Mặc dù đă được thông báo từ 1/7, người Việt định cư ở nước ngoài nếu không đăng kư giữ quốc tịch sẽ bị mất. Tuy nhiên rất ít người quan tâm đến việc giữ quốc tịch VN, đến nay mới chỉ có khoảng 6.000 trong số hơn 4,5 triệu người Việt sống ở nước ngoài tiến hành đăng kư giữ quốc tịch, “là con số rất nhỏ, gây thiệt tḥi cho bà con”.
Thứ trưởng Ngoại giao, Chủ nhiệm Uỷ ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài Nguyễn Thanh Sơn mới đây tuyên bố: “Đến trước ngày 1/7/2018, kiều bào nếu không đăng kư th́ sẽ mất quốc tịch.”
Theo số liệu thống kê của Cơ quan đại diện VN ở nước ngoài, cho đến nay, bên cạnh con số 2.055 trường hợp xin thôi quốc tịch VN, chỉ có 6.000 người làm thủ tục đăng kư trong tổng số 4,5 triệu người Việt ở nước ngoài, chỉ vào khoảng 0,13%. Các yếu tố chính yếu như ngại ảnh hưởng đến việc làm, giấy tờ cư trú, do sự tuyên truyền chống phá của một bộ phận người Việt cực đoan… được cho là nguyên nhân khiến nhiều người Việt hải ngoại không đăng kư giữ quốc tịch VN.
Khái niệm kiều bào theo cách hiểu của giới chức là khá rộng và đây là vấn đề đang gây tranh căi trong cả giới luật sư.
Theo một nhận xét của thứ trưởng Sơn hồi đầu năm 2018, th́ “kiều bào chúng ta ở bên ngoài” gồm cả người Việt Nam ở nước ngoài và những người định cư lâu năm nhưng vẫn c̣n quốc tịch Việt Nam.
Như vậy ông Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài dường như trông đợi toàn bộ những người này, cùng những người ra đi kể từ cuối 2012 cho tới nay, đều phải đăng kư nếu muốn giữ quốc tịch Việt Nam.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn: Chúng ta sẽ sửa đổi những điều luật không đúng bằng cách gia hạn đăng kư quốc tịch hoặc cải chính sau thời điểm 1/7. Ảnh: Đức Hiệp.
– Trước 1/7, người Việt định cư ở nước ngoài phải đăng kư giữ quốc tịch Việt Nam, v́ sao lại có quy định này?
– Luật Quốc tịch 2008 quy định, từ thời điểm luật này có hiệu lực đến trước ngày 1/7/2014, kiều bào nếu không đăng kư th́ sẽ mất quốc tịch. Như vậy kiều bào có thời gian từ 2009 để làm việc này và 1/7 là hạn cuối cùng.
Nghị định 78/2009 quy định, công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài mà hộ chiếu Việt Nam không c̣n giá trị sử dụng, nếu có nguyện vọng giữ quốc tịch Việt Nam th́ phải đăng kư.
– Bộ Ngoại giao nhận thấy tâm tư của kiều bào như thế nào?
– Từ nhiều năm qua chúng tôi đă thông báo cho kiều bào về quy định này. Tuy nhiên, hiện chỉ khoảng 6.000 kiều bào đăng kư trên tổng số 4,5 triệu người Việt ở nước ngoài. Đây là con số rất nhỏ, gây thiệt tḥi cho bà con. V́ thế, kiều bào bày tỏ mong mỏi Đảng và Nhà nước sửa đổi bổ sung kịp thời để quyền lợi của họ được đảm bảo.
Chúng tôi đă báo cáo sơ bộ lên Chính phủ, kiến nghị nên có thời hạn mở cho các kiều bào gia hạn đăng kư. Theo tôi, việc gia hạn này là đúng và có ư nghĩa rất lớn.
– V́ sao thời gian dài mà tỷ lệ đăng kư lại thấp như vậy?
– Nguyên nhân là chúng ta không lường hết được khó khăn khi kiều bào sống rải rác ở nhiều quốc gia, vùng lănh thổ, có điều kiện làm việc khác nhau. Hầu hết họ làm kinh doanh không nhiều thời gian để khai thác thông tin. Một số không quan tâm đến vấn đề đăng kư quốc tịch, chỉ khi chúng tôi thông báo họ mới biết.
Các kiều bào đều cho rằng giữ quốc tịch là quyền thiêng liêng của mỗi người. Số lượng ít người đăng kư lại quốc tịch phản ánh thực trạng là bà con luôn mong muốn có quyền độc lập, tự chủ trong vấn đề này.
