VBF-5 vấn đề nổi cộm chắc nhiều người hiểu ra ngay. Với những vấn đề như: giá trị gia tăng, nút thắt các doanh nghiệp xuất khẩu, làm sao các công ty nắm được luật lệ ở nước ngoài, tiếp tục xuất khẩu, tạo thêm cầu ra sao, ngoại ngữ, pháp luật, chất lượng hay là cả 3 đều là điểm yếu của VN trên thị trường xuất khẩu?Tất cả đều rất khó giải đáp.
Thủ tướng cho rằng nhập siêu cao là cội nguồn của lạm phát cao, do đó cân bằng thương mại là vấn đề quan trọng trong điều hành
Sáng 23-4, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ tŕ Hội nghị toàn quốc về giải pháp tổng thể thúc đẩy xuất khẩu năm 2018.
5 câu hỏi lớn cần giải đáp
Điểm lại thành tích lần đầu tiên xuất khẩu trên 200 tỉ USD năm 2017 với những ngành hàng có kim ngạch lớn như: điện tử, chế biến chế tạo, nông nghiệp…, người đứng đầu Chính phủ nh́n nhận chiếm lĩnh được thị trường chính là con đường để nền kinh tế Việt Nam cất cánh. Trong đó, ngoài việc "nh́n vào" thị trường toàn cầu th́ thị trường trong nước với gần 100 triệu dân cũng vô cùng quan trọng. Ngoài ra, do nhập siêu là "cội nguồn" của lạm phát nên cân bằng thương mại là vấn đề quan trọng trong điều hành… Từ đó, Thủ tướng cho rằng cần phải thẳng thắn nh́n nhận những tồn tại, bất cập cần tháo gỡ trong bối cảnh độ mở nền kinh tế lên đến 190% GDP và xuất nhập khẩu ảnh hưởng lớn đến sự tăng trưởng kinh tế.
Người đứng đầu Chính phủ nêu ra 5 câu hỏi lớn xung quanh t́nh h́nh xuất khẩu của Việt Nam.
Thứ nhất, làm sao tăng được giá trị gia tăng với hàng xuất khẩu của Việt Nam, để doanh nghiệp (DN) Việt Nam có thể tham gia mạnh mẽ và chuyển dịch lên chuỗi giá trị toàn cầu, không chỉ có chế biến thô hay dừng lại ở tôm đông lạnh, cá phi-lê…
Các bộ, ngành nh́n nhận sự trở lại của chủ nghĩa bảo hộ có thể ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam Ảnh: TẤN THẠNH
Thứ hai, sáng kiến nào để chỉ ra và loại bỏ những nút thắt lớn trong xuất khẩu, rào cản mà các ngành hàng vấp phải. "Nếu hôm nay, các đơn vị không phát biểu được hết hay có ǵ "tế nhị" th́ viết thư gửi Thủ tướng, bộ trưởng để tháo gỡ" - Thủ tướng bày tỏ.
Thứ ba, làm sao để DN có thể nắm bắt được thông tin thị trường, quy định pháp luật ở nước ngoài, những cơ hội và rủi ro, những định hướng thị trường đối với sản xuất, xuất khẩu? Các cơ quan ngoại thương, ngoại giao cần làm ǵ? Các đơn vị chuyên môn hoạt động như thế nào cho hiệu quả? Công tác tuyên truyền, hướng dẫn DN, hiệp hội, ngành hàng trong thực hiện quy định như thế nào, yêu cầu chất lượng hàng hóa, quản lư truy xuất nguồn gốc ra sao? Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng cần phải làm ǵ để chủ động hơn trong bối cảnh hiện nay?
Thứ tư, tiếp tục phát triển thị trường, tạo cầu cho hàng hóa thế nào?
Thứ năm, khâu nào là khâu yếu của Việt Nam trong xuất khẩu hiện nay, ngoại ngữ, pháp luật, chất lượng, hay cả ba? Bức tranh lớn về xuất khẩu cần được tiếp cận như thế nào?
Thủ tướng mong muốn các nhà khoa học, nhà chiến lược, những người dày dạn kinh nghiệm trong nước cũng như quốc tế đóng góp ư kiến về các vấn đề trên. Trên cơ sở đó, Chính phủ sẽ ban hành chỉ thị về một số giải pháp phát triển sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu.
Ứng phó chủ nghĩa bảo hộ trở lại
Báo cáo tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nêu một trong những khó khăn hiện nay là sự quay trở lại của "chủ nghĩa bảo hộ". "Nguy cơ về một cuộc chiến thương mại giữa các cường quốc tuy không lớn nhưng vẫn âm ỉ, dẫn đến tâm lư không an tâm cho DN, nhà đầu tư. Chủ nghĩa bảo hộ đang xuất hiện trở lại và thể hiện rơ ràng hơn trong những tháng đầu năm 2018" - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nêu.
Dẫn chứng cụ thể, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho hay lần đầu tiên sau rất nhiều năm, Mỹ áp dụng lại biện pháp tự vệ toàn cầu trong thương mại (đối với máy giặt). Mỹ cũng sẵn sàng mâu thuẫn với chính ḿnh, thay đổi quy tắc xuất xứ đă được nước này công nhận và duy tŕ nhiều năm để có thể đánh thuế "chống lẩn tránh" vào tôn xuất khẩu của Việt Nam. Mức thuế chống bán phá giá cá tra, basa mới được công bố gần đây cũng cao một cách bất thường.
Để ứng phó, Bộ Công Thương nêu giải pháp tăng cường cơ chế cảnh báo sớm cho các DN để chủ động pḥng tránh các vụ kiện; tăng cường tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn DN cách ứng phó để giảm thiểu tác động bất lợi. Ngoài ra, nghiên cứu và tăng cường áp dụng các biện pháp pḥng chống gian lận thương mại, gian lận quy tắc xuất xứ để bảo vệ các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam trước rủi ro của các vụ kiện "chống lẩn tránh"…
Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng nêu rơ sự gia tăng bảo hộ của các nước đối với sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp trong nước, kể cả các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật, EU… bằng việc đưa ra các rào cản kỹ thuật, thương mại và ngày càng có xu hướng gia tăng sẽ gây khó cho xuất khẩu nông sản. Ngoài ra, chính sách thương mại của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump với các đối tác như Trung Quốc, EU tạo ra làn sóng chiến tranh thương mại, cùng với việc Mỹ và đồng minh tấn công Syria, có thể ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu, trong đó có Việt Nam.
Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, khó khăn trong thương mại toàn cầu năm nay và những năm tiếp theo luôn hiện hữu do căng thẳng ở nhiều quốc gia, khu vực. Do đó, cần nắm bắt vấn đề này để đa dạng hóa trong xuất khẩu. "Các nước nâng tiêu chuẩn với nông sản, thực phẩm, kể cả quy định về đánh bắt thủy sản hợp pháp, truy xuất nguồn gốc, dư lượng kháng sinh, bảo vệ thực vật ngày càng khắt khe hơn. Sản xuất mà không quản lư tốt khâu đầu vào này để có nền nông nghiệp sạch th́ khó xuất khẩu" - Thủ tướng nhấn mạnh.