T́nh trạng bắt nạt ở học đường lúc nào cũng hiện hữu. Làm sao để biết chắc con ḿnh không phải là nạn nhân? Hăy dạy con theo 11 cách sau đây để con không gặp phải t́nh trạng này.
Tại sao trẻ lại bắt nạt trẻ khác?
V́ bắt nạt người khác làm cho trẻ cảm thấy có ảnh hưởng, sức mạnh. Con người đều cần cảm thấy bản thân có ảnh hưởng, có tác động. Nếu không có được cảm giác gây ảnh hưởng một cách lành mạnh, trẻ có thể khó chống lại cám dỗ của việc gây ảnh hưởng một cách không lành mạnh.
Những trẻ cảm thấy bất lực trong cuộc sống bắt nạt trẻ khác như cách tạo ảnh hưởng giúp trẻ cảm thấy ḿnh có sức mạnh. Với trẻ bị tổn thương, bắt nạt người khác làm trẻ cảm thấy ổn hơn một cách ngắn hạn. Với trẻ bị đe dọa, làm xấu hổ hoặc làm tổn thương, những cảm xúc này làm trẻ cảm thấy quá tải, trẻ muốn làm xấu hổ, đe dọa hoặc làm tổn thương người khác.
Thông thường, trẻ làm tổn thương người khác thường cũng đang tổn thương. Làm thế nào để giúp trẻ phát triển các kỹ năng để xử lư việc bị bắt nạt và pḥng ngừa con bắt nạt người khác?
1. Làm mẫu sự đồng cảm, tôn trọng từ khi con c̣n nhỏ
“Nếu con đă quen ngay từ đầu rằng con được đối xử một cách tôn trọng, con sẽ dễ dàng nhận ra khi con bị đối xử một cách thiếu tôn trọng và sẽ bảo vệ ḿnh.” Cách hiệu quả nhất để giúp con không bị bắt nạt và không trở thành kẻ bắt nạt là giúp con lớn lên trong các mối quan hệ tôn trọng, yêu thương, hơn là mối quan hệ sử dụng quyền lực, sức mạnh để kiểm soát con.
Trẻ học được từ cả 2 vai trong mỗi mối quan hệ. Nếu đánh con, con học rằng bạo lực là cách giải quyết xung đột với người khác. Nghiên cứu cho thấy trừng phạt thể chất làm tăng hành vi bắt nạt. Việc dạy trẻ bằng cách trừng phạt dạy trẻ sử dụng bạo lực với người khác hoặc để người khác sử dụng bạo lực với ḿnh. Việc phạt con dạy trẻ rằng người lớn sử dụng quyền lực để trẻ nghe lời, và dạy trẻ rằng bắt nạt có thể chấp nhận được. Hăy sử dụng các h́nh thức dạy con tích cực khác.
2. Giữ kết nối với con trong mọi t́nh huống
Trẻ cô đơn có nguy cơ bị bắt nạt cao hơn. Trẻ thường cảm thấy xấu hỏ khi bị bắt nạt, trẻ không muốn nói với bố mẹ. 80% việc làm cha mẹ là sự kết nối gần gũi với con và chỉ 20% là hướng dẫn. Sự hướng dẫn không hiệu quả trừ khi bạn với con có mối quan hệ gắn kết, nếu không, sự hướng dẫn sẽ làm con tránh xa bạn. V́ vậy hăy ưu tiên mối quan hệ với con, giao tiếp cởi mở với con trong bất cứ t́nh huống nào.
3. Làm mẫu sự tự tin trong tương tác với mọi người
Nếu bạn có xu hướng dễ dàng nhượng bộ để không làm lớn chuyện, nhưng sau đó cảm thấy không công bằng, đây là lúc cần thay đổi. Con đang quan sát bạn. Hăy thử t́m các cách khác để thể hiện nhu cầu, bảo vệ quyền của bạn mà vẫn tôn trọng với người khác.
4. Hướng dẫn con cách bày tỏ ư kiến một cách tôn trọng
Trẻ cần học được rằng trẻ có thể đạt nhu cầu của ḿnh mà vẫn tôn trọng người khác. Hướng dẫn con cách nói mà con có thể sử dụng "Bây giờ đến lượt tớ." "Nào, dừng lại." "Bỏ tay ra khỏi chân tớ." "Không làm đau người khác." "Tớ không thích cậu gọi tớ như vậy. Tớ muốn cậu gọi bằng tên tớ."
5. Dạy con các kỹ năng xă hội
Kẻ bắt nạt săn t́m trẻ dễ bị tổn thương. Nếu con gặp khó khăn trong kỹ năng xă hội, hăy ưu tiên hỗ trợ con kỹ năng xă hội để con không hấp dẫn kẻ bắt nạt. Chơi các tṛ chơi về kỹ năng xă hội, luyện tập ở nhà với con. Đóng vai với con các t́nh huống làm quen với bạn mới, tổ chức tṛ chơi. Ví dụ, trẻ ḥa nhập nhanh thường đầu tiên quan sát trước, sau đó t́m cách phù hợp gia nhập nhóm, hơn là đột ngột xông vào. Nhiều khi v́ muốn được chấp nhận, trẻ tiếp tục chơi với nhóm bạn kể cả khi bị trưởng nhóm bắt nạt.
