đề tài chính của Paul Manafort, và Nhà Trắng đă nghe được điều đó và yêu cầu biết liệu chúng tôi có đang điều tra tài chính của tổng thống hay không. Như bạn nhớ lại, ông ấy đă nói rất công khai rằng đó là lằn ranh đỏ, rằng nếu có một cuộc điều tra về tài chính của ông ấy, đó là điều không thể chấp nhận được và không nên xảy ra. Rơ ràng, đó là một dấu hiệu đỏ cho thấy có thể có thứ ǵ đó ở đó. … V́ vậy, ngay từ đầu với lời khuyên đó từ chủ tịch Deutsche Bank, chúng tôi đă quyết định rằng chúng tôi sẽ không vượt qua ranh giới đỏ đó, rằng điều đó là không đáng, v́ chúng tôi mới bắt đầu, có nguy cơ bị ông ta sa thải."
#17.
“… Và họ hoàn toàn không t́m thấy sự thông đồng và không có ǵ sai trái.”
- Trump
Mueller đă lột trần hoạt động tội phạm đáng kể bởi một số cố vấn chiến dịch của Trump, một số người trong số họ đă bị kết án, và bởi các cá nhân và thực thể Nga.
Công tố đặc biệt kết luận rằng các thành viên chính phủ Nga đă xâm nhập thành công vào máy tính và lấy được email từ những người có liên quan đến chiến dịch tranh cử của Clinton và các tổ chức của Đảng Dân chủ, sau đó phổ biến công khai những tài liệu đó thông qua nhiều trung gian khác nhau, bao gồm cả WikiLeaks, để gây tranh căi ở Hoa Kỳ, làm tổn thương Clinton và giúp Trump.
Báo cáo của công tố đặc biệt cho biết: “Mặc dù cuộc điều tra xác định rằng chính phủ Nga nhận thấy họ sẽ được hưởng lợi từ nhiệm kỳ tổng thống của Trump và đă làm việc để đảm bảo kết quả đó, và Chiến dịch hy vọng nó sẽ có lợi về mặt bầu cử từ việc thông tin bị đánh cắp và tiết lộ thông qua các nỗ lực của Nga, cuộc điều tra đă không xác định rằng các thành viên của Chiến dịch Trump đă âm mưu hoặc phối hợp với chính phủ Nga trong các hoạt động can thiệp bầu cử của họ.”
Mueller từ chối đưa ra quyết định về việc có đưa ra các cáo buộc công lư chống lại Trump hay không. Công tố đặc biệt cũng không đưa ra khuyến nghị rơ ràng với Quốc hội về việc luận tội.
Nhưng Mueller đă dành một nửa báo cáo của ḿnh để chỉ ra một nỗ lực bền bỉ của Trump để làm trật bánh cuộc điều tra, bao gồm cả nỗ lực của tổng thống để loại bỏ Mueller. Báo cáo của Mueller đưa ra một số t́nh tiết trong đó các công tố viên phát hiện ra rằng Trump đáp ứng tất cả các yếu tố của một tội cản trở.
Một, nỗ lực của ông ấy để loại bỏ Mueller. Hai, nỗ lực của ông ấy để cắt giảm cuộc điều tra. Ba, lệnh của ông cho cựu cố vấn Nhà Trắng Donald McGahn để chối nỗ lực loại bỏ Mueller. Bốn, những nhận xét lơ lửng của ông về cựu chủ tịch chiến dịch tranh cử của Trump, Paul Manafort.
