VBF-VN thị trường xuất khẩu cá tra mạnh mẽ tuy nhiên năm trở lại đây th́ EU giảm đáng kể. Theo đó th́ Tây Ban Nha nói tiêu cực về món cá tra của VN nên nước này nhập khẩu giảm đáng kể. C̣n Mỹ là thị trường cũng đang khó khăn có thể duy tŕ.
Xuất khẩu cá tra sang thị trường EU và Mỹ chưa có dấu hiệu sáng hơn, nhất là khi cá tra sang EU từng bị một đài truyền h́nh của Tây Ban Nha đưa tin theo hướng tiêu cực. Giới chuyên gia dự báo, cùng đó cũng cần phải tính đến những khó khăn nội tại của chính ngành này.
Xuất khẩu cá tra gặp khó tại Mỹ và châu Âu.
Nhiều thách thức
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2017 đánh dấu sự sụt giảm mạnh trong xuất khẩu sản phẩm cá tra sang thị trường Tây Ban Nha. Từ vị trí là nước xuất khẩu cá tra lớn thứ 3 tại EU (sau Hà Lan và Anh), nay thị trường này rơi xuống vị trí thứ 6 - mức thấp kỷ lục trong 3 năm trở lại đây. Căn nguyên của sự sụt giảm này là do cá tra xuất khẩu của Việt Nam vướng phải một “scandal” truyền thông khi đầu năm 2017, một hăng truyền h́nh của Tây Ban Nha đă đưa những thông tin tiêu cực với cá tra Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này.
Mặc dù phía cơ quan chức năng của Việt Nam ngay lập tức đă có những phản hồi nhằm xóa bỏ những nghi vấn không tốt cho con cá tra nước nhà, thế nhưng động thái này cũng không khiến t́nh h́nh khá hơn. Rốt cuộc, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang thị trường châu Âu đă bị sụt giảm thảm hại. Từ một thị trường giàu tiềm năng và nằm ở vị trí số 1 nhập khẩu sản phẩm cá tra Việt Nam, thông tin tiêu cực nói trên đă khiến EU tụt xuống 2 bậc. Con số cụ thể cho biết, năm 2017, giá trị xuất khẩu cá tra sang EU chỉ c̣n 261 triệu USD, giảm gần 23% so với năm 2016.
Không chỉ gặp khó ở thị trường EU, chỗ đứng của cá tra cũng đang gặp khó tại thị trường Mỹ. Giới chuyên gia nhận định, càng ngày, thị trường khó tính này càng xuất hiện nhiều rào cản kỹ thuật khiến cho không chỉ cá tra mà nhiều sản phẩm nông sản xuất khẩu khác của Việt Nam vào Mỹ cũng khó. Đối với cá tra, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Vũ Văn Tám cho biết, để có thể bước chân vào thị trường Mỹ, sản phẩm cá tra phải đạt các yêu cầu về chất lượng và kiểm dịch theo Chương tŕnh Thanh tra cá da trơn mà phía Mỹ đưa ra và áp dụng từ hồi tháng 8/2017.
Theo đó, Chương tŕnh này do Cục Kiểm định an toàn thực phẩm (FSIS) thuộc Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ đưa ra nhằm thanh tra các loài cá thuộc họ Siluriformes (cá da trơn) liên quan đến nhăn mác, nội dung kiểm tra chi tiết, các thông số thử nghiệm đối với dư lượng hóa chất và đặc điểm sinh học… Chưa dừng lại ở rào cản này, doanh nghiệp (DN) xuất khẩu cá tra sang thị trường Hoa Kỳ c̣n phải chịu mức thuế chống bán phá giá cao, với mức thuế trong quyết định sơ bộ của đợt xem xét hành chính lần thứ 13 (POR13) là 2,39 USD/kg, cao gấp 3 lần so với POR12.
Động lực để tái cơ cấu
Những rào cản nói trên khiến cho xuất khẩu cá tra sang thị trường Hoa Kỳ giảm tới 11% trong năm 2017, đạt kim ngạch 387 triệu USD. Đáng chú ư, kể từ khi Chương tŕnh Thanh tra cá da trơn có hiệu lực đă khiến xuất khẩu vào thị trường này bị đ́nh trệ và sụt giảm trên 50% trong 3 tháng cuối năm 2017. Như đă biết, mặc dù xuất khẩu cá tra sang thị trường EU cũng như thị trường Hoa Kỳ đang gặp phải những rào cản kỹ thuật cũng như những thông tin thất thiệt, tuy nhiên, theo chia sẻ của các DN, họ vẫn đang t́m cách khôi phục thị trường, đồng thời xúc tiến t́m đến các thị trường mới.
Theo đó, các thị trường tiềm năng đang được DN t́m cách khai thác và mở rộng quy mô xuất khẩu phải kể đến Trung Quốc, Brazil, Colombia... Đáng kể nhất là thị trường Trung Quốc với sự tăng trưởng đột phá trong năm 2017 so với năm trước đó, đạt 305 triệu USD, trở thành thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất hiện nay. Theo ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư kư Vasep, những rào cản, khó khăn nói trên cũng là động lực để các DN ngành thủy sản cơ cấu lại sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm từ đó nâng sức cạnh tranh. Đây là những yêu cầu cần thiết để có thể vững chân trong thời kỳ hội nhập hiện nay.
Theo các DN, nhu cầu cá tra trên thị trường thế giới được dự báo sẽ tiếp tục tăng cao trong thời gian tới. Hiện nay nguồn cung cá tra đang không đáp ứng được nhu cầu, giá cá tra xuất khẩu đă vượt ngưỡng 3 USD/kg và được các nhà nhập khẩu chấp nhận. Do đó, giá trị xuất khẩu cá tra năm 2018 sẽ không thấp hơn mà sẽ bằng hoặc cao hơn so với năm 2017.