(Vox) – Những vướng mắc giữa chính sách đối ngoại của Tổng thống Donald Trump với kinh doanh toàn cầu của ông ta từ lâu đă là điểm đáng lo ngại trong nhiệm kỳ tại Toà Bạch Ốc, làm dấy quan ngại đạo đức, cũng như nỗi lo sợ rằng đồng minh cũng như kẻ thù có thể sử dụng những cơ sở thương mại đó thao túng ngành hành pháp Mỹ.
Peter Nicholls/AFP via Getty Images
Tường tŕnh bom tấn được New York Times tung ra vào Chủ nhật về thuế của ông Trump trong hai thập niên qua đă giúp phơi bày những mối quan hệ nước ngoài, và chúng c̣n sâu rộng hơn những ǵ Tổng thống cho thấy.
Theo tiết lộ, ông Trump đem về $73 triệu Mỹ kim từ khắp thế giới trong hai năm đầu nhiệm kỳ, rất nhiều trong số tiền này đến từ khu nghỉ mát đánh golf ở Scotland và Ireland. Nhưng ông ta cũng nhận tiền từ những quốc gia quan trọng đối với mục tiêu toàn cầu của chính phủ ḿnh, như $3 triệu Mỹ kim từ Philippines, $2,3 triệu từ Ấn Độ và $1 triệu từ Turkey.
Hồ sơ thuế được New York Times thẩm định cũng cho thấy, đế chế của ông Trump thu về thêm doanh thu từ nước ngoài hơn trước đây. Lấy một ví dụ, hơn 2 thập niên qua ông Trump thu nhập ít nhất $13 triệu Mỹ kim trong một thỏa thuận cấp giấy phép hai ṭa tháp ở Thổ Nhĩ Kỳ; một thỏa thuận tương tự ở Manila – thủ phủ của Philippine – trị giá $9,3 triệu Mỹ kim, và ông ta cũng kiếm được $5 triệu Mỹ kim trong một dự án khách sạn bị trật đường ray ở Azerbaijan, gần như gấp đôi những ǵ ông ta tiết lộ trong tờ khai đạo đức.
Hơn nữa, ông Trump vào năm 2017 đóng thuế cho các quốc gia bên ngoài nhiều hơn rất nhiều so với ở Mỹ, như trả $15.598 Mỹ kim ở Panama, $145.400 ở Ấn Độ và $156.824 ở Philippines, trong khi chỉ đóng $750 Mỹ kim thuế ở quê nhà.
Ông Trump kiếm được nhiều tiền từ nước ngoài kể từ khi trở thành tổng thống Mỹ.
Vào năm 2017, tờ Washington Post loan tin chi tiết bằng cách nào ông Trump đă kiếm được hàng triệu Mỹ kim trong việc cho phép sử dụng tên cho các dự án bất động sản trên khắp thế giới. Các Uỷ ban Quốc hội tiết lộ, chính phủ ngoại quốc đặt pḥng tại khách sạn của ông Trump ở Washington D.C trước các cuộc hội đàm chính thức.
Theo tổ chức Open Secrets chuyên nghiên cứu về ảnh hưởng tiền bạc trong chính trị vào năm 2019 tường tŕnh, ông Trump nắm giữ $130 triệu Mỹ kim tài sản ở ngoại quốc vào cuối năm thứ hai ở Toà Bạch Ốc (2018). Tờ khai tài chánh cá nhân mới nhất của ông từ năm 2016 đến 2019 cho thấy doanh thu lên đến $4,1 triệu Mỹ kim từ Ấn Độ, lên đến 7 triệu từ Thổ Nhĩ Kỳ, và $5 triệu từ Philippine.
Lư do tại sao thông tin thuế thu nhập lại đáng lo ngại đối với chính sách đối ngoại Mỹ.
Trump tỏ ra sốt sắng với những nhà lănh đạo độc tài của ba quốc gia, theo bản tin của New York Times, gồm Philippines, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ. Hiện không rơ ràng lắm liệu thái độ này là do quan hệ ngoại giao, hay v́ họ lănh đạo những quốc gia sinh lợi cho Tổng thống.