Báo cáo viết: “Nếu chúng tôi tin tưởng sau một cuộc điều tra kỹ lưỡng về sự thật rằng Tổng thống rơ ràng không có hành vi cản trở công lư, chúng tôi sẽ tuyên bố như vậy. Tuy nhiên, dựa trên các dữ kiện và các tiêu chuẩn pháp lư hiện hành, chúng tôi không thể đưa ra phán quyết đó. Bằng chứng mà chúng tôi thu được về hành động và ư định của Tổng thống đưa ra những vấn đề khó khăn khiến chúng tôi không thể xác định một cách dứt khoát rằng không có hành vi phạm tội nào xảy ra. Theo đó, trong khi báo cáo này không kết luận rằng Tổng thống đă phạm tội, nó cũng không minh oan cho ông ấy."
#18.
“Không ai đă làm những ǵ tôi đă làm, cải cách tư pháp h́nh sự. Obama và Joe đă không làm điều đó. Tôi thậm chí không nghĩ rằng họ đă thử bởi v́ họ không có cơ hội để làm điều đó. Họ có thể muốn làm điều đó."
- Trump
Giảm chênh lệch chủng tộc trong hệ thống tư pháp h́nh sự là một dự án lưỡng đảng đối với cả chính quyền Obama và Trump.
Một đạo luật năm 1986 do Biden bảo trợ khi ông c̣n là thượng nghị sĩ yêu cầu mức án tối thiểu bắt buộc 5 năm đối với tội buôn bán 500 gam thuốc phiện cocaine dạng bột hoặc 5 gam thuốc phiện lại crack, tỷ lệ 100 trên 1.
Obama đă kư Đạo luật Tuyên án Công bằng lưỡng đảng vào tháng 8 năm 2010, băi bỏ bản án bắt buộc 5 năm đối với những người phạm tội lần đầu và giảm sự chênh lệch về bản án xuống c̣n tye lệ 18 trên 1 đối với những người tái phạm. Nói cách khác, một hành vi phạm tội liên quan đến 500 gam cocaine dạng bột vẫn phải chịu mức án tối thiểu là 5 năm. Tuy nhiên, mức án 5 năm tù được nâng lên đối với tội crack cocaine, từ 5 gam lên 28 gam.
Đạo luật Tuyên án Công bằng được áp dụng một cách thuận lợi, có nghĩa là sự chênh lệch về cocaine trong crack chỉ giảm đối với các tội phạm xảy ra sau khi Obama kư luật vào năm 2010. Trump và con rể và cố vấn, Jared Kushner, đă thúc đẩy một ṿng thay đổi mới trong hệ thống tư pháp h́nh sự, tập hợp một liên minh lưỡng đảng gồm Đảng Dân chủ, Đảng Cộng ḥa, Đảng tự do, Liên minh Tự do Dân sự Hoa Kỳ và các tổ chức khác, chiếm ưu thế trên Lănh đạo Đa số Thượng viện Mitch McConnell (Cộng hoà - Kentucky) để đưa dự luật ra bầu phiếu và vượt qua những lời chống đối từ những người bảo thủ chẳng hạn như Thượng nghị sĩ Tom Cotton (Cộng hoà, Arkansas). Kết quả là Đạo luật Bước đầu tiên, mà Trump đă kư vào năm 2018.
Đạo luật Bước đầu tiên được xây dựng dựa trên những ǵ Obama đă làm bằng cách thực hiện cải cách năm 2010 để bẻ khóa các luật tuyên án có hiệu lực trở lại. Nhưng nó c̣n vượt ra ngoài điều đó, chẳng hạn, bằng cách rút ngắn các bản án tối thiểu bắt buộc trên toàn diện đối với tội phạm ma túy bất bạo động ở cấp liên bang.
#19.
“Bệnh lư tiền sử (preexisting conditions) sẽ luôn được chấp nhận tồn tại. Điều tôi muốn làm là chăm sóc sức khỏe tốt hơn nhiều. … Luôn bảo vệ những người có bệnh tiền sử. V́ vậy, tôi muốn chấm dứt Obamacare, đưa ra một phương pháp chăm sóc sức khỏe hoàn toàn mới và đẹp đẽ."
