Vietbf.com Apple đă giúp Trung Quốc phát triển mạnh hơn so với tưởng tượng. Ngay sau khi được nhà sáng lập Apple Steve Jobs mời vào làm việc năm 1998 nhằm định h́nh chuỗi cung ứng tại Mỹ, Tim Cook đă đưa ra một quyết định táo bạo. Trong ṿng hai năm, ông bắt đầu đóng cửa các nhà máy tại Mỹ và chuyển sản xuất sang Trung Quốc.
Quyết định của Tim Cook đă cắt giảm chi phí đáng kể và cung cấp cho Apple nguồn lực cần thiết để phát triển các sản phẩm bom tấn tiếp theo, iPod và iPhone. Quyết định này c̣n tạo ra lợi thế về cơ sở sản xuất có khả năng huy động hàng trăm ngh́n công nhân chỉ bằng một cuộc điện thoại.
Tuy nhiên, chỉ sau 8 năm Tim Cook nhậm chức CEO, chiến lược trên đang bị đặt dấu chấm hỏi. Nó không chỉ khiến Apple gặp nguy hiểm trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung leo thang mà chuỗi cung ứng phức tạp Apple xây dựng tại Trung Quốc hơn 20 năm qua c̣n tạo ra một trong những đối thủ sừng sỏ nhất của "táo khuyết": Huawei.
Trong tuần này, một nguồn tin tiết lộ rằng Huawei thiếu chút nữa đă vượt Apple để trở thành nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới năm 2018, và hăng này đang phát triển mạnh mẽ bất chấp ngành công nghiệp điện thoại thông minh chững lại với nhịp độ chưa từng thấy.
Tuy nhiên, thất bại trong việc đa dạng hóa sản xuất ra khỏi Trung Quốc của Apple đă buộc chặt hăng này vào một quốc gia nơi mức lương đang tăng lên, tăng trưởng đang chậm lại và Huawei lại có lợi thế.
“Hệ sinh thái chuỗi cung ứng khổng lồ và hoàn thiện ở Trung Quốc là ch́a khóa thành công của nhà sản xuất iPhone, nhưng nó đồng thời tạo ra một cơ chế khổng lồ khiến Apple khó ḷng rời đi đâu khác”, ông Jeff Pu, nhà phân tích ḱ cựu tại sàn chứng khoán GF có trụ sở tại Hồng Kông, cho hay.
Apple không đơn độc trong hành tŕnh đổ xô vào Trung Quốc. Tuy nhiên, những hăng khác, như Samsung, lại sớm nhận ra những rủi ro của việc tập trung tất cả các khâu sản xuất trong cùng một quốc gia. Samsung, mở rộng sang Trung Quốc vào những năm 1990, đă bắt đầu xây dựng một cơ sở sản xuất khá lớn tại Việt Nam từ năm 2008.
Ông Pu cho rằng ông Cook “đă chọn tăng hiệu quả của chuỗi cung ứng thay v́ cố gắng lường trước những rủi ro tiềm ẩn”.
Kể từ khi nhậm chức vào năm 2011, Cook đă chủ trương tiến sâu hơn vào Trung Quốc, theo phân tích của Nikkei Asian Review. Đồng thời, đă có một sự thay đổi lớn trong hoạt động sản xuất của Apple ngoài thị trường quê nhà.
Apple cho biết 200 nhà cung cấp hàng đầu của họ chiếm 98% tổng chi tiêu thu mua. Trong năm 2017, năm gần đây nhất mà chúng ta có số liệu, khoảng 75% các nhà cung ứng này có ít nhất một nhà máy sản xuất cho Apple tại Trung Quốc, trong khi 22% có từ ba nhà máy trở lên.
Tổng cộng, các nhà cung cấp của Apple hiện có 365 cơ sở tại Trung Quóc chuyên sản xuất các bộ phận hoặc lắp ráp sản phẩm, nghiên cứu của Nikkei Asian Review chỉ ra. Mức này cao hơn 7% so với năm 2012.
