|
Ai cũng biết rằng thủy điện Ḥa B́nh là 1 trong những biểu tượng lớn của VN. Sau khi vụ vỡ đập thủy điện ở Lào khiến nhiều người lo lắng cho đập thủy điện Ḥa B́nh liệu có đủ sức chịu đựng....?Nhưng trên thực tế khả năng để vỡ được đập này là hoàn toàn không thể. Sau vụ vỡ đập thủy điện ở Lào, lại rộ lên tin đồn về các vết nứt ở những quả đồi bên đập Thủy điện Ḥa B́nh, khiến độc giả bày tỏ lo lắng. Báo điện tử VTC News đăng tải bài viết của nhà báo Nguyễn Như Phong, để chúng ta hiểu hơn về Thủy điện Ḥa B́nh.
Hồi sắp khánh thành Nhà máy Thủy điện Sơn La, tôi ngồi bên ông Ngô Xuân Lộc, người đă từng 8 năm làm Tổng giám đốc Tổng Công ty Xây dựng Nhà máy Thủy điện Ḥa B́nh, rồi sau này ông làm Bộ trưởng Bộ Xây dựng, rồi Phó thủ tướng Chính phủ, chỉ sang phía ông Trần Thọ Chữ, là Giám đốc Công ty Công tŕnh ngầm hồi xây dựng Thủy điện Ḥa B́nh bảo: “Hồi ấy, "thằng" này "nó" khoan đường hầm, chỉ tiêu giao mỗi tháng 15m chiều dài, nếu tháng nào nó khoan được 18m là công nhân được thưởng một bữa thịt lợn luộc...
C̣n bây giờ, nếu với đường hầm như thế th́ phải khoan được cả hơn 100m.
Tôi nh́n ông Trần Thọ Chữ và nhớ như in cái dáng người thấp, đậm của ông lúc nào cũng như thoắt ẩn thoắt hiện trên công trường năm xưa.
Ông là một người gắn với nhiều huyền thoại và chỉ riêng chuyện ông tự học tiếng Nga để đọc thông viết thạo, đủ sức tranh luận với các chuyên gia Liên Xô về các vấn đề kỹ thuật cũng đă là một tấm gương cho những người thợ trẻ trên Công trường Thanh niên Cộng sản xây dựng Nhà máy Thủy điện Ḥa B́nh.
Hồi ấy, tôi là phóng viên Báo Công an nhân dân và đi Ḥa B́nh để viết về lần ngăn sông đợt I. Suốt ngày đêm, tôi lang thang trên công trường, khi th́ đi với chuyên gia Liên Xô, với công nhân, khi th́ đi với công an.Tôi không thể nào quên được cái lần đến gặp anh Trần Thọ Chữ tại gian pḥng ở của anh trong dăy nhà tập thể của Công ty Công tŕnh ngầm. Vừa nói chuyện được mấy câu th́ anh phải lên nhà điều độ trung tâm họp và dặn tôi ở nhà chờ.
Chờ măi và đói mềm người, tôi bèn lục chạn để bát, đồ ăn của anh và vớ được lưng xoong cơm nguội với ít mỡ lợn và bát nước mắm loại 1đồng/lít (nếu quy theo giá phở th́ khoảng 5 ngàn đồng bây giờ và đó là thứ nước mắm rẻ nhất.).
Thế là tôi trộn mỡ lợn vào cơm, rưới nước mắm và chén sạch rồi lăn ra giường ngủ.
Đến khi trời sập tối, anh về và mở chạn t́m cơm ăn. Thấy không c̣n ǵ, anh hỏi tôi: "Mày ăn hết của tao rồi à?". Tôi ngượng ngùng gật đầu. Anh không nói ǵ và chạy đi.
Lát sau, anh mang về bốn chiêc bánh mỳ loại 225gr với một hộp sữa ḅ Thống nhất đă ăn dở. Tôi sáng mắt lên khi nh́n thấy bánh mỳ, sữa và lại thấy... đói (cũng phải nói thêm là ngày đó chỉ phụ nữ mới sinh con mà lại ít sữa, mới được mua sữa.
