Bộ Ngoại Giao Mỹ khuyến cáo công dân Mỹ là phải cẩn thận khi sang Trung Quốc do “sự áp dụng tùy tiện luật pháp địa phương”, trong lúc có t́nh trạng căng thẳng ngoại giao giữa hai quốc gia về việc Mỹ yêu cầu Canada bắt giữ một giới chức cao cấp của công ty Huawei, cũng như những hạn chế đặc biệt đối với công dân Mỹ gốc Hoa.
Hai công dân Canada Michael Spavor (trái) and Michael Kovrig đang bị giam giữ tại Trung Quốc
Lời cảnh báo mới đây nhất cho rằng nhiều công dân Hoa Kỳ đang bị ngăn cản xuất cảnh khỏi Trung Quốc.
Cảnh báo này được đưa ra khi hai công dân Canada vẫn đang bị giam giữ tại nước này.
Nhà cựu ngoại giao Michael Kovrig và doanh nhân Michael Spavor bị bắt vào tháng trước khi quan hệ giữa Canada và Trung Quốc đi xuống sau vụ Canada bắt giữ giám đốc tài chính Huawei, Mạnh Văn Chu.
Bà Mạnh đang phải đối mặt với việc bị dẫn độ sang Mỹ để ra ṭa v́ cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran.
Kovrig và Spavor sẽ phải đối mặt với các cáo buộc gây hại đến an ninh quốc gia. Hôm thứ Năm, công tố viên Trung Quốc cho rằng họ "chắc chắn" đă vi phạm luật.
Ba công dân Hoa Kỳ khác cũng đang bị t́nh nghi là "tội phạm kinh tế" và bị cấm rời khỏi Trung Quốc vào tháng 11.
Victor và Cynthia Liu, là con của một doanh nhân đang bị truy nă, và mẹ của họ, Sandra Han, đă bị giam giữ kể từ tháng Sáu.
Công dân Mỹ cần phải làm ǵ khi đi TQ?
Đây là lời cảnh báo cho công dân Hoa Kỳ về cái gọi là lệnh cấm xuất cảnh đối với các công dân nước ngoài đến Trung Quốc.
"Công dân Hoa Kỳ có thể bị giam giữ mà không có quyền tiếp cận... các dịch vụ lănh sự hoặc thông tin về các cáo buộc chống lại họ," lời cảnh báo viết.
Giám đốc tài chính Huawei, Mạnh Văn Chu đă bị bắt ở Canada theo yêu cầu của Trung Quốc
Các cá nhân không liên quan đến thủ tục tố tụng hoặc nghi ngờ có hành vi sai trái cũng bị cấm xuất cảnh kéo dài để buộc các thành viên gia đ́nh hoặc đồng nghiệp của họ phải hợp tác với ṭa án Trung Quốc," Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết trong một cảnh báo riêng được đưa ra vào tháng 1 năm ngoái.
Lời khuyên mới nhất cũng cảnh báo về "những hạn chế đặc biệt" đối với những người có hai quốc tịch Mỹ-Trung. Quyền công dân kép không được công nhận theo luật Trung Quốc, và Bộ Ngoại giao đă cảnh báo rằng công dân Mỹ-Trung có thể bị giam giữ và bị từ chối các hỗ trợ của Hoa Kỳ tại Trung Quốc.
Hoa Kỳ cũng khuyên công dân nên sử dụng hộ chiếu Hoa Kỳ và thị thực Trung Quốc hợp lệ, đồng thời yêu cầu các quan chức thông báo cho đại sứ quán Hoa Kỳ ngay lập tức nếu bị giam giữ hoặc bị bắt giữ.
Các vụ bắt giữ gần đây
Giáo viên người Canada Sarah McIver đă được thả vào tuần trước sau khi bị bắt giữ v́ "làm việc bất hợp pháp tại Trung Quốc".
Cả Trung Quốc và Canada đều cho biết trường hợp này khác với trường hợp của ông Kovrig và ông Spavor, những người bị buộc tội làm nguy hại đến an ninh quốc gia.
Trung Quốc khẳng định việc giam giữ cả hai người đàn ông không liên quan đến vụ bắt giữ bà Mạnh, nhưng nhiều nhà phân tích tin rằng đó là một hành động ăn miếng trả miếng.
Hôm thứ Năm, công tố viên Trung Quốc cho biết hai người đàn ông này đă "vi phạm luật pháp và quy định của đất nước chúng tôi" và đang bị điều tra. Bắc Kinh cũng duy tŕ quyết định cấm ba công dân Mỹ rời khỏi đất nước này vào tháng 11.
Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói với các phóng viên rằng họ "tất cả đều có ... giấy tờ nhận dạng hợp lệ là công dân Trung Quốc" và "bị nghi ngờ đă phạm tội kinh tế".
Cha của Victor và Cynthia Liu, ông Liu Changming, bị truy nă trong vụ lừa đảo trị giá 1,4 tỷ đô la tại Trung Quốc và việc giam giữ người thân của ông Liu là một nỗ lực nhằm ép ông ta đối mặt với cáo buộc lừa đảo.