Tổng thống, Ukraine và Đàn hạch

[florida80]

11/18


Tổng thống Donald Trump đã bị ám ảnh Ukraine là giải pháp cho những vấn đề tranh cử của ông. Trong năm tháng, sự ám ảnh của ông đã đảo lộn chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ và đe dọa đến chức vị tổng thống của ông. Sau đây xin mời quý vị khán giả theo dõi diễn biến câu chuyện:



Cuộc Điện Đàm

Như mọi cuộc đối thoại của tổng thống với một lãnh tụ ngoại quốc, cuộc điện đàm này đã được soạn trước về những điểm sẽ bàn tới và một thông cáo báo chí được soạn trước kể lại cuộc đối thoại sắp xảy ra. Những phụ tá ở Phòng Hành quân (Situation Room) của Tòa Bạch Ốc tụ tập quanh cái loa speaker phone, bút và giấy trong tay để ghi lại những gì họ nghe.

Vào lúc 9:03 sáng ngày Thứ năm 25 tháng 7, họ lắng nghe trong khi Tổng thống Donald Trump nhắc điện thoại ở Tòa Bạch Ốc và được nối liên lạc với ông Volodymyr Zelenskiy, vị tổng thống vừa đắc cử ở Ukraine. Chỉ trong vài phút, những người có nhiệm vụ ghi chép đã nhìn nhau đầy lo âu.

Tổng thống Trump không những đã tách ra khỏi những điểm cần được bàn tới. Vào cuối cuộc điện đàm ông hỏi ông Zelenskyi - một lãnh tụ đang rất cần viện trợ quân sự của Hoa Kỳ để chống lại cuộc xâm lăng do Nga cầm đầu vào vùng lãnh thổ phía đông của nước ông - hãy “giúp chúng tôi một việc” bằng cách điều tra một trong những đối thủ chính trị của ông và một lý thuyết âm mưu không có bằng cớ về cuộc bầu cử năm 2016.

Cuộc điện đàm kéo dài 30 phút này nay đã trở thành một đe dọa sinh tử cho chức vụ tổng thống của ông Trump. Tuần lễ bắt đầu từ thứ tư 13 tháng 11, Hạ viện bắt đầu những cuộc điều trần công khai vốn có thể dẫn đến đàn hạch cho một tổng thống lần thứ ba trong lịch sử Hoa Kỳ. Sáu bảy viên chức của chính phủ Trump đã gọi cuộc điện đàm và những diễn biến quanh nó là gian trá và tạo cú shock. Năm viên chức vốn có nhiệm vụ lo về Ukraine đã từ chức từ tháng 9.

Câu chuyện đang diễn ra ở nhiều khía cạnh có thể coi như là một sự nối tiếp những diễn biến vốn đã dẫn đến cuộc điều tra của Công tố viên đặc biệt Robert S. Mueller III vào sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử năm 2016. Một lần nữa, câu chuyện liên hệ với những thế lực ngoại quốc trong một cuộc bầu cử và tập trung vào khối hậu Liên sô.

Chỉ một ngày trước khi Tổng thống Trump nói chuyện với Tổng thống Zelenskyi, ông Mueller đã điều trần trước Quốc hội về cách mà người Nga đã tìm cách để giúp bầu lên ông Trump qua việc tổ chức vụ đánh cắp và phổ biến những emails gây thiệt hại cho đối thủ của ông. Trong trường hợp đó, người Nga là những người theo đuổi muốn có liên lạc với ban vận động của ông Trump.

Nay tổng thống và đàn em của ông là những kẻ gây chuyện, tìm sự giúp đỡ cho cố gắng tái tranh cử năm 2020. Họ đã yêu cầu người Ukraine hãy điều tra về những cáo buộc không có bằng cớ về cựu Phó tổng thống Joseph R. Biden Jr., một trong những đối thủ hàng đầu bên Dân chủ của ông Trump, cũng như theo đuổi một lý thuyết âm mưu là Ukraine, chứ không phải Nga, đã can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016.

