Trong 50 năm qua, cuộc biểu t́nh phản đối chính phủ Pháp tăng giá xăng là lớn nhất. Cuộc biểu t́nh diễn ra khắp nước Pháp nhưng chủ yếu vẫn là ở Thủ đô Paris. Cuối cùng chính phủ phải nhượng bộ.
Chính sách tăng giá xăng của Tổng thống Pháp Macron là giọt nước tràn ly, thổi bùng làn sóng biểu t́nh xuất phát từ bất măn và nỗi sợ vốn đă len lỏi trong người nghèo từ lâu.
Dưới đáy giỏ hàng của anh Florian Dou không có ǵ nhiều ngoài một gói xúc xích 6 USD trong siêu thị giảm giá ở thị trấn Guéret, miền Trung Nam nước Pháp. Cuối tuần trước cũng là lúc tháng 11 kết thúc, “lương của vợ chồng tôi đă hết được 10 ngày”, anh giăi bày.
Mỗi tháng, anh Dou, nhân viên kho hàng, đối mặt với một thách thức – đó là làm sao để sống tiếp những ngày tiếp theo cho đến khi lương về. Tuy nhiên, anh không phải là người duy nhất rơi vào t́nh cảnh phải chật vật sống qua ngày.
T́nh trạng chung ở thị trấn Guéret ảm đạm là điều khiến anh tức giận và quyết định dùng hết số tiền c̣n lại, lái hơn 400 km tới Paris để tham gia biểu t́nh hôm 1.12. Tại đây, anh đối mặt với cảnh sát, hơi cay, ṿi rồng và đạn cao su.
“Chúng tôi biết họ sẽ được cử tới để dẹp chúng tôi”, anh nói với New York Times vào hôm sau cuộc biểu t́nh. "Họ chẳng tử tế ǵ", nhưng anh tuyên bố những người biểu t́nh sẽ không đi đâu hết.
http://intermati.com/forum/attachmen...1&d=1543959287
Florian Dou đi mua đồ tại siêu thị ở Guéret, Pháp. Ảnh: New York Times.
Sự phẫn nộ, oán giận
Phong trào biểu t́nh “áo khoác vàng” mà Dou tham gia là biểu hiện của sự phẫn nộ, oán giận mà tầng lớp lao động trút lên hàng loạt bất công chồng chất đang làm xói ṃn cuộc sống của họ. T́nh trạng bất ổn bắt đầu khi người dân phản ứng với quyết định tăng giá xăng của chính phủ. Sự bất măn trở nên ngày càng sâu sắc trong suốt 3 tuần qua, với đỉnh điểm là cuộc bạo loạn hôm 1.12.
Không có tổ chức hay người lănh đạo mà chủ yếu dựa vào mạng xă hội để lan truyền thông tin, những cá nhân tự phát di chuyển từ các vùng nông thôn nghèo tới bờ sông Seine, nơi họ tập hợp thành đám đông biểu t́nh mà không ai c̣n có thể làm ngơ.
Ngày 2.12, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tới thủ đô Paris thị sát đài tưởng niệm bị phun sơn với những ḍng chữ graffiti nguệch ngoạc và đồ vật thiệt hại nằm ngổn ngang trên một trong những đại lộ mua sắm giàu nhất châu Âu. Biểu t́nh diễn ra khắp cả nước đă khiến 3 người thiệt mạng, hơn 260 người bị thương và ít nhất 400 người bị bắt giữ. Trong cơn khủng hoảng phong trào "áo khoác vàng" lan rộng, Tổng thống Macron đă triệu tập cuộc họp nội các và cân nhắc khả năng ban bố t́nh trạng khẩn cấp.
Ông Macron từng khẳng định rằng, khác với những người tiền nhiệm, ông sẽ không chùn bước dù người dân phản đối rộng răi đối với các cải cách. Đây cũng là đường lối cứng rắn mà nhiều nước châu Âu lựa chọn.
