Trung Quốc đă quyết định khơi mào làn sóng tẩy chay ḍng máy bay Boeing 737 MAX 8, sau khi Trung Quốc cũng là thị trường hàng không lớn thứ 2 trên thế giới với cơn ác mộng thực sự đă xảy đến với Boeing trong 2 lần khiến hàng trăm người thiệt mạng vừa qua.
Một chiếc Boeing 737 MAX 8 được triển lăm tại nhà máy của hăng ở Renton, gần thủ đô Washington. Ảnh: Reuters.
Trung Quốc là quốc gia đầu tiên ra lệnh cấm bay đối với ḍng máy bay Boeing 737 MAX 8 , chỉ một ngày sau thảm kịch kinh hoàng xảy ra đối với chiếc máy bay mang số hiệu ET 302 của hăng hàng không Ethiopia, khiến 157 người thiệt mạng hôm 10/3.
Tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) cho biết, với quyết định này, Bắc Kinh muốn gửi đi thông điệp rằng Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) không c̣n là cơ quan có tiếng nói mạnh mẽ nhất trong ngành hàng không dân dụng thế giới.
Sau khi Cơ quan Quản lư Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC) yêu cầu hơn chục hăng hàng không của nước này ngừng sử dụng máy bay Boeing 737 MAX 8, một loạt quốc gia như Ethiopia, Indonesia, Mông Cổ, Singapore và Hàn Quốc ngay lập tức có động thái tương tự.
Tiếp đến, các hăng hàng không của Châu Mỹ Latin, Liên minh châu Âu cũng tạm thời không để Boeing 737 MAX 8 cất cánh. Theo SCMP, tính đến ngày 12/3, đă có ít nhất 45 quốc gia và vùng lănh thổ đ́nh chỉ hoạt động của ḍng máy bay này.
Xuất phát từ động cơ chính trị?
Tờ SCMP cho biết, động thái của Trung Quốc là chưa từng có tiền lệ bởi nước này thường nghe theo các khuyến nghị từ FAA. Quyết định của Trung Quốc và nhiều quốc gia khác đang làm gia tăng áp lực lên Boeing và quan chức Mỹ, trong khi cuộc điều tra vụ tai nạn ở Ethiopia mới bắt đầu.
Đây cũng được coi là đ̣n giáng mạnh vào tập đoàn Boeing, nhà sản xuất máy bay khổng lồ có trụ sở tại Chicago bởi Trung Quốc tiêu thụ khoảng 20% số Boeing 737 Max 8 được giao trên toàn thế giới. MAX là phiên bản mới của Boeing 737, được đưa vào vận hành vào tháng 5/2017. Đối với Boeing, MAX là “con gà đẻ trứng vàng”. Ngoài 350 chiếc đă bán ra thị trường, tập đoàn này c̣n nhận được đơn đặt hàng thêm 4.661 chiếc nữa.
Theo giới chức Trung Quốc, động thái nêu trên được thực hiện sau nhiều tháng Bắc Kinh chỉ nhận được lời giải thích không rơ ràng từ giới chức Mỹ và Boeing về những nghi vấn an toàn đối với ḍng Boeing 737 MAX sau vụ tai nạn máy bay tại Indonesia tháng 10/2018.
Ông Andrew Herdman, Tổng Giám đốc Hiệp hội các hăng hàng không châu Á Thái B́nh Dương cho rằng: "Sự khác biệt về quan điểm sẽ khiến FAA chịu thêm áp lực phải tŕnh bày rơ lập luận của ḿnh và đề xuất cách xử lư".
Hiện các nhà điều tra vẫn chưa kết luận có mối liên hệ giữa vụ tai nạn máy bay của Hăng hàng không Ethiopia và vụ tai nạn máy bay của hăng Lion Air (Indonesia) hay không, v́ thế theo một số chuyên gia, quyết định của Trung Quốc ngay lập tức cấm bay với phi đội Boeing 737 MAX 8 dường như đi chệch với thông lệ.
Neil Hansford, nhà tư vấn hàng không tại tổ chức Giải pháp chiếc lược hàng không (Strategic Aviation Solutions) cho rằng, quyết định của Trung Quốc một phần mang động cơ chính trị bởi căng thẳng thương mại giữa nước này với Mỹ.