C̣n với người b́nh thường, sữa là thứ thực phẩm rất quư hiếm và vô cùng xa xỉ).
Và vừa ăn bánh mỳ chấm sữa, anh vừa kể cho tôi nghe công việc chuẩn bị cho nổ hai khối thuốc hơn 90 tấn để phá đê quai hạ lưu. Chỉ một loáng, hai anh em tôi chén sạch bốn cái bánh mỳ, hết nhẵn hộp sữa.
Anh đổ nước sôi vào hộp khuấy lên rồi rót ra hai cái bát sắt và đưa cho tôi một bát. Uống hết bát sữa loăng như nước gạo, anh bảo tôi: “Mày muốn chứng kiến lúc nổ ḿn th́ từ bên công an thị xă, leo qua đồi ông Tượng, đến nơi, rúc vào gầm xe Kra mà ngồi...
Đừng có đi lăng nhăng mà lúc nổ ḿn chạy không được đâu. Bây giờ tao ngủ đây. Lát nữa phải ra chỗ xếp thuốc nổ”.
Đêm hôm đó, tôi ṃ ra chỗ đang xếp thuốc nổ. Trời mưa bụi, bùn ngập đến lưng ủng. Hai hố ḿn cơ bản đă xong, Trần Thọ Chữ và chuyên gia Bônđa Ruxép, Chánh kỹ sư nổ ḿn vi sai, cùng các kỹ sư khác đo đạc, tính toán vấn đề kỹ thuật ǵ đó.
Dưới sự bảo vệ nghiêm ngặt của một hàng rào cảnh sát, những chiếc xe Zin130 có thùng tự đổ chở đầy thuốc nổ tiến vào bên miệng hố. Từng bao thuốc nổ như bao xi măng được công nhân ta và chuyên gia Liên Xô vác xuống xếp vào hố…
Đến 2 giờ sáng th́ 92 tấn thuốc nổ xếp xong vào hai hố. Những người công nhân rải từng bó dây truyền nổ xuống hố theo những vị trí đă được đánh dấu, rồi dây điện được nối vào và kéo lên đồi ông Tượng với khoảng cách là hơn 1km...
5 giờ sáng ngày 10-1-1983, nhân dân toàn thị xă Ḥa B́nh được sơ tán xa nơi tâm quả nổ ít nhất là 2km. Có lẽ đó là cuộc sơ tán lớn nhất của thị xă Ḥa B́nh.
7 giờ sáng, công an đi kiểm tra từng khu vực và kiên quyết đưa những ai c̣n "ngoan cố" ở lại đến nơi an toàn.Tôi từ trụ sở công an thị xă, trèo qua đồi ông Tượng và chui vào gầm hai chiếc xe Kra chở đầy đá được đỗ đấu hai đuôi xe lại. Khoảng trống giữa hai đuôi xe được dùng là "hầm trú ẩn".
Trong căn hầm đơn giản ấy, có chuyên gia Bônđa Ruxép, Trần Thọ Chữ, Cudơnhétxốp, Tiến sĩ khoan nổ Vôlôđia, ông già Grisa, hai công nhân nổ ḿn là Miễn và Ngọc và tôi.
Ông già Grisa tôi đă quen từ mấy ngày trước, nói tiếng Việt khá tốt và rất đôn hậu. Thấy tôi run cầm cập v́ rét, ông mở áo va-rơi ủ cho tôi.
Đúng 8 giờ kém 15 phút, c̣i báo động hú rền rĩ. Hai quả ḿn lệnh nổ. Lệnh sơ tán được phát ra trên công trường.
Các loại xe máy ùn ùn chạy. Xe Benla gầm gào chạy trước, những chiếc máy xúc EKG nặng nề ḅ theo sau. Trên toàn bộ khu vực công trường rộng lớn thoắt trở nên hoang vắng.
8 giờ 30 phút, bỗng dưng, Trần Thọ Chữ "trở mặt" và đuổi tôi đi với lư do là ở đây chỉ cách tâm nổ có 400m, rất nguy hiểm. Nói măi tôi cũng không nghe, cuối cùng Bônđa Ruxép can thiệp: "Nó dũng cảm, cho nó ở lại".