Thổ Nhĩ Kỳ có lẽ là ví dụ điển h́nh nhất cho câu hỏi hóc búa này. Trump vào năm ngoái cho hay, ông là “người hâm mộ lớn” của Tổng thống Recep Tayyip Erdoğan, nhưng mối quan hệ của họ gặp một số khó khăn về những cuộc tấn công của Ankara vào đồng minh của Mỹ ở Syria, và việc cầm tù sai trái một mục sư người Mỹ.
Khi mối quan hệ Mỹ – Thổ xuống thấp, New York Times gợi lại một số ṭ ṃ.
Vào năm 2018, một tổ chức kinh doanh Thổ Nhĩ Kỳ huỷ hội nghị tại khách sạn Washington của ông Trump. 6 tháng sau, khi quan hệ giữa hai quốc gia trở nên tốt hơn, sự kiện này được lên lịch trở lại với sự tham dự của một số viên chức chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ. Hàng không Thổ Nhĩ Kỳ cũng chọn Trump National Golf Club ở ngoại ô Virginia để tổ chức sự kiện vào năm 2017.
Hay nói cách khác, những quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ có thể t́m cách để lấy ḷng Tổng thống Mỹ bằng cách bảo đảm tiền chảy vào túi gia đ́nh ông ta với hy vọng thay đổi chính sách đối ngoại của Mỹ. Trump Organization cho những quốc gia này đ̣n bẩy chưa từng có để gây ảnh hưởng đến Tổng thống Mỹ.
Tiền chảy vào túi của ông Trump có lẽ trả lời câu hỏi bản thân ông Trump hỏi kư giả Bob Woodward trong một phỏng vấn cho cuốn sách Rage. “Tức cười, những mối quan hệ tôi có, họ càng cứng rắn, càng dữ dằn th́ tôi càng hợp với họ hơn,” Tổng thống nói về mối quan hệ với các lănh đạo độc tài, trong đó có Erdoğan. “Một ngày nào đó anh giải thích cho tôi, được không?”
Một cách khác nhẹ nhàng hơn như New York Times lưu ư, các quốc gia khác đă đặt những cựu cộng sự của ông Trump vào những vị trí quyền lực. Ví dụ, Tổng thống Philippine Rodrigo Duterte đưa doanh nhân đứng đằng sau Trump Tower ở Manila thành đặc phái viên thương mại đặc biệt tại Mỹ, và chính phủ Argentina bổ nhiệm người có công trong thỏa thuận giấy phép của ông Trump ở Uruguay vào nội các.
Những bước đi như vậy cho thấy một số chính phủ nước ngoài đă thay đổi hoạt động và nhân sự của họ chỉ để thu hút sự chú ư của Tổng thống (như người ta nói: nhân sự là chính sách). Và những quyết định này cho thấy rơ ràng các cơ sở kinh doanh của ông Trump không chỉ là mối phiền toái phụ và t́nh thế khó xử về đạo đức, mà chúng là trọng tâm của cách các khu vực trên thế giới giao du với Mỹ dưới thời chính quyền này.
Tất cả những điều này là một vấn đề. Việc chính phủ nước ngoài bơm tiền vào hoạt động kinh doanh có dính tới tổng thống là vi phạm luật liên bang. Nhưng v́ việc vi phạm như vậy đă không – và sẽ không – dẫn đến hành động ngay lập tức nên mối quan tâm lớn nhất là: Nếu tổng thống đưa ra quyết định v́ lợi ích cá nhân của ḿnh, chứ không phải v́ lợi ích quốc gia, th́ ông ấy sẽ khuất phục những yêu cầu chính sách đối ngoại của Mỹ cho lợi ích kinh doanh của gia đ́nh.
Vấn đề đó trở nên dữ dội hơn khi tính đến khoản nợ 421 triệu đô la của Trump, phần lớn số này đến hạn trả nợ trong bốn năm tới. Không rơ chính xác ông ta nợ ai số tiền đó, nhưng không phải không vô lư trước phạm vi hoạt động kinh doanh nước ngoài của Trump Organization để giả sử một số khoản nợ do các tổ chức cho vay nước ngoài như Deutsche Bank, nơi đă cho các cơ sở của ông Trump vay vài trăm triệu Mỹ kim trong những năm gần đây. Những khoản nợ này có thể có nghĩa, Trump có những lo ngại về tài chính trong đầu khi điện đàm hay trao đổi với người đồng nhiệm.
Hương Giang (Theo Vox)