“Căn bệnh” nào đang giết chết những người Mỹ da đen? Thực tế ở Mỹ, người da đen có nguy cơ tử vong cao hơn thấy rơ so với những người da trắng. Vậy th́ Covid-19, bạo lực cảnh sát hay phân biệt chủng tộc, đâu mới là lư do?
Các bác sỹ, các chuyên gia y tế có thể sẽ nói rằng, so với người da trắng, người Mỹ gốc Phi có nguy cơ tử vong sớm hơn v́ nhiều căn bệnh: bệnh tim, đột quỵ, Covid-19, bạo lực.
Theo những nghiên cứu về t́nh trạng mất b́nh đẳng sắc tộc trong lĩnh vực y tế, phân biệt chủng tộc – dù không ở t́nh trạng công khai hay h́nh thức được gọi tên nhưng bản chất của nó lại đang đan xen khá sâu trong các thể chế của nước Mỹ – đang tác động tới 44 triệu người da màu ở Mỹ khiến cuộc sống của họ có nguy cơ bị rút ngắn.
Làn sóng biểu t́nh nổ ra trên khắp nước Mỹ sau cái chết của người đàn ông da đen George Floyd. Ảnh: Reuters
Căn bệnh ăn ṃn cả thể chất lẫn tâm lư
Đối với một số người, trong đó có cả công dân Minneasota George Floyd, nó gây ra cái chết sớm thậm chí chỉ trong ṿng vài phút. “Cuối cùng th́ chính sự phân biệt chủng tộc là nguồn gốc”, theo Giáo sư Georges Benjamin, Giám đốc điều hành Tổ chức Y tế Cộng đồng Mỹ.
“Phân biệt chủng tộc tấn công sức khỏe thể chất và tinh thần của con người. Cuộc khủng hoảng y tế cộng đồng đó vẫn đang diễn ra và cần có sự quan tâm của chúng ta ngay bây giờ”, Benjamin nói.
Trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn đang càn quét nước Mỹ, Benjamin và những người khác lo ngại rằng khi những đám đông biểu t́nh chật kín trên các đường phố sau vụ sát hại người da đen không vũ trang, th́ chính những người da màu sẽ lại chịu đựng một lần nữa gánh nặng bất cân xứng từ nguy cơ lây nhiễm bệnh mới.
Đó là một sự đánh đổi, họ biết điều đó. Nhưng họ gần như chẳng c̣n lựa chọn nào khác.
“Trong suốt mấy tháng qua, tôi không ngừng kêu gọi mọi người hăy bảo vệ chính ḿnh, hạn chế sự lây lan của dịch bệnh và cứu lấy những sinh mạng. Tuy nhiên sau cái chết của Floyd, tôi nhận ra rằng, rủi ro lớn nhất đối với ḿnh không phải là Covid-19, mà là màu da của tôi”, Giáo sư Clyde W. Yancy, bác sỹ chuyên khoa tim tại Đại học Northwestern và cũng là một người Mỹ gốc Phi, nói.
Atheendar Venkataramani, một bác sỹ nội khoa và là nhà nghiên cứu chính sách y tế tại Đại học Pennsylvania, đă nghiên cứu về tác động của sự thất vọng đối với sức khỏe của người dân Mỹ.
Nhóm của ông nhận thấy có sự thay đổi về sức khỏe tâm thần của người Mỹ sống ở những bang có ít nhất 1 trường hợp cảnh sát làm chết người da đen không có vũ khí trong tay.
Trong khoảng 3 tháng sau những cái chết đó, nhóm của Venkataramani nhận thấy có sự suy giảm rơ rệt về sức khỏe tâm thần ở những người Mỹ da đen – và càng có thêm nhiều vụ việc tương tự, th́ tác động của nó càng lớn. Sức khỏe tâm thần của họ không bị tác động trong những vụ cảnh sát làm chết người da đen có vũ khí trong tay.
Sức khỏe tâm thần của người Mỹ da trắng không bị tác động trong những vụ việc cảnh sát làm chết người da đen dù nạn nhân có vũ khí trong tay hay không. Phát hiện này được đăng tải trên tạp chí y khoa Lancet năm 2018.