- Trump
Đạo luật Chăm sóc Giá cả phải chăng (ObamaCare), được ban hành vào năm 2010, đảm bảo rằng các công ty bảo hiểm phải bán các chương tŕnh bảo hiểm cho những người có t́nh trạng tiền sử bệnh tật, từ ung thư, hen suyễn và bệnh tim đến tiểu đường, bệnh tâm thần và các rối loạn khác.
Luật quy định rằng những người ở cùng khu vực địa lư và nhóm tuổi mua các gói tương tự phải trả giá tương tự.
Trump đă cố gắng hủy bỏ luật kể từ khi nhậm chức. Ông ấy đă hứa về một kế hoạch thay thế trong gần bốn năm nhưng ông ấy chưa bao giờ thực hiện.
Khi số ca nhiễm coronavirus đạt mức cao mới vào ngày 25 tháng 6, chính quyền Trump đă đệ tŕnh một bản tóm tắt lên Ṭa Tối cao Pháp viện lập luận rằng toàn bộ Đạo luật Chăm sóc Giá cả phải chăng, bao gồm cả việc đảm bảo bảo hiểm cho những bệnh nhân mắc các bệnh từ trước, “phải huỷ bỏ.”
Nếu ṭa án bỏ luật, như Trump đang yêu cầu, những bệnh nhân có các bệnh tiền sử sẽ bị ảnh hưởng. Các công ty bảo hiểm một lần nữa có thể từ chối bảo hiểm cho họ, bán cho họ những kế hoạch tạp nham với những lợi ích ít ỏi hoặc tính phí họ với giá cắt cổ.
Chúng tôi từng cho tuyên bố của Trump giải Pinocchio không đáy - xếp hạng tệ nhất của chúng tôi. Ông ấy tiếp tục lặp lại nó ở mỗi lượt. Người mua hăy cẩn thận.
#20.
“Trung Quốc đang trả tiền, họ đang trả hàng tỷ tỷ đô la. Tôi vừa đưa 28 tỷ USD, tôi vừa đưa 28 tỷ USD cho nông dân của chúng tôi."
- Trump
"Người nộp thuế."
- Biden
"Tiền bạc. Đó là tiền của người đóng thuế. Và tôi biết người đóng thuế, nó được gọi là Trung Quốc."
- Trump
Tính đến hết ngày 14 tháng 10, thuế quan của Trump đă thu được khoảng 65 tỷ USD đối với các sản phẩm từ Trung Quốc, theo Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ.
Nhưng Biden có mặt tốt hơn của lập luận này, các nhà kinh tế nói. Thuế quan - về cơ bản là một loại thuế - thường được trả bởi các nhà nhập khẩu, chẳng hạn như các công ty Hoa Kỳ, những người này sẽ chuyển phần lớn hoặc toàn bộ chi phí xuống cho người tiêu dùng hoặc nhà sản xuất, những người có thể sử dụng nguyên liệu Trung Quốc trong sản phẩm của họ. V́ vậy, cuối cùng, người Mỹ đang đóng góp cho hoá đơn thuế quan của Trump, chứ không phải của Trung Quốc. Tổng thống đang tự đánh lừa ḿnh nếu ông ấy nghĩ khác.
Hơn nữa, như Trump đă lưu ư, doanh thu từ thuế quan của Trung Quốc đă bị giảm do các khoản thanh toán mà chính phủ đă thực hiện cho những nông dân làm ăn thua lỗ do Trung Quốc ngừng mua đậu nành, heo, bông và các sản phẩm khác của Mỹ để đáp trả. Tính đến tháng 12 năm 2018, chính phủ cho biết họ sẽ chi ra gần 9,6 tỷ đô la trên chi phiếu, bao gồm 7,3 tỷ đô la cho nông dân trồng đậu nành, 580 triệu đô la cho nông dân chăn nuôi lợn và 554 triệu đô la cho nông dân trồng bông. Vào thời điểm đó, hàng hóa Trung Quốc chỉ thu được khoảng 8 tỷ USD. Trump sau đó đă công bố một gói cứu trợ bổ sung cho nông dân 16 tỷ đô la vào năm 2019, với tổng số 28 tỷ đô la.
