Sau chuyến thăm của Thủ tướng Shinzo Abe tới Bắc Kinh vào tháng 10/2018, quan hệ Nhật Bản-Trung Quốc, được cải thiện đáng kể. Nhưng ai bên đang tranh căi liên quan tới một vụ tàu cá Trung Quốc hoạt động trái phép và có hành vi ngang ngược trong vùng đặc quyền kinh tế Nhật Bản. Thực ra vụ tàu cá trên xảy ra từ đầu tháng 11, nhưng măi đến gần đây, ngày 27/12/2018 mới được chính quyền Nhật Bản tiết lộ.
Theo Chánh văn pḥng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga, Tokyo mới đây đă chính thức phản đối Bắc Kinh về vụ một tàu cá Trung Quốc hoạt động trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế Nhật Bản, khi bị chặn xét, đă bỏ chạy, chở theo 10 thanh tra Nhật Bản đang có mặt trên tàu để kiểm tra. Bắc Kinh đă bác bỏ cáo buộc của Tokyo, cho rằng tàu Trung Quốc không hề xâm nhập vùng biển của Nhật Bản.
Theo lời thuật của AFP, vụ việc xảy ra ngày 5/11 ở vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản, ngoài khơi thành phố Kagoshima, miền tây nam nước Nhật. Khi phát hiện một tàu cá Trung Quốc đánh bắt trái phép trong vùng, Nhật Bản đă cho khoảng 10 thanh tra Bộ Thủy sản lên tàu cá Trung Quốc để kiểm tra. Không ngờ là chiếc tàu Trung Quốc vẫn tiếp tục di chuyển tới khu vực mà tàu Nhật Bản và Trung Quốc đều được phép hoạt động, buộc phía Nhật Bản phải đuổi theo với sự trợ giúp của tàu tuần duyên Nhật, và sau hơn nửa ngày, các thanh tra Nhật Bản mới có thể quay lại tàu tuần tra của ḿnh. Vào khi ấy, tàu cá Trung Quốc đă ra ngoài vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản, khiến cho phía Nhật Bản buộc phải để tàu cá Trung Quốc rời đi.
Trả lời chất vấn của báo chí về vụ việc này ngày 27/12, ông Suga khẳng định rằng chính quyền Tokyo đă phản đối vụ việc với Bắc Kinh thông qua con đường ngoại giao, nhưng từ chối giải thích lư do v́ sao lại không công bố thông tin từ trước đó.
Trái ngược với thái độ của Tokyo, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho rằng lời tố cáo tàu Trung Quốc xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản là “không đúng sự thật”, và Bắc Kinh phản đối hành động kiểm tra tàu của các quan chức Nhật Bản.
Bà Hoa Xuân Oánh c̣n đ̣i Tokyo tôn trọng quyền được đánh cá của ngư dân Trung Quốc và yêu cầu “không can thiệp vào các hoạt động đánh bắt thông thường”.
Khẩu chiến về vụ tàu cá Trung Quốc xảy ra vào lúc hai chính quyền Tokyo và Bắc Kinh t́m cách cải thiện quan hệ song phương.
Theo tờ báo Nhật Bản Nikkei Asian Review, trong hai ngày 26-27/12/2018, quan chức quốc pḥng Trung Quốc và Nhật Bản đă tổ chức một cuộc họp thường niên đầu tiên về việc tránh những hiểu lầm và đánh giá sai lầm trên không và trên biển. Hai bên đă nhất trí là sẽ thúc đẩy các nỗ lực nhằm thiết lập một đường dây nóng. Cuộc gặp gỡ tiếp theo sẽ do Nhật Bản tổ chức vào năm 2019.
Vào tháng 10/2018, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đă có chuyến thăm lịch sử đến Bắc Kinh, chính thức đánh dấu sự chấm dứt hơn 7 năm quan hệ lạnh nhạt giữa Nhật Bản và Trung Quốc