Người biểu t́nh nhạo báng Macron là tổng thống của người giàu, và rằng ông đang cố cân bằng ngân sách của ḿnh trên lưng của dân thường trong lúc "giả điếc" với lo lắng của họ.
Nhưng, trong khi những tấm kính vỡ vụn, ôtô cháy đen dọc Rue Rivoli và Đại lộ Haussmann ở Paris rốt cuộc đă thu hút sự chú ư của tổng thống, phong trào "áo khoác vàng" thực chất đă lên cao tại những thị trấn lặng lẽ như Guéret với dân số 13.000 người, nằm tách biệt giữa những thung lũng nhỏ ở miền Trung nước Pháp.
http://intermati.com/forum/attachmen...1&d=1543959287
Guéret nằm ở tỉnh Creuse, tỉnh nghèo thứ hai cả nước. Ảnh: New York Times.
Xa khỏi những thành phố lớn, Guéret nằm ở một trong những vùng nghèo nhất cả nước. Ở đó, bệnh viện công là nơi sử dụng nhiều lao động nhất. Quán café ở quảng trường chính vắng tanh tới giữa chiều. “Xác” ôtô cháy đen nằm ch́nh ́nh trong băi đỗ xe chật hẹp của ga tàu cũ tàn, bị bỏ hoang v́ người dân quá nghèo để có thể duy tŕ chúng.
Tại đó, nỗi sợ hăi âm thầm len lỏi vào các hộ gia đ́nh: Chuyện ǵ sẽ xảy ra khi mới tới ngày 20 của tháng mà tiền đă hết? Tôi lấy ǵ bỏ vào tủ lạnh khi trong tài khoản chẳng c̣n một xu và hóa đơn tiền điện hăy c̣n đó? Tôi nên bỏ bữa nào hôm nay? Tôi sẽ lại nói vợ rằng chúng tôi không thể đi chơi cuối tuần này như thế nào đây?
Dou và hàng xóm cùng chung cảnh ngộ, và cũng đều tham gia vào các cuộc biểu t́nh. Trong tủ lạnh của chị Laetitia Depourtoux là những tảng thịt đông, món quà 2 lần/năm của người bố là nông dân và cũng là khẩu phần thịt của cả nhà 6 miệng ăn. Vào những đêm trời lạnh, Joel Decoux đốt củi tự chặt bởi ông không có đủ tiền mua gas cho ḷ sưởi.
Tuy chưa phải là t́nh trạng nghèo cùng cực, nhưng đây là mối lo, sự bứt rứt kéo dài ở các thành phố nhỏ, thị trấn và những ngôi làng thuộc “một nước Pháp khác”, tách biệt khỏi những đại lộ Paris hoa lệ.
“Chúng tôi chung sống cùng căng thẳng”, Fabrice Girardin, thợ thi công thảm cuộn 46 tuổi, nói. Ông giờ nhận chăm sóc thú nuôi để có đủ tiền sống qua ngày. “Tháng nào cũng vậy, cứ vào cuối tháng, chúng tôi lại tự hỏi liệu có đủ để ăn hay không”.
Élysée của người dân
Người ta có thể bắt gặp người biểu t́nh "áo khoác vàng" ở nơi có rào chắn đường vào thị trấn. Họ là tài xế xe tải, xe buưt trường học, y tá, thợ điện thất nghiệp, nội trợ, nhân viên trông giữ kho hàng, công chức bán thời gian và công nhân xây dựng khuyết tật.
Dou là một trong số đó. Anh cũng kể rằng cậu con trai 9 tuổi của anh chưa bao giờ được đi du lịch. Tổng thu nhập mỗi tháng của anh là 1.300 euro (khoảng 1.475 USD) và số tiền này “bốc hơi ngay lập tức theo các hóa đơn”. Sau khi đóng thuế và chi trả cho các nhu yếu phẩm đắt đỏ hàng ngày, anh hầu như không c̣n ǵ.