9 giờ 5phút, Bônđa và Trần Thọ Chữ so đồng hồ.
9 giờ, lệnh chuẩn bị. Vôlôđia, Bônđa, Trần Thọ Chữ và Miễn, Ngọc kiểm tra máy đo điện trở và cho thông điện. Bônđa hài ḷng: "Kha-ra-xô".
9 giờ 9 phút, Miễn quay máy gây nổ. Có 2 hộp điểm hỏa. Miễn 1 hộp và Ngọc 1 hộp.
Trần Thọ Chữ đếm giật lùi: "Chín...tám... bảy...".
Một bầu không khí im lặng đến nghẹt thở bao trùm tất cả.
Khi Trần Thọ Chữ đếm đến "Không" th́ Miễn ấn nút.
Ngay tức khắc, Bônđa hét: "Một...hai...ba" và Ngọc cũng ấn nút điểm hỏa.
Không nghe thấy tiếng nổ mà chỉ thấy hai vệt trắng bạc của luồng không khí bị ép dạt đi, rồi hai cột đất, đá, nước, dựng vụt dậy ngang đỉnh đồi ông Tượng.
Tiếp theo mới là âm thanh ''ào...ào...ào!". Một luồng gió mạnh hất chúng tôi từ trong gầm xe văng ra ngoài đường. Tôi chưa kịp định thần th́ Bônđa túm lấy tôi, đẩy ngược vào gầm xe, đúng lúc đá, đất đá rơi xuống rào rào...
Khối thuốc nổ đă khơi thông ḍng mới. Ḍng nước sông Đà đang chảy cuồn cuộn theo ḍng cũ đă từ ngàn đời nay đột ngột chảy ngược về thượng nguồn qua đoạn vừa bị phá và một lúc sau, nó mới chịu chảy xuôi....
Mọi người ôm lấy nhau ḥ reo. Bônđa nhấc bổng tôi lên, quay một ṿng và cà bộ râu hung hung vào mặt tôi. Cudơnhétxốp, Grisa cũng hôn tôi tới tấp. Trần Thọ Chữ lấy bao thuốc lá Nga ra, mời mỗi người một điếu.
Chúng tôi lên xe U-oát chạy xuống băi nổ. Nhưng quả nổ không được hoàn toàn như ư muốn. Bônđa có vẻ buồn. Cá nổi trắng sông, công nhân ùa ra vớt cá, có người vớt được con cá chép hơn chục kg.
Chúng tôi đi về khu chuyên gia và thấy cảnh tượng như bị bom phá. Có ḥn đá rơi qua mái nhà, xuyên thủng ba tầng trần, đập tan một cái bàn.
Có tảng đá rơi xuống đường nhựa sâu cả mét. Có tảng đá rơi xuống đập tan một đầu xe Benla. Nhưng không có ai bị thương vong, không có một ngôi nhà nào bị hỏng nặng.
Khi ḍng nước càng hẹp th́ sức nước chảy càng xiết. Những cục bê tông có cạnh đáy 2m, chiều cao 1,8m, cạnh trên 0,8m nặng 9984kg và rất nhiều cục bê tông được kẻ ḍng chữ: "Ngày hôm nay làm tốt hơn ngay hôm qua"; “Vinh quang thay những người thợ lấp sông Đà" được ném xuống bị nước cuốn trôi đi.
Và ngay đêm trước khi ngăn sông Đà, một chiếc ca-nô của Xí nghiệp Thủy công đă bị ch́m, 2 chiếc xe ôtô Kra trọng tải 12 tấn rơi xuống sông...
Trong ḷng đập Thủy điện Ḥa B́nh có chiếc ca-nô và 2 chiếc ô tô đó và cho đến khi nhà máy xây dựng xong, đă có 168 người đă vĩnh viễn nằm lại bên bờ trái sông Đà, trong đó có 4 chuyên gia Liên Xô.
Những ngày trên công trường, tôi không thể nào quên được h́nh ảnh những người chuyên gia Liên Xô kề vai sát cánh với người công nhân Việt Nam.