Câu chuyện này cũng là một chương trong cuộc chiến của tổng thống đối với guồng máy cai trị của Hoa Kỳ, từ cộng đồng tình báo đến các nhà ngoại giao đến chính Quốc hội. Trong sự say mê để đạt được sự tuân thủ của ông Zelenskyi, tổng thống cách chức một nhà ngoại giao Hoa Kỳ cho Ukraine, ngưng không giải ngân viện trợ quân sự đã được Quốc hội chuẩn chi, chặn các chuyên gia về ngoại giao của Hội đồng An Ninh Quốc Gia và lách Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ để tạo nên một con đường cổng hậu với Ukraine qua luật sư riêng của ông, ông Rudolph W. Giuliani.

Câu chuyện dài về Ukraine là một chương nữa trong đó Nga là kẻ có tiềm năng hưởng lợi vì những quyết định của Tòa Bạch Ốc. Tổng thống không những tìm cách làm rối thêm câu chuyện về vai trò của Nga trong cuộc bầu cử năm 2016, mà còn giữ lại không giải ngân gần 400 triệu đô la viện trợ quân sự, một phần mười của ngân sách quốc phòng của Ukraine, cho cuộc chiến của họ với lực lượng do Nga ủng hộ. Đại sứ William Taylor, người đang là trưởng nhiệm sở của Tòa đại sứ Hoa Kỳ ở Ukraine nói với ủy ban điều tra đàn hạch là người Nga “sẽ rất sung sướng thấy ông Zelenskiy bị người Mỹ làm nhục.”

Chưa kể những gì sẽ được tiết lộ, điều đáng chú ý là áp lực kinh khủng mà tòa Bạch ốc của Tổng thống Trump đã áp đặt lên một quốc gia yếu thế nhất Âu Châu. Ông Zelenskyi đã né tránh những đòi hỏi của Tòa Bạch Ốc trong nhiều tháng, nhưng với cứ mỗi tuần lễ lại có thêm một số người Ukraine bị chết vì pháo kích của Nga từ phía đông, và sau cùng ông không còn có lựa chọn nào khác. Trong một cuộc phỏng vấn dự trù cho đài CNN vào ngày 13 tháng 9, ông Zelenskiy đã tìm cách làm Tổng thống Trump hài lòng với một loan báo về những cuộc điều tra về ông Biden và con trai ông. Chỉ vào phút chót, sau khi báo điện tử Politico tiết lộ là tổng thống đã chặn viện trợ quân sự cho Ukraine khiến những lãnh tụ của Hạ Viện bùng lên phản đối, thì Tòa Bạch Ốc mới giải ngân. Ông Zelenskyi hủy bỏ việc xuất hiện trên CNN, và -ít nhất vào lúc này”- nguy cơ cho Ukraine đã giảm. Mối nguy cơ cho tổng thống ngược lại đang tăng.

Giuliani, ‘một trái lựu đạn’

Việc ông Zelenskiy đắc cử hôm tháng 4 không được mấy ai chú ý ở Hoa Kỳ. Nhưng nó đã tạo vui mừng cho những chuyên gia về ngoại giao của Hoa Kỳ vốn đã chứng kiến Ukraine cố gắng trong nhiều thập niên vượt ra khỏi được cái bóng đen của nền kinh tế Nga và đe dọa quân sự của nước láng giềng to lớn, trong khi chính trị Ukraine cò cưa giữa dân chủ và độc tài.

Ông Zelenskyi, một cựu tài tử hài hước không có kinh nghiệm chính trị, đã vận động chống lại tham nhũng và đã thắng áp đảo. Ông nhanh chóng mở một tòa án đặc biệt để xử những vụ án tham nhũng và rút các vị dân cử quyền miễn tố hình sự, hai cải tổ được chờ đợi lâu nay.

Đại sứ Taylor đã giải thích:

“Đã có rất nhiều hứng khởi ở Kiev là lần này mọi sự có thể khác đi –một tân Ukraine có thể sau cùng chia tay vĩnh viễn với quá khứ tham nhũng hậu Liên Sô.”

Ông Zelenskyi đã hy vọng xây dựng được một liên hệ với tổng thống Hoa Kỳ. Nhưng trước khi ông nhậm chức, các phụ tá của ông đã nghi ngờ là con đường đến tổng thống chạy qua ngả ông Giuliani thay vì là Bộ Ngoại giao hay Hội đồng An ninh Quốc gia. Ông George Kent, một phụ tá thứ trưởng giải thích là ảnh hưởng của cựu thị trưởng New York đối với chính sách của chính phủ Hoa Kỳ về Ukraine “hầu như không thể không thấy được”.

