04/13/20
WASHINGTON, DC (NV) — Tổng Thống Donald Trump hôm Thứ Hai, 13 Tháng Tư, nói rằng ông có thẩm quyền tối thượng để quyết định khi nào mở cửa lại nền kinh tế Mỹ, vốn đang bị đóng phần lớn để ngăn chặn t́nh trạng lây lan của COVID-19.
Ông Trump cũng đả kích giới truyền thông, nói rằng họ đă “sai lầm” khi loan tin các thống đốc Mỹ mới là những người sẽ có quyết định sau cùng về khi nào tái lập các hoạt động kinh tế b́nh thường, theo bản tin của hăng thông tấn Reuters hôm Thứ Ba, 14 Tháng Tư.
Tuy nhiên, các chuyên gia về luật pháp nói rằng các tổng thống Mỹ có thẩm quyền rất giới hạn liên quan tới việc ra lệnh cho dân chúng phải đi làm trở lại, hoặc các thành phố phải mở lại văn pḥng chính phủ liên bang, hệ thống chuyên chở công cộng hay ra lệnh các doanh nghiệp địa phương làm việc trở lại.
Mỹ là một nước cộng ḥa liên bang, trong đó quyền hành được chia sẻ giữa chính quyền liên bang và tiểu bang.
Theo Tu Chính Án Thứ Mười của Hiến Pháp Mỹ, các chính quyền tiểu bang có quyền kiểm soát và điều hành các vấn đề liên quan đến bảo vệ an toàn dân chúng. Trong những năm đầu khi nước Mỹ mới được thành lập, các tiểu bang và chính quyền địa phương mới có quyền chỉ huy các biện pháp đưa ra để đối phó với dịch sốt vàng da, chứ không là chính quyền liên bang.
Ông Steve Bunnell, từng là luật sư cao cấp nhất tại Bộ Nội An, hiện làm việc trong tổ hợp O’Melveny & Myers, nói rằng thể theo nền tảng hiến pháp này, các biện pháp đối phó với tai ương cũng như việc trợ giúp dân chúng thường là do chính quyền tiểu bang tiến hành, với sự hỗ trợ của chính quyền liên bang.
Một cựu giới chức DHS khác, ông John Cohen, hiện là giáo sư dạy đại học Georgetown, nói rằng việc để cho giới chức chính quyền tiểu bang có hành động đối phó cần thiết là điều hợp lư về mặt chính sách.
‘Thường th́ các giới chức tiểu bang và chính quyền tại địa phương biết rơ nhất về các vấn đề ảnh hưởng tới người dân trong tiểu bang họ,” ông Cohen nói.
Như vậy, có thể nào một tổng thống Mỹ hủy bỏ lệnh “đóng cửa ở trong nhà” do tiểu bang đưa ra hay không?
Theo giáo sư Robert Chesney, dạy về luật an ninh quốc gia ở University of Texas th́ câu trả lời là “không.”
Theo giáo sư Chesney, chính phủ của Tổng Thống Trump có thể đưa ra các hướng dẫn trên b́nh diện quốc gia, nhưng nếu tổng thống có biện pháp hủy bỏ lệnh của một thống đốc th́ đó sẽ là điều vi hiến.
Ngay cả các thị trưởng hay giám đốc quận hạt ở Mỹ cũng đều có những quyền hạn như thống đốc trong địa phương của họ, cũng theo giáo sư Chesney.
“Đây là nguyên tắc căn bản về cách hoạt động của nước cộng ḥa liên bang: tổng thống có quyền kêu gọi bất cứ điều ǵ theo ư ông muốn, nhưng ông không thể trực tiếp chỉ huy các chính quyền tiểu bang, buộc họ phải thay đổi các chính sách riêng của họ,” theo giáo sư Chesney.
Giáo sư Chesney nói rằng các hướng dẫn về giữ khoảng cách khi tiếp xúc mà Tổng Thống Trump từng loan báo để giảm mức lây lan của COVID-19, cũng chỉ là các “hướng dẫn”, cũng giống như những ǵ ông có thể sẽ đưa ra để giảm bớt sự quyết liệt trong nỗ lực chống dịch thời gian tới đây.
“Đó là các hướng dẫn. Tổng thống có thể thay đổi lời khuyên. Ông có toàn quyền để khuyên bảo dân chúng. Đây là một phần quan trọng của vai tṛ tổng thống: đó là ông ở vị thế để làm nhiệm vụ này, v́ dân chúng nh́n về ông để có các lời khuyên đó,” theo giáo sư Chesney.
(V.Giang)