#21.
"Tôi đă yêu cầu các nước NATO chi thêm 130 tỷ lên 420 tỷ đô la mỗi năm."
- Trump
Trump tuyên bố sai sự thật rằng đây là 130 tỷ đô la một năm, thay v́ hơn bốn năm. Con số 420 tỷ USD là trong 8 năm.
Trong suốt chiến dịch tranh cử năm 2016 và nhiệm kỳ tổng thống của ḿnh, Trump đă chứng minh rằng ông không có chút khái niệm nào về cách NATO được tài trợ và hoạt động. Ông ấy liên tục tuyên bố rằng các thành viên khác của liên minh “nợ” Hoa Kỳ và họ đă quá hạn thanh toán. Sau đó, ông tuyên bố ghi công cho số tiền "đổ vào" là kết quả của việc ông đă ép buộc họ, mặc dù phần lớn sự gia tăng đóng góp của các quốc gia đó đă được đặt ra theo hướng dẫn được sắp xếp dưới thời chính quyền Obama.
Kể từ năm 2006, các hướng dẫn của NATO đă yêu cầu mỗi nước thành viên chi ít nhất 2% tổng sản phẩm quốc nội của ḿnh cho quốc pḥng. Vào năm 2014, NATO đă quyết định tăng chi tiêu của ḿnh để đối phó với việc Nga chiếm đóng khu vực Crimea của Ukraine, với mục tiêu đạt 2% ở mỗi quốc gia vào năm 2024. Số tiền này không kết thúc vào kho bạc của NATO, như Trump thường khẳng định. (Kinh phí trực tiếp, cho các hoạt động liên quan đến quân sự, hoạt động bảo tŕ và trụ sở chính, dựa trên tổng thu nhập quốc dân - tổng sản lượng trong và ngoài nước mà cư dân của một quốc gia yêu cầu - và được điều chỉnh thường xuyên.)
Con số 130 tỷ đô la của Trump đến từ ước tính của NATO rằng các thành viên châu u và Canada sẽ chi thêm 130 tỷ đô la cho quốc pḥng trong 4 năm từ 2016 đến 2020. (130 tỷ đô la là ước tính cho chi tiêu quốc pḥng tích lũy đến năm 2020, tính theo đô la 2015, như tăng so với chi tiêu năm 2016.)
Nhưng các số liệu của NATO cho thấy chi tiêu quốc pḥng cho các nước NATO không phải Hoa Kỳ đă tăng lên - theo một độ dốc nhất quán - kể từ năm 2014. Như chúng tôi đă lưu ư, đó là khi NATO quyết định tăng chi tiêu để đối phó với việc Nga chiếm đóng khu vực Crimea của Ukraine.
#22.
“Lần đầu tiên, chúng ta không cần tất cả những quốc gia này mà chúng ta phải chiến đấu v́ chúng ta cần năng lượng của họ. Chúng ta lập về năng lượng.”
- Trump
Sai hoàn toàn. Hoa Kỳ tiếp tục nhập khẩu hàng triệu thùng dầu mỗi ngày. “Năm 2019, Hoa Kỳ nhập khẩu khoảng 9,14 triệu thùng dầu mỗi ngày (MMb/d) từ khoảng 90 quốc gia”, theo báo cáo của Cơ quan Thông tin Năng lượng, với 48% đến từ Canada và 11% từ các nước vùng Vịnh Ba Tư.
#23.
“Hăy nh́n xem, kế hoạch [khí hậu] thực sự của họ tiêu tốn 100 ngh́n tỷ đô la.”
- Trump
Thỏa thuận mới xanh là một kế hoạch 10 năm đầy tham vọng được nhiều đảng viên Dân chủ ủng hộ - nhưng không phải Biden.