Ông Ngô Xuân Lộc nói: “Thời thế có đổi thay, quan điểm chính trị có đổi thay, nhưng chúng ta phải măi măi biết ơn người dân Liên Xô đă giúp chúng ta xây dựng Nhà máy Thủy điện Ḥa B́nh.
Chúng ta xây dựng một Nhà máy Thủy điện lớn nhất Đông Nam Á, tại một vị trí cực kỳ khó mà chính người Pháp ngày trước cũng cho là điều không thể làm được, trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn mọi bề.
Bây giờ nh́n lại "những ngày xưa ấy", chúng ta có ǵ? Có lẽ chỉ có đất, đá, sức người, và thực phẩm nuôi gần 3,5 vạn công nhân.
C̣n thiết kế nhà máy, thiết bị máy móc vật tư, phương tiện vận chuyển, xăng dầu... nghĩa là từ con bu-lông... cũng được chuyển từ Liên Xô sang. Ngoài ra, Liên Xô c̣n việc trợ cho thêm 500 triệu rúp quy đổi (khoảng 500 triệu đôla).
Do không hiểu mà sau này, không ít người cứ thắc mắc là "sao không có... quyết toán?". Họ không biết rằng, một công tŕnh xây dựng theo kiểu như vậy th́ quyết toán kiểu ǵ?”
Tôi có hỏi ông Ngô Xuân Lộc về lư do tại sao lại đặt các tổ máy trong ḷng núi? Có phải v́ sợ chiến tranh không? Và v́ thay đổi thiết kế cho nên kinh phí xây dựng đắt gấp rưỡi? Ông cười và giải thích: “Đây là vấn đề mà không phải nhiều người đă biết.
Thật ra xây nhà máy trong đường hầm là điều nhiều quốc gia đă làm. Xây nhà máy trong đường hầm, tuy thời gian thi công có thể dài hơn chút ít, nhưng thân đập lại rất an toàn, c̣n các tổ máy, khi cần sửa chữa, bảo dưỡng dễ hơn...
Nên nhớ là đập Thủy điện Ḥa B́nh được thiết kế theo những tiêu chuẩn an toàn nhất thế giới và là loại đập thủy điện "mềm" do không dùng bê tông, cho nên dù có động đất cấp 8, cấp 9 cũng không ngại ǵ.
C̣n nếu có chiến tranh, th́ chỉ cần kẻ địch phá hủy vài cột điện chính hoặc trạm biến áp đặt trên mặt đất th́ nhà máy dù không hỏng cũng trở thành vô tích sự.
C̣n về giá cả, theo tính toán th́ giá thành Nhà máy Thủy điện Ḥa B́nh khoảng vào 2 tỉ đôla, đó là một cái giá b́nh thường cho các nhà máy trên thế giới.
Về độ an toàn của đập Thủy điện Ḥa B́nh, theo thiết kế là chịu được khoảng 4 quả bom nguyên tử như công suất loại bom Mỹ ném xuống Nhật năm 1945.
C̣n (nói dại mồm), nếu đập thủy điện này vỡ vào lúc nước đầy, th́ ít nhất 6 tỉnh đồng bằng Bắc Bộ sẽ không c̣n một nóc nhà và khoảng 12 triệu dân ra... cua cá hết. Nóc nhà ga Hàng Cỏ ở Hà Nội sẽ ngập dưới 30m nước, tóm lại là Hà Nội thành... hồ.
Chính v́ vậy mà phương án xây dựng đập thủy điện "mềm" là phù hợp với điều kiện địa lư ở khu vực này và an toàn nhất.
Loại đập này có lơi chống thấm bằng đất sét, nền đáy đập được gia cố bằng bê tông, và thủy tinh lỏng, bên ngoài là đổ đất, đá chịu lực cho nên không thể "vỡ ục" được. C̣n nếu có ṛ rỉ, thẩm lậu th́ có đủ thời gian sửa chữa”.
|
|
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Truyện cười té ghế XHCN = Xạo Hết Chổ Nói 
