Có những vụ lừa đảo trắng trợn, biết vậy mà không thể làm được ǵ. Người dân ở tỉnh Vĩnh Long đang sống khổ sở, mảnh đất của họ tư dưng có hai giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Rồi họ lại bị cuốn vào một vụ kiện từ trên trời rơi xuống v́ đất của ḿnh bị tỉnh giao và cấp sổ cho doanh nghiệp.
Những mảnh đất có 2 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Cầm những tấm sổ đỏ nhàu nhĩ trên tay, các anh em của gia đ́nh ông Quan Tứ Cao (60 tuổi) ngụ ấp Sơn Đông, xă Thanh Đức, H.Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long không khỏi xót xa khi kể về đất đai do tổ tiên, cha ông để lại. Đại gia đ́nh gần cả trăm thành viên ấy hiện phải sống trong cảnh tạm bợ, chờ được xử lư chính sách thu hồi đất và bồi thường, sau hơn 16 năm mới có quyết định. Từ một vùng quê trù phú nổi tiếng với nghề gốm, nay những hộ dân này lâm vào cảnh cuộc sống xáo trộn, sống ṃn mỏi qua ngày.
Nh́n lên trần nhà xập xệ, lủng nhiều lỗ, ánh sáng soi vào bên trong, ông Cao đau khổ cho biết gia đ́nh 10 người từ dâu con cháu nội ngoại của ông hằng ngày chui ra chui vào trong căn nhà này. Nhưng ông không dám sửa chữa v́ không biết lúc nào đất sẽ bị cưỡng chế để giao cho doanh nghiệp. Ông cũng lo lắng không yên khi nghĩ về tấm sổ đỏ của gia đ́nh ông hiện có giá trị hay không khi cùng trên mảnh đất này, chính quyền cũng cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) cho doanh nghiệp để làm dự án.
Hồ sơ vụ việc thể hiện, ngày 16.10.2003, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long ban hành quyết định số 3565/QĐUB về việc phê duyệt phương án đền bù, giải tỏa mặt bằng xây dựng khu 4 - tuyến công nghiệp (TCN) Cổ Chiên. Sau đó, đến ngày 9.4.2004 Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long tiếp tục ban hành quyết định 908/QĐ-UB để thu hồi hơn 300.000m2 đất tại xă Thanh Đức (H.Long Hồ) và xă Mỹ An (H.Mang Thít) cho Ban Quản lư các khu công nghiệp (QLCKCN) Vĩnh Long quản lư.
Trong diện tích thu hồi trên có hơn 5.000m2 là đất của ông Cao, cùng hàng ngàn mét vuông đất khác mà các anh em ruột thịt của ông đă được cha mẹ phân chia từ trước. Đến ngày 18.3.2008, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long tiếp tục ban hành Quyết định số 437/QĐ-UB thống nhất bảng tổng hợp danh sách các trường hợp thu hồi đất theo các quyết định số 3142/QĐ-UB ngày 23.9.2003, quyết định 908 và 909/QĐ-UB ngày 9.4.2004. Kèm theo đó là bảng tổng hợp danh sách các trường hợp thu hồi đất do Sở TN-MT lập ngày 3.3.2008.
Biết được sự việc trên, ông Cao và nhiều hộ dân đă khiếu nại từ cấp địa phương cho đến Trung ương nhưng không có kết quả. Đến năm 2011, sau khi bị cưỡng chế thu hồi đất, ông cùng 8 hộ dân khác khởi kiện hành chính, yêu cầu hủy bỏ một phần quyết định số 3565/QĐ-UB v́ nội dung bồi thường giá quá thấp. Cụ thể, đối với giá đất thổ cư chỉ hơn 40.000 đồng/m2, c̣n đất nông nghiệp giá chỉ hơn 30.000 đồng/m2.
Phản hồi những ư kiến trên, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long thời điểm ấy có công văn phúc đáp việc thu hồi đất của ông Cao là đúng tŕnh tự thủ tục pháp luật theo Luật Đất đai năm 1993, được sửa đổi và bổ sung năm 2001. Do đó, việc ông Cao yêu cầu hủy phần đất của ông ra khỏi diện tích bị thu hồi là không đúng quy định pháp luật. Về chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long cho rằng căn cứ vào các nghị định thời điểm đó, với mức giá đó là đúng quy định pháp luật. Do đó, việc ông Cao khiếu kiện là không có cơ sở.
Sau 2 phiên ṭa sơ thẩm bị thua kiện, ông Cao cùng các hộ khác tiếp tục kháng cáo lên TAND tối cao tại TP.HCM. Tháng 5.2014, bản án của TAND tối cao tuyên hủy bản án hành chính sơ thẩm của TAND tỉnh Vĩnh Long và trả hồ sơ giải quyết lại. Đến nay vụ việc này vẫn chưa được giải quyết dứt điểm do các hộ dân vẫn tiếp tục kháng cáo.