Tôi cho rằng, ngày 1/7 sắp tới là thời điểm thí điểm, hy vọng thời điểm này sẽ giúp chúng ta rút ra những kinh nghiệm tốt cho quá tŕnh xây dựng và thi hành luật pháp.
Trong khi Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực thuộc Bộ Tư pháp kiến nghị cần đơn giản hóa hơn nữa thủ tục đăng kư và tích cực vận động công dân VN tôn vinh quốc tịch VN cùng đề nghị của Ủy ban Pháp luật Quốc hội là Bộ Tư pháp khẩn trương tŕnh Chính phủ và báo cáo Quốc hội để kịp sửa Luật Quốc tịch trong kỳ họp Quốc hội tháng 5 tới đây th́ cộng đồng người Việt hải ngoại không mặn mà quan tâm họ sẽ có nguy cơ bị mất quốc tịch VN sau ngày 1/7 năm nay. Bởi v́, theo họ, cố hương không c̣n là một miền đất lành th́ chim có về cội cũng không c̣n ư nghĩa.
– Việc mất quốc tịch Việt Nam ảnh hưởng thế nào đến cuộc sống, công việc của kiều bào?
– Khó khăn đầu tiên là việc đầu tư về Việt Nam sẽ không được nh́n nhận là đầu tư của người Việt ở trong nước mà là của người Việt Nam từ nước ngoài. Như vậy các ưu đăi, quyền lợi cho nhà đầu tư sẽ bị thiệt hơn. Nếu giữ được quốc tịch, việc hồi hương hay thăm thân nhân cũng thuận lợi hơn.
Bà con có 2 quốc tịch trước hết là được hưởng tất cả các ưu đăi, đảm bảo quyền lợi tại cả hai quốc gia. Khi bà con về Việt Nam có thể sử dụng quốc tịch Việt Nam để sinh sống theo pháp luật nước nhà.
Luật Quốc tịch hiện nay không nêu rơ là được phép mang 2 quốc tịch. Tuy nhiên, chúng ta áp dụng cơ chế mềm dẻo, nếu Việt kiều đă mang quốc tịch các quốc gia họ đang sinh sống mà nước đó không yêu cầu phải từ bỏ quốc tịch Việt Nam th́ chúng ta vẫn chấp nhận cho bà con giữ quốc tịch. Ngược lại khi bà con muốn đăng kư quốc tịch Việt Nam th́ bà con vẫn được giữ quốc tịch thứ 2 nếu quốc gia kia không yêu cầu phải bỏ.
– Bộ Ngoại giao kiến nghị ǵ để tháo gỡ vấn đề này?
– Quá tŕnh áp dụng thực tiễn cho thấy Luật Quốc tịch 2008 đă bộc lộ bất cập, gây phản cảm lớn cho cộng đồng bà con người Việt ở nước ngoài. Một số kiến nghị sửa đổi điều trong Luật quốc tịch cũng đă được Thủ tướng ủng hộ. Tuy nhiên việc này phải được Quốc hội thông qua.
Chúng ta có thể sử dụng các biện pháp tạm thời như Bộ Tư pháp và Bộ Ngoại giao phối hợp với nhau gia hạn tŕnh Thường vụ Quốc hội. Nh́n chung, Quốc hội và Chính phủ đều ủng hộ nguyện vọng gia hạn đăng kư giữ quốc tịch của kiều bào.
Quy định về quốc tịch VN
Điều 13 Luật Quốc tịch 2008:
1. Người có quốc tịch Việt Nam bao gồm người đang có quốc tịch Việt Nam cho đến ngày Luật này có hiệu lực và người có quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật này.
2. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài mà chưa mất quốc tịch Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam trước ngày Luật này có hiệu lực th́ vẫn c̣n quốc tịch Việt Nam và trong thời hạn 5 năm, kể từ ngày Luật này có hiệu lực, phải đăng kư với cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài để giữ quốc tịch Việt Nam.
Điều 18 Nghị định 78/2009:
1. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài chưa mất quốc tịch Việt Nam theo pháp luật Việt Nam trước ngày 1/7/2009 mà không có hộ chiếu Việt Nam c̣n giá trị sử dụng, nếu có nguyện vọng giữ quốc tịch Việt Nam th́ phải đăng kư giữ quốc tịch Việt Nam.
2. Việc đăng kư giữ quốc tịch Việt Nam được thực hiện đến hết ngày 1/7/2014. Hết thời hạn này, người nói tại khoản 1 Điều này không đăng kư giữ quốc tịch Việt Nam th́ mất quốc tịch Việt Nam; nếu muốn có quốc tịch Việt Nam th́ phải làm thủ tục xin trở lại quốc tịch Việt Nam theo quy định của pháp luật.
Therealrtz © VietBF