Phân biệt chủng tộc là một độc tố
Nói về làn sóng biểu t́nh hiện nay, Venkataramani cho rằng, họ gần như không có lựa chọn nào khác. Các vấn đề kinh tế, xă hội và sức khỏe của người Mỹ gốc Phi đă bị phớt lờ.
“Làm sao anh có thể không ra ngoài kia để kêu gọi sự chú ư đến những vấn đề này?”, Venkataramani
Trong ngôn ngữ y khoa, phân biệt chủng tộc là một loại độc tố. Giống như bầu không khí bị ô nhiễm, căng thẳng kinh niên và suy dinh dưỡng – tất cả những điều vốn thường xuất phát từ bất b́nh đẳng sắc tộc – tác động của phân biệt chủng tộc là ăn ṃn dần dần.
Một trẻ em Mỹ gốc Phi sinh ra vào năm 2017 có tuổi thọ ngắn hơn 3,5 năm so với một trẻ sơ sinh da trắng. Nếu t́nh trạng bất b́nh đẳng hiện nay vẫn c̣n tồn tại, khả năng đứa trẻ da đen sống trong nghèo đói sẽ cao hơn gần 2,5 lần, khả năng phải bỏ học trước khi tốt nghiệp trung học cao gấp gần 2 lần và khả năng bị tống giam cao gấp 6 lần so với một đứa trẻ da trắng.
Cùng với đó, người Mỹ gốc Phi cũng thường sống trong những gia đ́nh nghèo hơn, ít được tiếp cận với nguồn thực phẩm lành mạnh và có nguy cơ phơi nhiễm với ô nhiễm môi trường và tội phạm bạo lực cao hơn so với những người da trắng tương tự. Anh/cô ấy sẽ nhiều khả năng mắc phải các bệnh như béo ph́, hen suyễn, bệnh tim và huyết áp cao hơn.
Trong những tháng gần đây, những sự bất b́nh đẳng như thế này đă góp phần vào tỷ lệ tỷ vong do Covid-19 cao hơn thấy rơ ở những người Mỹ gốc Phi so với người Mỹ da trắng.
Các số liệu khảo sát của Đại học Johns Hopkins cho thấy tỷ lệ nhiễm bệnh ở các quận có phần đông người da đen cao gấp 3 lần các quận có phần đông người da trắng và tỷ lệ tử vong là cao gấp 6 lần.
Cả ở California và New York, những người Mỹ gốc Phi cũng chiếm phần đông trong số các ca tử vong do Covid-19.
Bridget Goosby, một nhà xă hội học thuộc Đại học Texas nghiên cứu sự chênh lệch trong lĩnh vực y tế, nói rằng, dịch Covid-19 đă khiến nhiều cộng đồng người Mỹ gốc Phi rơi vào t́nh trạng đặc biệt kiệt quệ.
Các “công nhân thiết yếu” trong những ngành nghề được trả lương thấp chủ yếu là những người da màu. Công việc của họ thường là tài xế chở hàng, nhân viên bệnh viện, thu ngân cửa hàng rau quả, những yếu tố khiến họ cảm thấy “bị phơi nhiễm” một cách không công bằng với những mối nguy hiểm hơn so với người da trắng.
Đối với nhiều người, những cảm nhận đó có thể thấy rơ bởi những câu chuyện tương tự như Deborah Gatewood, một người Mỹ gốc Phi ở Detroit đă chết sau khi bệnh viện nơi cô làm việc suốt 31 năm đă 4 lần từ chối để cô được xét nghiệm Covid-19.
Ở nhiều bang, phải mất nhiều tháng giới chức mới bắt đầu thu thập dữ liệu để làm rơ mối nghi ngờ rằng: dịch bệnh Covid-19 đang tác động tới những người da đen so nặng nề hơn nhiều với so với người da trắng.
Giữa tháng 5/2020, dữ liệu từ Cơ quan cảnh sát thành phố New York cho biết, 93% những vụ bắt giữ mà họ thực hiện để đảm bảo quy tắc giăn cách xă hội là người da đen và người gốc Latin.
Cái chết của George Floyd chỉ là que diêm ném thêm vào ngọn lửa của sự thất vọng. Đối với những người đă quan tâm tới vấn đề này từ đầu, “mọi chuyện chẳng có ǵ là ngạc nhiên”, Goosby nói./.
VietBF@ sưu tầm.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
