Đám đông trên đại lộ một chiều

6/7/19

háng 12.2018, một người đàn ông Trung Quốc bị cảnh sát Nhật bắt vì có hành động châm lửa đốt ngôi đền Yasukuni. Ngôi đền này là nơi thờ 2,5 triệu tử sĩ Nhật Bản trong chiến tranh Thế Giới II, rất nhiều trong số đó bị xem là tội phạm chiến tranh – theo định nghĩa của toà án quốc tế.

Đền Yasukuni-Nhật
Không có đời Thủ tướng Nhật nào lại không viếng thăm ngôi đền này sau khi nhậm chức, dù chuyến viếng thăm luôn khuấy lên sự căng thẳng với Chính phủ và dư luận Trung Quốc bởi những gì quân đội Nhật gây ra với người dân Trung Quốc trong Thế chiến II.

Chính giới Nhật hiểu rõ các chuyến viếng thăm này tác động thế nào với dư luận Trung Quốc, nhưng đó cũng là lịch sử của nước Nhật. Thậm chí, ở góc nhìn dân tộc chủ nghĩa thì những vong linh được thờ trong ngôi đền Yasukuni chính là niềm tự hào một thuở của quân đội Thiên Hoàng.

Lịch sử, không thể nào là góc nhìn đơn chiều. Mỗi người, mỗi xã hội sẽ có một góc nhìn khác nhau về các sự kiện lịch sử tuỳ theo độ cởi mở, dân trí và dữ liệu lịch sử được cung cấp. Lịch sử được dạy thông qua các sự kiện và con số, lịch sử không được dạy bằng bình luận và cảm xúc. Tình cảm nếu có sinh ra ở người học/đọc sử đó phải là thứ tình cảm tự thân người đó đúc rút cho mình sau những dữ kiện lịch sử tự nhận. Còn nếu “đổ khuôn” đầu óc người học về những gì đã xảy ra trong quá khứ thì đó không phải là lịch sử.

Phát biểu của thủ tướng Lee Hsien Loong về lịch sử đã diễn ra ở Cambodia đại diện cho những gì phương Tây nhìn về khoảng thời gian ấy. Không đi sâu vào chuyện mổ xẻ từ ngữ hay sự kiện lịch sử hoặc Công Pháp Quốc tế bởi nhiều người giỏi hơn đã làm việc ấy. Chỉ tự hỏi, khi đứng trước một sự kiện lịch sử, người ta cần có bao nhiêu hiểu biết để dung chấp cho những cái nhìn hay tiếng nói khác mình?

Đám đông chửi rủa tục tằn, hăm doạ, mắng mỏ… ông Lee từ trong fanpage của ông đến trên trang cá nhân của họ dấy lên cho tôi một so sánh. Đám đông trên mạng của người Việt giống hệt đám đông đốt cờ, ném đá vào cơ quan ngoại giao Nhật Bản ở Trung Quốc mỗi khi có chuyến viếng thăm ngôi đền Yasukuni của nguyên thủ Nhật.

Cả hai đám đông ấy đều bước ra từ một xã hội mà ở đó “đại lộ lịch sử” chỉ được đi một chiều.

Trung Bảo