Ông Giuliani và các đồng minh của ông đã trải nhiều tháng trời khó khăn tìm cách đuổi bà Marie Yavanovitch, đại sứ Hoa Kỳ ở Kiev, nói - không có bằng cớ - là bà không trung thành với Tổng thống Trump. Ông Gordon Sondland, một nhà tỷ phú đã đóng góp tiền ủng hộ cho đảng Cộng hòa và không có tí kinh nghiệm gì về ngoại giao đã được Tổng thống chỉ định làm đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Âu Châu, đã đưa ra cho bà Yavanovitch một số lời cố vấn dầu không được hỏi. Ông khuyên, bà có thể giữ được chức vụ nếu bà ca tụng ông Trump trong các thông điệp Twitter. Theo lời điều trần của bà Yavanovitch ông Sondland nói “Bà biết tổng thống mà.”

Những thượng cấp của bà Yavanovitch cả quyết bà là một công chức gương mẫu vốn đã bị cáo buộc sai sự thật. Tuy vậy bà cũng bị đột ngột triệu hồi về Washington hôm tháng 5, một quyết định mà phụ tá thứ trưởng Kent gọi là “làm nản chí.” Bà Yavanovitch điều trần là bà không biết thật sự tại sao, nhưng bà tin là ông Giuliani và ông Trump coi bà là một trở ngại cho chiến thuật của họ về Ukraine.

Trước khi bà bị cách chức, ông Giuliani và tổng thống đã đưa ra những cáo buộc trên Fox News chống lại một trong những đối thủ Dân chủ chính của tổng thống, ông Joseph R. Biden Jr. . Khi còn làm phó tổng thống, họ nói, ông Biden đã buộc người tiền nhiệm của ông Zelenskyi cách chức một công tố viên để hủy cuộc điều tra vào công ty khí đốt Burisma, vốn đã thuê ông Hunter Biden, con trai của ông Joe Biden.

Không có bằng cớ gì được đưa ra để hỗ trợ cho cáo buộc đó hay là cho thấy ông Hunter Biden có hành động tội phạm gì. Cùng với Phó tổng thống Joe Biden, đại diện cho Hoa Kỳ, Quỹ tiền tệ Quốc Tế IMF, Liên Hiệp Quốc và Liên Hiệp Âu châu đều nói công tố viên đó là tham nhũng và khuyến khích Ukraine cách chức ông ta. Ukraine sau cùng cách chức ông vì ông ta không làm gì để chống tham nhũng cả.

Tổng thống Trump còn chấp nhận một lý thuyết âm mưu, đã bị chứng minh là sai với nhiều bằng cớ, là một yếu tố tối quan trọng trong cuộc tranh cử năm 2016 –vụ đánh cắp email từ hệ thống computer của đảng Dân Chủ và việc phổ biến chúng lên WikiLeaks- đã không phải do Nga thực hiện, như các chuyên viên tình báo Hoa Kỳ và một cuộc điều tra hình sự đã chứng minh, mà là do Ukraine.

Ông Giuliani coi những vụ âm mưu ở Ukraine là một chống cự toàn hảo cho cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller, vốn đã ám ảnh những năm đầu của nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump. Và tổng thống cũng đồng ý, khi ông nói với báo chí là Ukraine là đằng sau “cái trò lừa đảo vốn đã đột nhập đất nước chúng ta” –một trong những lời ông thích nhất để diễn tả cuộc điều tra của ông Mueller. Nếu tổng thống có thể thúc đẩy cái thuyết Ukraine này, ông có thể đánh bại được những bằng cớ là Nga đã tìm cách cho ông thắng cử, và chấm dứt những câu hỏi về sự chính đáng của ông.

Ngay sau khi ông Zelenskyi đắc cử, đồng minh của ông Giuliani gửi một thông điệp là luật sư của tổng thống muốn gặp ông. Nó là khởi đầu của năm tháng đi dây trong đó ông Zelenskyi đã tìm cách xoa dịu ông Trump và các người đưa thư của ông, nhưng vẫn cố bảo vệ sự ủng hộ của các thành viên quốc hội và các nhà ngoại giao vốn bảo với ông là đừng để cho mình bị sa lầy trong chính trị Hoa Kỳ.