Nếu bạn cảm thấy con có vẻ dễ bị tổn thương, hăy để ư lắng nghe con nói về tương tác với bạn bè để giúp con học cách lắng nghe cảm xúc bên trong và hỗ trợ con xây dựng mối quan hệ lành mạnh.
6. Dạy con hiểu về bắt nạt
Nghiên cứu cho thấy bắt nạt bắt đầu bằng lời nói. Phản ứng đầu tiên của “nạn nhân” quyết định trẻ c̣n tiếp tục là đối tượng hướng đến hay không.
Nếu kẻ bắt nạt thấy cảm thấy thành công trong việc làm trẻ cáu giận, cảm giác quyền lực, việc bắt nạt thường sẽ tăng tiến. V́ vậy nên thảo luận với con TRƯỚC KHI bắt nạt xảy ra để khi xảy ra t́nh huống đó, con có thể xử lư thành công khi kẻ bắt nạt “thử” phản ứng của con.
7. Chuẩn bị bằng cách đóng vai để con cảm thấy thoái mái khi xử lư t́nh huống bị trêu trọc và khiêu khích
Đóng vai với con cách con thể bảo vệ ḿnh khi bị bắt nạt. Chỉ cho con thấy kẻ bắt nạt muốn trẻ có phản ứng làm cho ḿnh có quyền lực, con thể hiện cảm xúc và đánh lại chính là phản ứng kẻ bắt nạt muốn. Giải thích với con khi con không thể kiểm soát hành vi của kẻ bắt nạt, con có thể kiểm soát phản ứng của ḿnh.
Trong mọi tương tác, cách con phản ứng có thể làm tính huống tăng tiến hoặc giảm nhẹ.
Con cần tránh “sa đà” vào t́nh huống đó bất kể kẻ bắt nạt làm con giận dữ thế nào. Chiến lược tốt nhất để giữ phẩm giá của bản thân và giữ phẩm giá cho “kẻ bắt nạt”—Nói cách khác, giữ phẩm giá bản thân bằng cách đi ra khỏi t́nh huống đó, và không tấn công hoặc xúc phạm kẻ bắt nạt.
Để làm điều đó, nói một cách b́nh tĩnh:
"Cậu ạ, tớ sẽ bỏ qua điều cậu nói."
"Tớ nghĩ là tớ có việc khác cần làm."
"Không, cám ơn cậu."
Rồi, đi ra chỗ khác.
Dạy con đếm từ 1 đến 10 để giữ b́nh tĩnh, nh́n vào mắt kẻ bắt nạt và nói như trên. Luyện tập với con cho đến khi con có thể nói một cách cương quyết, b́nh tĩnh.
8. T́m sự giúp đỡ
Nói với trẻ không có ǵ xấu hổ khi cảm thấy sợ người bắt nạt, khi đi ra chỗ khác và nói với người lớn để được giúp đỡ T́nh huống bắt nạt có thể leo thang, và giữ an toàn quan trọng hơn giữ thể diện.
9. Dạy trẻ can thiệp để pḥng ngừa bắt nạt khi chứng kiến
Chuyên gia về lĩnh vực bắt nạt Michele Borba nói rằng các nghiên cứu cho thấy trẻ có thể ngừng việc bắt nạt một nửa thời gian, trong ṿng 10 giây.
Can thiệp: Đồng hành với trẻ đang bị bắt nạt và đưa bạn ra khỏi t́nh huống nguy hiểm
– Đứng cạnh trẻ bị bắt nạt, dẫn bạn đi ra chỗ có thể có người lớn giúp đỡ. Nói "Trông bạn có vẻ buồn" hoặc "Cô đang đi t́m cậu đấy" hoặc "Cô giáo bảo tớ đi t́m cậu cho cô."
T́m kiếm sự giúp đỡ
– Người bắt nạt thích có khán giả theo dơi. Lôi kéo các bạn khác ủng hộ con bằng cách nói “Các cậu ơi, tớ cần các cậu giúp”, sau đó đi “ Nào, đi thôi!” Và nếu bạn thấy không bị nguy hiểm, gọi cô giáo.
10. Hướng dẫn các kỹ năng tránh bắt nạt cơ bản
Bắt nạt xảy ra khi không có mặt người lớn. Nếu con đă từng bị bắt nạt, con nên tránh nơi không được giám sát. Ngồi trên hàng đầu trên xe buưt, đứng trên hàng đầu, ngồi gần bàn có người lớn là chiến lược để tránh bắt nạt.
11. Đừng ngần ngại can thiệp
Nhiệm vụ của phụ huynh là bảo vệ con. Hướng dẫn con bảo vệ ḿnh, gọi điện cho thầy cô giáo hoặc hiệu trưởng. Đừng làm con cảm thấy con phải xử lư việc bị bắt nạt một ḿnh. Kể cả khi không tổn thương thể xác, con cũng đang bị tổn thương tinh thần một cách sâu sắc. Sự xúc phạm, cô lập ảnh hưởng lớn đến tâm lư con.
Nếu trường không thể bảo vệ con, có thể xem xét việc chuyển trường.
VietBF Sưu Tầm