Kế hoạch, được tài trợ bởi Dân biểu Alexandria Ocasio-Cortez (Dân chủ, New York) và những người khác, nhằm đạt đến mức phát thải carbon ṛng bằng 0 vào năm 2030; trang bị thêm cho tất cả các ṭa nhà để sử dụng năng lượng hiệu quả; xây dựng lưới năng lượng “thông minh” và đường sắt tốc độ cao; đảm bảo việc làm, chăm sóc sức khỏe, nhà ở và giáo dục đại học cho tất cả mọi người; và nhiều hơn nữa. Kế hoạch của Biden hạn chế hơn và ông ấy chưa bao giờ kư Thỏa thuận mới xanh.
Dù sao, ước tính chi phí 100 ngh́n tỷ đô la của Trump cho Thỏa thuận mới xanh là đáng ngờ. Tổ chức Diễn đàn Hành động Mỹ, vốn tự cho ḿnh là một tổ chức tư tưởng trung hữu, đă phân tích đề xuất này và ước tính rằng nó sẽ tiêu tốn từ 50 ngh́n tỷ USD đến 93 ngh́n tỷ USD.
Nghiên cứu này thường được đặc trưng bởi các đảng viên Cộng ḥa khi nói rằng Thỏa thuận mới xanh sẽ tiêu tốn 93 ngh́n tỷ đô la, nhưng các tác giả thận trọng hơn. Họ nhấn mạnh rằng họ đă đưa ra một loạt các ước tính, không phải một con số cứng và phân tích của họ bao gồm một số cảnh báo. (Đây là thông tin xác thực chi tiết của chúng tôi.)
#24.
“Ông ấy không đến từ Scranton. Đó giống như một trong những - ông ấy đă sống ở đó trong một khoảng thời gian ngắn."
- Trump
Biden sinh ra ở Scranton, Pennsylvania, vào năm 1942 và sống ở đó cho đến năm 10 tuổi. Gia đ́nh ông có nguồn gốc sâu xa trong khu vực đó từ năm 1851.
#25.
“Tôi loại trừ việc cấm khai thác bằng fracking.”
- Biden
“Ông ấy đă chống lại fracking. Ông ấy nói rồi. Tôi sẽ cho bạn thấy điều đó vào ngày mai. Ông ấy nói 'Tôi chống lại fracking,' cho đến khi ông ấy nhận được đề cử, và đi đến Pennsylvania."
- Trump
Quan điểm của Biden về fracking, hoặc fracking thủy lực, hiện nay vẫn giống như trong kỳ tranh cử sơ bộ đảng Dân chủ. Ông ấy đă không thay đổi sau khi giành được đề cử.
Fracking là một kỹ thuật khoan sử dụng nước áp suất cao và các vụ nổ hóa học để tiếp cận các nguồn dự trữ dầu và khí tự nhiên dưới ḷng đất. Kỹ thuật này đă tạo điều kiện cho sự bùng nổ sản xuất năng lượng của Hoa Kỳ trong thập kỷ qua, nhưng nó vẫn gây tranh căi, là mục tiêu của các nhà hoạt động biến đổi khí hậu và nhiều đảng viên Đảng Dân chủ.
Ở Pennsylvania, đó là một vấn đề quan trọng do các công việc khai thác được duy tŕ bởi các hoạt động dọc theo hệ thống đá phiến Marcellus. Biden nói rằng ông sẽ không cấp giấy phép khai thác mới trên các vùng đất liên bang nhưng sẽ cho phép các hoạt động hiện tại tiếp tục. Theo Cục Quản lư Đất đai, khoảng 90% trong số 982.000 giếng ở Hoa Kỳ nằm trên đất tư nhân, chịu sự quản lư của nhà nước và địa phương.
Links:
Fact-checking the second Trump-Biden debate