Lúc đầu, tổng thống Ukraine trì hoãn, một hành động không làm hài lòng ông Giuliani. Trong một lần trên Fox News, ông Giuliani đã nói là ông Zelenskiy đã bao quanh mình với “những kẻ thù của tổng thống (Trump) và đôi khi cả kẻ thù của Hoa Kỳ.”

Trong một điều một số coi là một chỉ dấu cho sự bất mãn của cá nhân tổng thống, một viên chức tòa Bạch Ốc giải thích sau đó, toán của tổng thống hạ giá phái đoàn Hoa Kỳ đến dự lễ tuyên thệ nhậm chức của ông Zelenskiy vào ngày 20 tháng 5, thay thế Phó tổng thống Mike Pence bằng Bộ trưởng Năng lượng Rick Perry.

Ba ngày sau, vừa mới tham dự lễ nhậm chức của ông Zelenskiy, ông Sondland, đại sứ Hoa Kỳ cho Liên Hiệp Âu Châu, và ông Kurt Volker, một đặc sứ của tổng thốngcho Ukraine, đến dự một cuộc họp ở Văn phòng Bầu dục. Trong cuộc họp họ ca tụng ông Zelenskiy là một nhà cải cách và đáng được Hoa Kỳ ủng hộ. Tổng thống nhất định không tin. Theo ông Volker, tổng thống đã trả lời:

“Họ đều tham nhũng, họ là những người tệ hại. Họ tìm cách lật tôi.”

Có vẻ như tổng thống nhắc đến việc Ukraine hồi năm 2016 tiết lộ đã bí mật trả cho ông Paul Manafort nhiều chục triệu đô la, người lúc đó đang là trưởng ban vận động của ông, vốn đã làm tư vấn cho một trong những vị tiền nhiệm của ông Zelenskiy. Ông Manafort đã bị phải từ chức khỏi ban vận động của ông Trump và nay đang bị ở tù vì những tội liên quan đến những số tiền này.

Ở Văn phòng Bầu dục, tổng thống bảo với hai ông đại sứ là phải điều phối mọi sáng kiến tương lai về Ukraine qua ông Giuliani. Ông Sondland nói ở cuộc điều trần:

“Ông cứ lập lại: Nói với Rudy, nói với Rudy.”

Và họ đã làm vậy, tạo nên một cổng hậu chính trị vốn đã gây hoang mang cho người Ukraine và các viên chức cao cấp trong chính phủ.

Trong số những viên chức cao cấp đó là ông John R. Bolton, cố vấn an ninh quốc gia thứ ba của tổng thống. Chỉ vài ngày trước đó, ông đã khuyến cáo bà Fiona Hill, một trong những thứ trưởng cao cấp của ông “Giuliani như là một trái lựu đạn mà sẽ nổ tung tất cả mọi người.”

Điều tra công khai

Ông Sondland, chủ nhân của nhiều khách sạn, vốn đã cung cấp 1 triệu đô la cho lễ nhậm chức của tổng thống để đổi lấy chức vụ đại sứ, đã đóng vai chính trung gian với người Ukraine. Ông đã điều trần là ông không nhận chỉ thị từ ông Giuliani, nhưng ông Giuliani đã khẳng định là ông thay thế tổng thống. Ông Giuliani nói với ông Sondland điều mà tổng thống muốn là một tuyên bố công khai của Ukraine điều tra hai vấn đề: Burisma, công ty đã thuê ông Hunter Biden, và liệu Ukraine có can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016 hay không.

Ông Bolton và các viên chức Bộ Ngoại giao đã hầu như bị cắt hẳn ra khỏi những cuộc thảo luận về cách nào để đạt được điều đó. Nhưng mọi sự thay đổi hôm 20 tháng 7.

Sáu bảy viên chức Hoa Kỳ và Ukraine tụ tập ở văn phòng ở West Wing của ông Bolton, kể cả ông Sondland, ông Volker, ông Bolton, bà Hill, và Trung tá Alexander Vindman,vốn là chuyên gia về Ukraine của ông Bolton. Phe Ukraine bao gồm ông Andriy Yermak, một cố vấn hàng đầu của ông Zelenskiy và ông Alexander Danyliuk, cố vấn an ninh quốc gia của Kiev và là đối tác của ông Bolton.