Để tham gia vào cuộc biểu t́nh, anh Dou và nhiều người khác đợi từ lúc trời tối ở giữa bùng binh, trong trời mưa, lạnh và bùn ở căn lều bạt dựng tạm. Trên một chiếc lều có ḍng chữ “Élysée của nhân dân”, mỉa mai Điện Élysée, nơi Tổng thống Macron đang làm chủ. “Macron, ông ta đi với những ông chủ lớn. Macron, ông ta quay lưng với người dân”, một ca sĩ hát trên radio.
http://intermati.com/forum/attachmen...1&d=1543959287
Những người biểu t́nh "áo khoác vàng" dựng lều ở ṿng xuyến tại Vaury, Pháp. Ảnh: New York Times.
Dou cho biết đă tham gia phong trào ngay từ những ngày đầu và là một trong những gương mặt thường xuyên xuất hiện ở ṿng xuyến tại Guéret tuần trước. Anh ở đó lúc 11h đêm 29.12, dù trời mưa, và hôm sau cũng có mặt.
Dou nói động lực của anh là “khôi phục những ưu tiên của đất nước. Đó là giá trị về sự tự do, b́nh đẳng và bác ái”. Quyết định tăng giá xăng “là thứ châm ng̣i cho tất cả”.
Hiện tại, anh cảm thấy phong trào đă thành công khiến chính phủ lo sợ. “Họ không biết phải làm ǵ. Họ đang hoảng hốt”, anh nhận định.
Hầu như mọi chiếc ôtô đi qua đều bấm c̣i thể hiện sự đồng cảm. Nhưng nhóm biểu t́nh biết rằng tiếng hô vang của họ cũng chẳng thể vượt qua khoảng cách địa lư xa xôi để thực sự có sức mạnh ở Paris. Đó là lư do thôi thúc họ đưa cuộc biểu t́nh đến thủ đô.
Ngày 30.11, Dou chuẩn bị cho hành tŕnh tới Paris, mua một số đồ vật cần thiết vào phút cuối, trong đó có dung dịch bảo vệ mắt khỏi hơi cay. Anh đi chung xe với một số “chiến hữu” quen được ở bùng binh.
Yoann Decoux, khoảng 30 tuổi, là một thợ điện thất nghiệp. Anh được phong trào biểu t́nh chọn làm người phát ngôn và từng bị bắt tại Paris.
“Tôi chưa bao giờ tham gia biểu t́nh chính trị trước đây. Tuy nhiên, giờ chúng tôi phải nói là mọi thứ đă quá sức chịu đựng rồi”, anh Decoux nói.
“Họ thậm chí không biết chúng tôi chật vật sống qua ngày như thế nào bằng đồng lương ít ỏi. Nhưng Chúa ơi, chúng tôi cũng là con người mà!”, Decoux kể anh chỉ ăn rau để sống và nhờ vào sự giúp đỡ từ người cha làm nông dân.
Không một người biểu t́nh nào ở Guéret bày tỏ sự ủng hộ với chính trị gia. Hầu hết đều nói rằng họ chán ghét chính trị. Khi Michel Vergnier, thị trưởng Guéret, tới gặp người biểu t́nh, ông không được chào đón.
“Họ hắt hủi chính trị gia. Họ đều là những người đứng ngoài tất cả các tổ chức chính trị và nghiệp đoàn”, ông Vergnier cho hay.
Theo biểu t́nh tới cùng
Cuối tháng, người biểu t́nh "áo khoác vàng" đều nói rằng họ đă “cháy túi”.
“Ngay lúc này đây, tôi không có dù chỉ một đồng”, ông Girardin nói. Vợ của ông đă đi chợ với khoảng 40 euro vào thứ 4, hôm 28/11. Đến cuối tuần th́ họ chẳng c̣n ǵ để trông cậy vào.