Ông Cao và nhiều hộ dân cho biết đến nay Ban QLCKCN vẫn chưa tiếp xúc bàn bạc thỏa thuận với một số người dân có đất ở đây. UBND H.Long Hồ cũng chưa có quyết định thu hồi đất của từng hộ gia đ́nh, cá nhân theo quy định. Việc quy hoach khu 4 - TCN Cổ Chiên đến nay kéo dài đến nay gần 2 thập niên, trở thành quy hoạch treo gây thiệt hại về quyền và lợi ích hợp pháp của các hộ dân, trong đó nhiều hộ làm gốm.
Đến nay, c̣n 9 hộ vẫn chưa nhận tiền bồi thường của khu 4 - TCN Cổ Chiên, gồm hộ: Tào Thị Xíu Bông, Nguyễn Thị Tuyết Tâm, Quan Thị Ba, Quan Phát Cao, Quan Tước Anh, Nguyễn Hồng Cúc, Quan Tứ Cao, Quan Thị Nhỏ, Quan Bỉnh đều ngụ ấp Sơn Đông, xă Thanh Đức, H.Long Hồ.
Nộp tiền thuê đất 10 tỉ, đem thế chấp vay gấp đôi
Trong khi những hộ dân vẫn chưa đồng ư giá bồi thường và giao đất, th́ những mảnh đất này đă được tỉnh giao cho Công ty TNHH MTV Biofeed 2 (do ông Trương Thanh Phương làm Giám đốc) triển khai dự án sản xuất thức ăn cho cá. Công ty này sau đó đă được cấp giấy CNQSDĐ vào năm 2011. Để rồi sau đó, ông Phương thế chấp cho một ngân hàng có trụ sở ở TP.Hà Nội để vay vốn.
Đến nay, do Boifeed 2 không có khả năng chi trả, đă bị ngân hàng này kiện và những người dân do c̣n giữ sổ đỏ cũ nên phải bị ṭa triệu tập tham giam v́ có nghĩa vụ liên quan. Được biết, Công ty Biofeed 2 hiện đang nợ ngân hàng số tiền gốc và lăi gần 40 tỉ đồng (trong đó tiền gốc là hơn 22 tỉ đồng) thông qua việc vay vốn bằng h́nh thức thế chấp.
Ông Phạm Thành Khôn - Trưởng ban QLCKCN tỉnh Vĩnh Long cho biết: Việc thu hồi đất và thực hiện cấp quyền sử dụng đất đều do Sở TN-MT. Đơn vị chỉ là đơn vị thụ hưởng, giao đất sạch th́ triển khai dự án. Việc thu hồi đất đă giao về cho UBND H.Long Hồ và UBND H.Mang Thít. Hiện nay các huyện tiếp tục vận động người dân giao đất.
Về mối quan hệ giữa ngân hàng, doanh nghiệp và người dân về vụ kiện trên, ông Khôn cho biết: “Mối quan hệ giữa ngân hàng và doanh nghiệp là quan hệ hợp đồng với nhau. Trước đây, quyết định giao đất vẫn có nhưng chưa bàn giao đất sạch cho nhà đầu tư, cho nên đến nay mười mấy năm rồi vẫn c̣n một số hộ… Việc không triển khai dự án được nên lăi mẹ đẻ lăi con nên ngân hàng phải đưa tài sản ra phát măi…”. Ông Khôn cũng thông tin rằng số tiền mà Công ty Biofeed 2 phải nộp để thuê đất thời điểm đó là khoảng 10 tỉ đồng.
Ông Trương Văn Tuấn - Trưởng pḥng Quy hoạch xây dựng và môi trường (Ban QLCKCN Vĩnh Long), thông tin về TCN Cổ Chiên có 2 khu vực là 4 và 5. Khu vực 4 gồm H.Long Hồ và một phần H.Mang Thít) với 150 hộ dân bị ảnh hưởng, với diện tích khoảng 30.000m2. Đến nay, H.Long Hồ c̣n 20 hộ chưa bàn giao mặt bằng. Ông thừa nhận: “Ngay từ đầu tiên triển khai áp giá bồi hoàn người dân cho rằng quá rẻ nên không nhận tiền. Khu vực này giải tỏa chậm nên doanh nghiệp không thực hiện dự án, cũng như xây nhà xưởng. Vấn đề tồn tại là doanh nghiệp chờ đất, c̣n dân khiếu nại chờ bồi thường”.
“Tôi thấy vụ việc của mấy anh em tôi bế tắc lắm. Công ty thuê đất chỉ có 10 tỉ đồng rồi sau đó thế chấp vay hơn gấp đôi. Như vậy họ đă lời hơn 10 tỉ rồi. Giờ th́ công ty họ đă gần như ngưng hoạt động, ngân hàng có phát măi tài sản th́ họ cũng không việc ǵ. Chỉ có dân như chúng tôi là phải lănh đủ”, một hộ dân nói.
Như vậy, chủ trương quy hoạch xây dựng khu, cụm, tuyến công nghiệp theo chủ trương chung là không sai. Nhưng ở Vĩnh Long, việc triển khai thực hiện cho thấy có rất nhiều vấn đề, mà người dân là nạn nhân trước tiên. Bởi không riêng ở dự án này, mà ở khu công nghiệp Mỹ Ḥa (TX.B́nh Minh), vẫn c̣n hàng chục hộ dân đáu đáu khiếu kiện…