Mọi sự trôi chảy cho đến khi người Ukraine nêu ra một trong những vấn đề quan trọng nhất cho ông Zelenskiy: một lời mời đến Tòa Bạch Ốc mà tổng thống đã hứa trong một bức thư sau khi ông Zelenskyi thắng cử.

Ông Sondland buột miệng nói là ông Mick Mulvaney, quyền đổng lý văn phòng của tổng thống, đã bảo đảm là sẽ có lời mời khi Ukraine loan báo cuộc điều tra. Vào lúc đó, bà Hill điều trần cho biết, bà và những người khác đã nhận ra là “những cuộc điều tra” là một ký hiệu cho Burisma, gia đình Biden và cuộc bầu cử năm 2016.

Nhân chứng kể lại, ông Bolton khựng lại, và đột ngột chấm dứt cuộc họp. Ông kéo bà Hill sang một bên và bảo bà hãy tường thuật những gì đã xảy ra cho ông John A. Eisenberg, trưởng cố vấn pháp lý của Hội đồng An ninh Quốc gia. Theo lời điều trần của bà Hill, ông Bolton nói:

“Bảo Eisenberg là tôi không dính líu gì đến bất cứ một vụ mua bán ma túy nào Sondland và Mulvaney đã chuẩn bị.”

Ông cũng bảo bà hãy gặp những người kia ở tầng hầm Tòa Bạch Ốc, nơi ông Sondland đã tổ chức tiếp cuộc thảo luận với người Ukraine. Bà Hill nghe đủ lâu để nghe đến chữ “Burisma” và tuyên bố cuộc họp chấm dứt.

Nhưng nếu ông Bolton đã hy vọng có thể phá hủy đường cổng hậu cho chính sách Ukraine hôm đó, ông đã thất bại.

Vào lúc 9:15 phút sáng hôm sau, uống cà phê ở Khách sạn Trump International Hotel gần đó, ông Yermak yêu cầu ông Volker làm sao cho ông liên lạc được với ông Giuliani. Ông Yermak text ông đại sứ “Tôi cảm thấy chìa khóa của nhiều chuyện là Rudy.” Sau đó ông gặp luật sư của tổng thông ở Madrid.

Chết trận

Đến giữa tháng 7, đã rõ là không phải chỉ có cuộc họp ở Tòa Bạch Ốc là điều đang bị đặt vấn đề cho Ukraine. Viện trợ quân sự cũng đóng vai trò nữa.

Tám ngày sau sự tan rã với người Ukraine ở tòa Bạch Ốc lại có thêm một quả bom nữa. Một cuộc điện đàm mật của các viên chức an ninh quốc gia đã bị gián đoạn bởi một tiếng nói không biết là của ai của một nhân viên Văn phòng Quản trị và Ngân Sách. Theo chỉ dẫn của ông Mulvaney, nhân viên này nói, Văn phòng đã giữ lại 391 triệu đô la viện trợ quân sự cho Ukraine chưa giải ngân.

Ông Taylor, quyền đại sứ Hoa Kỳ ở Ukraine nói, ông nghe “mà sửng sốt.”

Trong suốt bốn năm, Nga đã chiến đấu để nới rộng sự kiểm soát thêm lãnh thổ của Ukraine. Khoảng 13,000 binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng. Mỗi buổi sáng các binh sĩ Ukraine xếp hàng trước bộ Quốc phòng để tưởng nhớ đến những chiến hữu đã tử trận.

Cuối tháng đó, ông Taylor ra tiền tuyến, nơi các binh sĩ Ukraine đối diện với một lực lượng Nga qua một cây cầu đã bị phá hủy. Ông nghe một cách đau lòng khi vị chỉ huy Ukraine, không biết là Tòa Bạch Ốc đang không cho giải ngân viện trợ quân sự, đã cảm ơn ông cho sự ủng hộ của Hoa Kỳ.

Và đó là hoàn cảnh khi mà cuộc điện đàm hôm 25 tháng 7 giữa ông Trump và ông Zelenskiy xảy ra. Tổng thống nói với ông Zelenskiy là Hoa Kỳ đã làm nhiều cho quốc gia của ông và nhắc đến ‘yêu cầu’ mà ông muốn: những cuộc điều tra về cuộc bầu cử năm 2016 và gia đình Bidens.