Trong khi đó, số lượng các cơ sở tại Mỹ được vận hành bởi các nhà cung cấp lớn nhất của Apple đă giảm 31% xuống chỉ c̣n 57 nhà máy trong giai đoạn 2012 – 2017. Chỉ có 6 nhà cung ứng hoạt động trên ba địa điểm khác nhau khắp nước Mỹ. Apple khẳng định họ vẫn đóng góp lớn cho nền kinh tế Mỹ khi năm ngoái hăng đầu tư 60 tỉ USD cho hơn 9.000 nhà cung cấp linh kiện của Mỹ.
Trong những tháng tới, Apple sẽ công bố danh sách nhà cung cấp mới nhất cho năm 2018. Điều này khó có thể cho thấy một bước dịch chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc, mặc cho căng thẳng gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh trong nửa cuối năm 2018, theo các lănh đạo doanh nghiệp trong ngành.
Có một số bằng chứng cho thấy Apple và các nhà cung cấp lần đầu tiên trong nhiều thập kỉ đă bắt đầu suy nghĩ nghiêm túc về đa dạng hóa khâu sản xuất. Phân tích của Nikkei chỉ ra một sự gia tăng số lượng các cơ sở cung ứng tại Ấn Độ và Việt Nam của Apple. Tuy nhiên, đây chỉ là một tỉ lệ nhỏ.
Trong khi đó, các nhà lắp ráp iPhone lớn gồm Foxconn (được biết đến với tên chính thức là Hon Hai Precision Industry) và Pegatron đang báo hiệu kế hoạch đa dạng hóa sản xuất ngoài Trung Quốc. Nhưng cho đến nay, các qui tŕnh và hậu cần phức tạp mà Apple yêu cầu, và đặc biệt là iPhone, đang khiến quá tŕnh chuyển đổi diễn ra khó khăn.
Các chuyên gia trong ngành cho rằng chuyển đổi chuỗi cung ứng phức tạp của Apple kịp thời nhằm giảm thiểu t́nh trạng suy thoái hiện nay hay hạn chế tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sẽ là một “nhiệm vụ bất khả thi”. Doanh số của Apple đă giảm mạnh ở Trung Quốc do người tiêu dùng phản đối hành động cấm vận của Mỹ đối với "niềm tự hào dân tộc của Trung Quốc" Huawei.
“Các nhà cung cấp không thể rời khỏi Trung Quốc chỉ trong một đêm. Có thể mất ít nhất 10 năm và chúng tôi có thể sẽ không hoàn thành được việc chuyển đổi này”, CEO của Pegatron Liao cho biết gần đây.
Khó khăn nằm ở sự phức tạp trong khâu sản xuất iPhone, phần lớn được xử lí bằng tay, cũng như trong hệ sinh thái các linh kiện, hậu cần và nhân sự đă được xây dựng trong và xung quanh những địa điểm sản xuất của Apple.
Ngoài ra c̣n có hệ thống hỗ trợ nhiệt t́nh từ chính phủ Trung Quốc đối với các công ty làm việc cho Apple nhằm giữ chi phí cung ứng thấp và tỉ suất lợi nhuận cao.
Một cuộc điều tra của tờ New York Times năm 2016 đă nêu chi tiết những lợi ích mà chính quyền thành phố Trịnh Châu mang lại cho Foxconn vào năm 2010 tại nhà máy iPhone mới của họ. Ngày nay, nhà máy rộng lớn này đă sản xuất khoảng một nửa số iPhone trên toàn thế giới. Những lợi ích này bao gồm chi phí đào tạo và nhà ở cho công nhân, chi phí năng lượng rẻ và miễn giảm thuế.
Giám đốc tài chính của Pegatron, Charles Lin, cho biết công ty của ông đă không thể t́m thấy bất ḱ quốc gia nào để thay thế hoàn toàn Trung Quốc, mặc dù họ đang nỗ lực để da dạng hóa sản xuất.
