Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo bị cáo buộc đă không bảo vệ nền ngoại giao Hoa Kỳ, đặc biệt là "không bảo vệ các thuộc cấp" của ḿnh trong vụ tai tiếng "Ukrainagate", sau khi Hạ Viện Mỹ tiến hành lấy lời chứng từ các nhà ngoại giao Mỹ trong vụ "Ukrainagate".
Tổng thống Mỹ Donald Trump (T) và ngoại trưởng Mike Pompeo tại Nhà Trắng nhân chuyến thăm của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan. Ảnh 13/11/2019. REUTERS/Tom Brenner
« Sự việc đă vượt quá thân phận ngoại giao của tôi và của hai hay ba người khác. Khi các nhà ngoại giao chuyên nghiệp bị bôi nhọ và bị làm suy yếu th́ nền ngoại giao cũng bị ảnh hưởng tương tự. T́nh trạng này sẽ nhanh chóng gây ra những tổn hại thật sự, nếu không muốn nói là đă xảy ra ». Lời phát biểu này của nữ cựu đại sứ Mỹ tại Ukraina, bà Marie Yovanovitch, tại phiên điều trần công khai ngày thứ Sáu 15/11/2019 đă phản ảnh rơ một sự chống đối tiềm tàng và một cuộc khủng hoảng niềm tin thật sự tại bộ Ngoại Giao Mỹ.
Là rường cột của các chính sách đối ngoại chính quyền Donald Trump, ngoại trưởng Mike Pompeo cũng bị lung lay bởi thủ tục luận tội do phe Dân Chủ khởi động trong khuôn khổ cuộc điều tra vụ tai tiếng « Ukrainagate » : Một cuộc mặc cả lấy trợ giúp quân sự đổi lấy việc mở các cuộc điều tra nhắm vào đối thủ chính trị Joe Biden của tổng thống thống Mỹ.
Lănh đạo ngoại giao Mỹ đă bị chỉ trích không bảo vệ nền ngoại giao Hoa Kỳ, đặc biệt là nữ cựu đại sứ Mỹ Yovanovitch trước những lời đe dọa của tổng thống Trump bất chấp nhiều lời cảnh báo từ nhiều thành viên từng là các cố vấn thân cận của chủ nhân Nhà Trắng.
Theo nhận định của Gilles Paris, thông tín viên báo Le Monde tại Washington, việc ngoại trưởng Pompeo luôn t́m mọi cách tỏ thái độ trung thành với tổng thống Trump và bản thân ông từ chối đảm nhiệm vai tṛ trụ cột của bộ Ngoại Giao, đă dẫn đến t́nh trạng nguyên thủ Mỹ có thể công khai lên án nữ cựu ngoại giao, mục tiêu tấn công của những tờ báo bảo thủ trong nhiều tháng.
Trong từng diễn tiến của vụ Ukrainagate, ngoại trưởng Mỹ đều giữ thái độ im lặng « đồng lơa ». Ông Aaron David, cựu nhà đàm phán Trung Đông nghiêm khắc chỉ trích rằng « Rơ ràng ông Mike Pompeo không muốn bảo vệ các nhà ngoại giao chuyên nghiệp của ḿnh tại bộ ». Sự im lặng đến mức khó hiểu này đang biến ông thành vị « ngoại trưởng Mỹ tệ hại nhất » thời hiện đại.
Năm 2018, khi vừa nhậm chức, vị cựu nghị sĩ bang Kansas đă từng làm dấy lên nhiều tia hy vọng. Mối quan hệ thân cận của ông với Donald Trump được giới ngoại giao xem như là một lá chủ bài để vực dậy ánh hào quang của nền ngoại giao Mỹ, phần nào bị « thui chột » dưới thời Rex Tillerson.
Giới quan sát cũng nh́n nhận rằng tính khí thất thường, bất ổn của chủ nhân Nhà Trắng hiện nay đă phần nào giảm bớt các tham vọng của ông Pompeo. Trước những việc « đă rồi » của Donald Trump, ngoại trưởng Mỹ, đành phải hạ thấp vai tṛ, đóng vai một người lính « chữa cháy », t́m cách giảm bớt thiệt hại do những phát ngôn của tổng thống Mỹ.
H́nh ảnh của nền ngoại giao Mỹ thời gian gần đây cũng bị lu mờ, bị đưa xuống hàng thứ yếu trong nhiều hồ sơ quốc tế. Từ cuộc đàm phán về cuộc khủng hoảng mới ở Syria tại thủ đô Thổ Nhĩ Kỳ, vụ ám sát lănh đạo quân khủng bố Abou Bakr al Bagdadi tại Syria… đều vắng bóng lănh đạo ngoại giao Mỹ.
Trong bối cảnh tổng thống Mỹ dồn lực để đối phó với thủ tục luận tội, có nhiều dấu hiệu cho thấy Mike Pompeo dường như đang nghĩ tới chuyện rút về cứ địa của ông, bang Kansas, v́ vào tháng 11/2020, có bầu cử thượng nghị sĩ tại đây. Chỉ có điều, tờ báo địa phương Kansas City Star, ngày 26/10/2019 tỏ thái độ rất rơ ràng : Nếu muốn ra ứng cử, ông « nên từ nhiệm ». Ngược lại, « nếu c̣n nhớ đến ngoại giao, ngài nên dồn hết tâm trí cho nền ngoại giao nước Mỹ ».