Theo văn bản mà Tòa Bạch Ốc đã dựng lại từ những ghi nhớ của các viên chức đã nghe cuộc điện đàm, tổng thống nói là những gì gia đình Bidens đã làm “đối với tôi nghe kinh khủng.” Tổng thống thêm là ông Giuliani sẽ liên lạc. Ông Zelenskiy bảo đảm với tổng thống là một công tố viên mới sẽ điều tra Burisma và ghi nhận là phụ tá của ông, ông Yermak đã nói chuyện với ông Giuliani. Có vẻ hài lòng, tổng thống sau đó nói với báo chí là tân lãnh tụ Ukraine là “một người rất biết điều.”

Nhưng Trung tá Vindman, một chuyên gia an ninh quốc gia về Ukraine, vốn đã ghi chép cuộc điện đàm ở Phòng Hành quân, sửng sốt trước những ngầm ý của những lời nói của tổng thống. Ông đã đến văn phòng của ông Eisenberg, luật sư trưởng của Hội đồng An ninh Quốc gia, để hỏi về sự chính đáng cho đòi hỏi điều tra.

Ông Eisenberg nhanh chóng đẩy văn kiện ghi lại chính thức của câu chuyện này vào một hệ thống dữ liệu vốn bình thường dành cho những thông tin tế nhị và bí mật. Sau đó ông ra lệnh cho Trung tá Vindman không được bàn thảo về cú điện thoại đó với những người khác.

Tuy vậy, một viên chức của cơ quan CIA được điều đến làm việc ở tòa Bạch ốc nghe được. Hôm 12 tháng 8, ông nộp một bức thư khiếu nại thổi còi, vốn đã từ từ đến Quốc hội.

Sức kháng cự tiêu tan

Sau cú điện thoại hôm 25 tháng 7, ông Sondland, ông Giuliani và ông Volker đã thảo một loan báo cho ông Zelenskiy để thỏa mãn những đòi hỏi của tổng thống. Ông Giuliani bác bỏ một bản thảo vì nó không nhắc đến mục tiêu của các cuộc điều tra. Ông hỏi ông Volker qua một cái text “Nếu nó không nói Burisma và không nói 2016 thì nó nghĩa là gì?”

Nhưng người Ukraine ngần ngại. Ông Yermak, phụ tá của ông Zelenskiy, nói Tòa Bạch Ốc phải ấn định ngày cho cuộc gặp gỡ với ông Trump trước khi Ukraine phổ biến tuyên bố.

Chỉ sau khi những viên chức Hoa Kỳ nói thẳng với những người Ukraine là viện trợ quân sự tùy thuộc vào loan báo này thì lúc đó sự kháng cự của họ sau cùng sụp đổ.

Trung tá Vindman, phụ tá an ninh quốc gia, đã thảo một văn bản ghi nhớ, một memo cho ông Bolton để trao cho tổng thống trong một cuộc họp hôm 16 tháng 8. Memo nói là Hội đồng An ninh Quốc gia, Bộ quốc phòng và Bộ Ngoại giao đều đồng ý là viện trợ nên được giải ngân cho Ukraine. Trung tá Vindman nói tổng thống bác bỏ. Ông Timothy Morrison, chuyên gia vùng của Hội đồng An ninh Quốc gia nói với Đại sứ Taylor:

“Tổng thống không muốn cung cấp bất cứ một viện trợ nào cả.”

Đại sứ Taylor phản đối trong nhiều cú điện thoại, text messages, và ngay cả đích thân. Vào cuối tháng 8 khi Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton đến Kiev để gặp ông Zelenskiy, ông phản đối trực tiếp với ông Bolton. Theo lời cố vấn của ông Bolton, ông gửi một điện thư hiếm có trực tiếp cá nhân cho Ngoại trưởng Mike Pompeo hôm 29 tháng 8 diễn tả việc giữ lại không giải ngân viện trợ là “điên cuồng”.

Hôm 1 tháng 9, ông Zelenskiy lo lắng hỏi Phó tổng thống Mike Pence về số tiền này trong chuyến viếng thăm Warsaw để tưởng nhớ ngày khởi sự Thế chiến thứ 2. Ông Pence chỉ nói là ông sẽ nêu vấn đề với ông Trump.

Nhưng ông Sondland, cũng có mặt ở nghi thức đó, đã lôi ông Yermak sang một bên để đưa ra một thông điệp rõ ràng "Người Ukraine không nên chờ đợi số tiền đó nếu ông Zelenskiy không công khai loan báo cuộc điều tra".