Việc Apple tập trung phát triển chuỗi cung ứng hoàn thiện tại Trung Quốc đă giúp cho hàng loạt đối thủ cạnh tranh sừng sỏ của hăng này như Huawei, Oppo, Vivo phát triển nhanh chóng.
Vấn đề nan giải của Apple chính là các tiêu chuẩn cao của họ đă tạo ra một chuỗi cung ứng cạnh có tính tranh độc đáo mà phải mất nhiều năm mới nhân rộng được.
“Apple là khách hàng khó tính... Rất nhiều [nhà cung cấp] đă vật lộn để đạt được năng suất có thể chấp nhận được và có hiệu quả kinh tế, và rất nhiều công ty đă tiêu tốn vô số tiền đầu tư cho quá tŕnh này...Điều này buộc các nhà cung cấp phải phát triển khả năng một cách phi thường”, ông Willy Shih, giáo sư chuyên ngành quản lí tại Trường Kinh doanh Harvard, trả lời tờ Nikkei.
Tuy nhiên, những khả năng đó, vốn được nuôi dưỡng bởi Apple và thúc đẩy bởi doanh số iPhone tăng nhanh trong thập kỉ qua, không chỉ dành riêng cho hăng này.
Apple c̣n giúp thúc đẩy sự phát triển của các công ty công nghệ tại Trung Quốc, và đặc biệt, đối thủ cạnh tranh mạnh nhất, Huawei.
Năm 2012, Huawei chỉ chiếm 4% thị trường điện thoại thông minh toàn cầu. Năm 2018, con số này đă tăng lên 14,7%, trong khi cùng ḱ, Apple lại chứng kiến thị phần của hăng giảm từ 25,1% xuống 14,9%.
Nếu không thể tiếp cận vào hệ sinh thái của các nhà sản xuất linh kiện, công ty hậu cần và thỏa thuận hải quan thuận lợi giúp các nhà máy của Apple tại Trung Quốc phát triển, Huawei đă có thể phải vật lộn mới đạt được tăng trưởng nhanh chóng đến vậy, những người trong ngành cho hay.
Hiện nay, việc đầu tư không ngừng vào đổi mới và điện thoại thông minh giá rẻ của Apple có thể làm suy yếu mô h́nh kinh doanh cao cấp mà thành công của hăng này phụ thuộc vào.
“Apple đă giúp phát triển cơ sở cung ứng tại Trung Quốc cho Huawei, Oppo, Vivo, Xiaomi. Nếu Apple đa dạng hóa hoạt động sản xuất khỏi Trung Quốc từ trước đó, có lẽ các đối thủ này đă không "được nhờ" nhiều đến thế”, ông Shih nói.
Apple không chỉ sinh ra một loạt các đối thủ mạnh tại Trung Quốc, thành công của hăng c̣n giúp Trung Quốc nâng cấp các ngành công nghệ của nước này.
Nghiên cứu của Nikkei cho thấy Mỹ vẫn kiểm soát các chất bán dẫn tiên tiến và vật liệu quan trọng được sử dụng trong thiết bị của Apple. Nhưng các nhà máy Trung Quốc lại cung cấp hầu hết mọi thứ khác, như màn h́nh, vỏ kim loại, linh kiện âm thanh và pin. Trong những lĩnh vực này, các công ty Trung Quốc đang nhanh chóng bắt kịp đối thủ toàn cầu.
Apple, bắt đầu t́m kiếm nguồn cung ứng tại Trung Quốc từ các công ty nước ngoài, đang ngày càng gia tăng số lượng các nhà cung cấp Trung Quốc. Từ năm 2012 đến 2017, số lượng đối tác Trung Quốc của Apple đă tăng từ 10 lên 27.
Rất nhiều trong số những đối tác Trung Quốc này cũng đang cung cấp linh kiện cho các đối thủ sừng sỏ khác của Apple.