Theo ông Hansford, chính phủ Trung Quốc có đủ lư do để “ra tay trước”. FAA đă thể hiện sự miễn cưỡng khi phải áp dụng biện pháp cứng rắn đối với một nhà sản xuất lớn của Mỹ và việc Trung Quốc đưa ra biện pháp mạnh trước FAA là điều dễ hiểu, ông nói. “Nếu chiếc máy bay gặp nạn là máy bay của Airbus (thuộc Châu Âu) chẳng hạn, FAA sẽ chẳng ngần ngại đưa ra phản ứng mạnh”.
Tuy nhiên khi trả lời câu hỏi của báo chí về việc liệu cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung có ảnh hưởng quyết định nêu trên hay không, Phó giám đốc Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc Li Jian đă bác bỏ điều này và khẳng định căng thẳng thương mại là “một vấn đề riêng biệt”.
Tạo lợi thế cho ngành hàng không nội địa
Việc Trung Quốc cấm bay đối với ḍng máy bay Boeing 737 MAX 8 diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh đang thúc đẩy tính cạnh tranh của ngành công nghiệp hàng không những năm gần đây và một trong những mục tiêu là sớm cung cấp máy bay C919 cho các tập đoàn hàng không trên toàn thế giới.
Tập đoàn Máy bay Thương mại Trung Quốc (COMAC), nhà thiết kế, phát triển và sản xuất máy bay chở khách C919 đă bắt đầu xây dựng trung tâm đào tạo dịch vụ chăm sóc khách hàng tại khu vực Gia Hưng, tỉnh Chiết Giang.
Trung tâm này dự kiến sẽ đào tạo tiếp viên hàng không, nhân viên bảo tŕ máy bay và nhân viên điều phối dịch vụ, luôn sẵn sàng đảm nhận công việc khi C919 được tung ra thị trường.
Xét về phương diện kỹ thuật, C919 không phải là chiếc máy bay đỉnh cao về công nghệ bởi nó mất thời gian dài thử nghiệm kể từ khi ra mắt vào tháng 5/2017.
Vậy điều ǵ khiến Trung Quốc kỳ vọng loại máy bay này có thể cạnh tranh với ḍng 737 MAX 8 của Boeing và A320 của Airbus? Câu trả lời là giá thành. Mỗi chiếc C919 có thể rẻ hơn 10% so với hai đối thủ trong khi vẫn đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn của các hăng hàng không giá rẻ.
Tuy nhiên, COMAC đă gặp phải nhiều rào cản trong kế hoạch mở rộng thị trường đối với C919, một phần do FAA đă từ chối cấp chứng nhận cho máy bay này và không chấp nhận cho C919 thực hiện các chuyến bay thậm chí là bay thử nghiệm trên lănh thổ Mỹ.
Trung Quốc cũng phải gánh hậu quả
Cái giá phải trả cho quyết định của Trung Quốc cấm bay đối với Boeing 737 MAX 8 không hề rẻ. Ngành công nghiệp du lịch hàng không của Trung Quốc là một trong những ngành bận rộn nhất trên toàn cầu. Tổ chức Du lịch thế giới của Liên Hợp Quốc ước tính trong số 10 sân bay bận rộn nhất thế giới năm 2018 th́ sân bay quốc tế Bắc Kinh đứng thứ 2 và sân bay Quốc tế Phố Đông - Thượng Hải đứng số 9.
Nhiều hăng hàng không của Trung Quốc đă phải ngừng vận hành máy bay Boeing 737 MAX 8. Trong số này có những hăng hàng không có lịch tŕnh bận rộn và thường khai thác hết công suất như Air China, China Eastern Airlines, China Southern Airlines và Hainan Airlines.
Thống kê cho thấy đă có 29 chuyến bay quốc tế và nội địa đă bị hủy riêng trong ngày 12/3, ước tính hàng trăm chuyến bay khác cũng sẽ bị hủy trong tuần tới, ngay cả khi các hăng hàng không linh hoạt thu xếp cho khách hàng đổi chuyến để tránh gián đoạn dịch vụ.
Với việc đ́nh chỉ hoạt động của Boeing 737 MAX 8, các hăng hàng không Trung Quốc sẽ bị thiệt hại hàng triệu USD v́ phải hoàn trả vé hoặc sắp xếp lại lịch tŕnh cho khách hàng./.