Ông Sondland nói ở cuộc điều trần “Nó ngày càng xảo quyệt.” Ông Taylor, vốn ghi chép lại cuộc nói chuyện, nói là ông đại sứ nói với ông là “mọi sự đều mất hết”, trừ phi ông Zelenskiy đưa mình “trước một công bố.”

Ở Kiev, tất cả trừ một người trong số các cố vấn cao cấp của ông Zelenskiy lý luận là ông không có lựa chọn nào khác ngoai trừ đầu hàng. Nếu bị ngưng không giải ngân, số tiền viện trợ đó sẽ chấm dứt vào năm tài chánh của chính phủ Hoa Kỳ vào ngày 30 tháng 9. Ông Zelenskiy đã dự định một cuộc phỏng vấn vào ngày 13 tháng 9 với đài CNN để đưa ra loan báo nhằm hài lòng tổng thống.

Nhưng tình hình bỗng thay đổi ở Washington. Các vị dân cử phản ứng trước việc ngưng giải ngân viện trợ, đầu tiên được tường thuật trên Politico hôm 28 tháng 8, với ngạc nhiên và tức giận.

Những điều về thư khiếu nại thổi còi cũng đã lên đến cấp cao nhất của Hội đồng An ninh Quốc gia. Ngay khi Quốc hội biết được điều đó vào đầu tháng 9, ba ủy ban Hạ viện mở điều tra.

Trong khi đó, ông Taylor vẫn tiếp tục thúc đẩy ông Sondland hãy vận động để tổng thống đổi ý kiến. Ông text ông Sondland:

“Tôi nghĩ thật điên cuồng chặn viện trợ quân sự để giúp một cuộc vận động chính trị.”

Ông Sondland điện thoại tổng thống hôm 7 tháng 9 để xem có cách gì ngọ nguậy hay không.

Ông Sondland nói trong cuộc điều trần là ông hỏi tổng thống “Ông muốn gì từ Ukraine.” Ông dẫn lời tổng thống nói “Tôi không muốn gì cả. Tôi không muốn quid pro quo. Tôi chỉ muốn Zelenskiy làm điều phải.” Ông thêm “Tôi nhớ lại là tổng thống đang rất bực tức.”

Tòa Bạch Ốc đổi ý kiến và giải ngân số 391 triệu đô la chỉ hai ngày trước khi ông Zelenskiy có cái hẹn với CNN. Hai tuần lễ sau, tòa Bạch ốc phổ biến một bản ghi lại sơ lược cuộc điện đàm ngày 25 tháng 7, hy vọng giải trừ một cuộc điều tra đàn hạch chính thức nay đang diễn ra.

Thay vì vậy nó làm cho mọi sự diễn biến nhanh hơn. Ông Volker gọi bản ghi lại này là “như quả bom” và từ chức ngay sau khi ông ra điều trần. Ông Kent, phụ tá thứ trưởng, nói với các nhà điều tra là tổng thống đã đảo ngược chính sách của Hoa Kỳ. Trong nhiều thập niên, ông nói, Hoa Kỳ đã đòi các lãnh tụ Ukraine và các quốc gia khác điều tra những sự đàn áp chính trị với các đối thủ của họ và duy trì chế độ pháp trị. Việc tổng thống yêu cầu Ukraine điều tra về một đối thủ chính trị của ông cho lợi ích chính trị, ông nói, là “sai trái”.

Bà Hill nói khi điều trần là bà “bị shock” và “rất buồn” bởi bản ghi lại cuộc điện đàm và văn kiện. Cùng với nhau bà nói chúng xác nhận “điều mà tôi sợ nhất và là cơn ác mộng” rằng những quyền lợi riêng tư đã lật đổ những quan ngại về an ninh quốc gia Hoa Kỳ.

Ông chef cũ của bà, ông Bolton, từ chức hôm tháng 9, đã nói là ông không điều trần trừ phi một thẩm phán liên bang đưa ra phán quyết là ông có thể làm điều đó hợp pháp. Nhưng trong một bức thư gửi cho tòa án, luật sư của ông đề nghị là sẽ còn có thêm nữa. Ông Bolton, ông luật sư nói, biết nhiều những cuộc họp của Tòa Bạch ốc và thảo luận về Ukraine mà chưa được công bố.