Một vài công ty hợp tác với cả Apple và đối tác của hăng gồm Luxshare-ICT, nhà cung cấp bộ nối và lắp ráp iPod có trụ sở tại Thâm Quyến; Shenzhen Yuto Packaging Technology, một nhà cung cấp dịch vụ đóng gói và in ấn quan trọng; nhà sản xuất màn h́nh BOE Technology Group; và nhà cung cấp bảng điều khiển cảm ứng và mô-đun máy ảnh O-film Technology.
Tất cả công ty trên đă phát triển theo cấp số nhân kể từ khi gia nhập ṿng tṛn nhà cung cấp của Apple, nhờ vào lượng đơn đặt hàng trong thập kỉ qua của hăng công nghệ Mỹ. Tuy nhiên, họ cũng đă tận dụng uy tín khi cung cấp linh kiện cho Apple để cung cấp sản phẩm cho Huawei và Xiaomi của Trung Quốc. Hiện tại, họ là đối thủ cạnh tranh với những “đàn anh” trên thị trường như LG, Japan Display và TPK Holding.
Cook đă nhiều lần khẳng định rằng Apple hoạt động ở Trung Quốc không phải v́ lí do chi phí. Hăng này đang tiếp cận một nhóm các nhà sản xuất và nhân công sâu rộng hơn. “Ở Mỹ, bạn có thể họp mặt với các kĩ sư lắp ráp và tôi không chắc chúng ta có thể lấp đầy căn pḥng”, Cook từng nói. “Ở Trung Quốc, số kĩ sư có thể ngồi chật kín nhiều sân bóng khác nhau”.
Quyết định t́m kiếm đối tác tại Trung Quốc của Cook đă mang lại cho Apple sự linh hoạt, tiết kiệm chi phí và khả năng sản xuất mà ông cần để chế tạo cỗ máy kiếm tiền không ai b́ kịp trong 10 năm qua. Trong năm tài khóa 2018, Apple đă đạt được doanh thu kỉ lục 265,59 tỉ USD, trong đó, gần 20% đến từ Trung Quốc. Cook đă đến Trung Quốc 14 lần kể từ khi trở thành CEO, thể hiện tầm quan trọng của thị trường này Apple.
Tuy nhiên, khi ngành công nghiệp điện thoại thông minh đến mức băo ḥa, câu hỏi về chi phí và giá cả sẽ càng trở nên cấp bách hơn. Sự thay đổi đó sẽ gây khó dễ cho Apple và các nhà cung cấp châu Á của công ty trong việc duy tŕ mức lợi nhuận tương đương, ông Sean Kao, nhà phân tích tại công ty nghiên cứu IDC, cho hay.
Apple đă không b́nh luận ǵ về những chỉ trích liên quan đến chiến lược t́m nguồn cung ứng của hăng. Tuy nhiên, một hướng tiếp cận mới rơ ràng là điều cần thiết, các chuyên gia trong ngành điện thoại thông minh chia sẻ. Apple sẽ phải giảm sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, vốn ngày càng tốn kém và rủi ro.
Hầu hết nhà cung cấp hàng đầu của Apple đang thảo luận với hăng này về cách giảm thiểu rủi ro khi ở lại Trung Quốc, các nguồn tin trong ngành nói. Tuy nhiên, chưa đối tác nào t́m ra cách di chuyển chuỗi cung ứng phức tạp của gă khổng lồ công nghệ Mỹ.
“Chuỗi cung ứng điện thoại thông minh này là chuỗi cung ứng phức tạp nhất thế giới...và thật sự rất khó để di dời nó đến bất ḱ đâu bởi nó đă bám rễ quá sâu vào Trung Quốc”, ông Kao nói.
Vấn đề trở nên phức tạp hơn khi Trung Quốc vẫn cung cấp hệ thống cơ sở hạ tầng, mạng lưới nhà cung cấp và tính linh hoạt lao động tốt nhất cho Apple, các nhà điều hành trong ngành cho biết.
“Khi bạn kiếm được rất nhiều tiền và công thức này hoạt động rất hiệu quả đối với Apple trong nhiều năm qua, thật khó để thay đổi”, Giáo sư Shih của Trường Kinh Doanh Harvard nói.
Trần Nam Thi
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
