Tiến sĩ Lê Thị Tuyết Mai, Ủy viên Ban chấp hành Hội luật quốc tế Việt Nam, Vụ trưởng Vụ Luật pháp và điều ước quốc tế, Bộ Ngoại giao cho biết: Nếu đàm phán không đạt kết quả, quốc gia ven biển có thể đưa vấn đề tranh chấp ra cơ quan tài phán quốc tế theo quy định của UNCLOS.
Nhà giàn DK1/11 trên thềm lục địa ở phía nam Biển Đông của Việt Nam. Ảnh: Phạm Ngọc.
Tại họp báo thường kỳ hôm qua, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng khẳng định Việt Nam "luôn kiên quyết, kiên tŕ bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán được quy định bởi luật quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), bằng các biện pháp hoà b́nh, phù hợp với luật pháp quốc tế".
Tiến sĩ Lê Thị Tuyết Mai, Ủy viên Ban chấp hành Hội luật quốc tế Việt Nam, Vụ trưởng Vụ Luật pháp và điều ước quốc tế, Bộ Ngoại giao, khẳng định UNCLOS là khuôn khổ pháp lư toàn diện về biển và đại dương, có giá trị cao hơn so với các công ước và hiệp định, thỏa thuận quốc tế cũng như các nguồn khác của luật quốc tế.
UNCLOS quy định rất rơ quy chế pháp lư của các vùng biển, quyền và nghĩa vụ của các quốc gia, là cơ sở để xác lập phạm vi các vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia ven biển.
Theo đó, mọi hoạt động liên quan đến thăm ḍ, khai thác tài nguyên thiên nhiên tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của quốc gia ven biển phải được phép của quốc gia đó, mọi hoạt động không được cấp phép đều là bất hợp pháp, vi phạm một cách rơ ràng các quy định của Công ước.
Khi phát sinh tranh chấp, các quốc gia thành viên UNCLOS có nghĩa vụ nhanh chóng trao đổi quan điểm về giải quyết tranh chấp thông qua đàm phán hoặc các biện pháp ḥa b́nh khác. Nếu việc trao đổi, đàm phán trong một thời gian hợp lư không đạt được giải pháp, các bên có thể thỏa thuận đưa tranh chấp ra giải quyết tại cơ quan tài phán quốc tế để có phán quyết ràng buộc.
Tiến sĩ Mai cho biết các cơ quan tài phán quốc tế giúp các bên giải quyết tranh chấp là Ṭa án Công lư quốc tế (ICJ), Ṭa án Luật Biển quốc tế (ITLOS - được thành lập theo Phụ lục VI của UNCLOS) hoặc Ṭa Trọng tài (theo Phụ lục VII UNCLOS), Ṭa trọng tài đặc biệt (theo Phụ lục VIII UNCLOS).
Nếu tranh chấp không được giải quyết thông qua trao đổi, đàm phán trong thời gian hợp lư th́ có thể đưa ra cơ chế bắt buộc là Ṭa trọng tài theo Phụ lục VII UNCLOS (với những điều kiện nhất định), hoặc đưa ra Uỷ ban ḥa giải (được thành lập theo Phụ lục V của UNCLOS).
Trên cơ sở các khuyến nghị không có giá trị ràng buộc pháp lư của Ủy ban ḥa giải, các bên tranh chấp cần đàm phán để đạt giải pháp giải quyết tranh chấp. Nếu không đàm phán được, các bên có nghĩa vụ giải quyết thông qua cơ quan tài phán.
Phán quyết của các cơ quan tài phán trên góp phần giải thích đúng đắn các quy định của UNCLOS, làm rơ một số vấn đề chưa rơ ràng hoặc gây tranh căi, làm rơ yêu sách và hành động trái với quy định của UNCLOS.
Trong một phán quyết năm 2016, Ṭa Trọng tài theo Phụ lục VII UNCLOS đă kết luận không một cấu trúc địa lư nào tại quần đảo Trường Sa có khả năng tạo ra vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa, các đảo của quần đảo Trường Sa không thể cùng nhau tạo ra các vùng biển như một thực thể thống nhất.
Phán quyết này phù hợp với điều 121 của UNCLOS, trong đó quy định tiêu chí xác định "đảo" là vùng đất tự nhiên có nước bao bọc và luôn ở trên mặt nước khi thuỷ triều lên. Chỉ có các đảo có khả năng duy tŕ điều kiện cho con người đến ở và có đời sống kinh tế riêng mới có đầy đủ các vùng lănh hải, vùng tiếp giáp lănh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa như lănh thổ đất liền.
Các đá không có đáp ứng hai điều kiện nêu trên th́ chỉ có lănh hải 12 hải lư, không có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Các băi cạn nửa nổi nửa ch́m nói chung không có lănh hải riêng và do đó cũng không có vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa. Sự có mặt của chúng không ảnh hưởng đến việc xác định ranh giới lănh hải, vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa của quốc gia ven biển.
Theo Tiến sĩ Mai, những hành động cố t́nh coi UNCLOS không phải là khuôn khổ pháp lư duy nhất và viện dẫn luật tập quán quốc tế để giải quyết các vấn đề về biển là đi ngược lại với mục tiêu của UNCLOS, nhằm hạ thấp giá trị của UNCLOS.
"Việt Nam cần tiếp tục nỗ lực cùng với các nước thành viên khác thúc đẩy tôn trọng UNCLOS, đồng thời bảo vệ tính toàn vẹn và giá trị pháp lư của khuôn khổ pháp lư toàn cầu này", Tiến sĩ Mai khẳng định.
VietBF © sưu tầm