Điều này giải thích v́ sao kế hoạch tăng giá xăng của Tổng thống Macron trở thành “giọt nước tràn ly” đối với nhiều người, thổi bùng cơn phẫn nộ sôi sục nhiều năm, dù mức tăng có thể không nhiều.
Girardin kể rằng xe của ông không có xăng. Ông bỏ công việc trải thảm v́ lương tháng đ́nh trệ chỉ có 1.200 euro (khoảng 1.360 USD), nhưng giờ cũng chẳng khá hơn.
“Ngay khi vừa trả hết các hóa đơn, chúng tôi không c̣n chút tiền nào”. Bữa tối của ông là mỳ, có thể với một chút thịt ḅ băm. “Đôi khi tôi muốn đưa vợ đi ăn nhà hàng, nhưng không thể”, ông Girardin nói. Không những vậy, bị áp lực tài chính đè nặng, vợ ông đă mắc chứng trầm cảm.
http://intermati.com/forum/attachmen...1&d=1543959287
Người biểu t́nh "áo khoác vàng" đối mặt với cảnh sát tại Paris ngày 2.12. Ảnh: AFP/Getty.
Đối với vợ chồng chị Depourtoux, y tá ca đêm tại bệnh viện thị trấn, việc nuôi 4 đứa con và chi trả hàng loạt hóa đơn khiến tổng thu nhập 3.300 euro/tháng (khoảng 3.740 USD) của hai vợ chồng đều “nhanh chóng ra đi”. Ngân hàng cũng từ chối cho họ vay thêm tiền.
Cả hai người đều tham gia nhóm biểu t́nh "áo khoác vàng" và đến Paris cuối tuần trước. “Chừng nào biểu t́nh c̣n tiếp tục, chúng tôi sẽ theo tới cùng”, anh Depourtoux khẳng định.
“Chúng tôi sống, nhưng phải rất dè dặt. Chúng tôi không thể tới nhà hàng. Mọi niềm vui nhỏ bé của cuộc sống đều biến mất”, anh Depourtoux nói. Bố mẹ anh cũng phải sống trong cảnh cùng cực: bố anh đang ở trong trại dưỡng lăo c̣n mẹ anh buộc phải nhận bữa ăn từ thiện để sống.
Elodie Marton, mẹ của 4 đứa con, cũng tham gia nhóm biểu t́nh bên ngoài thị trấn. Chị giăi bày: “Chúng tôi không sống nổi đến cuối tháng”.
“Tôi c̣n 10 euro”, Marton nói trong lúc khoảng 10 người cố giữ ấm xung quanh ngọn lửa được đốt trong chiếc thùng sắt. “May là tôi c̣n vài con vật ở nhà”, như gà, vịt, “và chúng tôi nuôi chúng đến khi hết tháng. Nghe có vẻ dă man nhưng ưu tiên của tôi là các con".
“Chúng tôi chán ngấy và tức giận!”, Thomas Schwint, chồng chị, hét lên. Anh vận chuyển xi măng theo hợp đồng tạm thời 1.200 euro/tháng (hơn 1.360 USD).
Nhóm người biểu t́nh ở Guéret giận dữ với chính phủ sẽ quyết tâm tiếp tục biểu t́nh.
“Phản hồi của họ khiến cho t́nh h́nh trở nên tồi tệ hơn. Người dân yêu cầu giảm thuế c̣n họ th́ nói về ‘sinh thái’”, anh Depourtoux nói, nhắc đến bài phát biểu của Tổng thống Macron vào tuần trước khi ông tuyên bố kế hoạch chuyển tiếp từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo.
Trong lúc đó, tại bùng binh, tài xế xe tải Laurent Aufrere đang quyết định xem nên bỏ bữa nào trong ngày. “Nếu tôi ngừng chạy xe, tôi sẽ chết. Đây không phải chuyện đùa. Những ǵ đang xảy ra bây giờ là cuộc nổi dậy từ người dân”, ông nói.