Vietbf.com - Chính quyền tổng thống Donald Trump được Hạ viện Mỹ đă thông qua hai dự luật liên quan đến Đài Loan, được cho là sẽ "tiếp sức" để ông Trump khuất phục Trung Quốc, nhưng phải cần Thượng viện biểu quyết và tổng thống phê chuẩn để thành luật, th́ ông Trump sẽ sử dụng làm "đ̣n bẩy" trong các liên hệ với Bắc Kinh.
(Ảnh: EPA)
Có ǵ trong hai dự luật của Mỹ về Đài Loan?
Các nhà phân tích Trung Quốc cho rằng, vấn đề Đài Loan sắp tới có thể được tổng thống Trump sử dụng làm "đ̣n bẩy" trong các liên hệ với Bắc Kinh, với hai dự luật vừa được Hạ viện thông qua.
Các dự luật vẫn cần Thượng viện biểu quyết và tổng thống phê chuẩn để thành luật, song diễn biến kể trên chắc chắn đă đụng chạm đến Bắc Kinh, tương tự như cuộc điện đàm của ông Trump với lănh đạo Đài Loan Thái Anh Văn tháng 12/2016 - một tháng sau khi ông đắc cử tổng thống.
Nếu hai dự luật được thông qua, chính quyền Trump sẽ có thêm không gian để mở một chiến dịch thương lượng với Trung Quốc trong các lĩnh vực Mỹ quan tâm, ví dụ như chương tŕnh hạt nhân Triều Tiên.
Dự luật thứ nhất, có tên Đạo luật Lữ hành Đài Loan, được đưa ra nhằm cải thiện hoạt động trao đổi, thăm viếng chính thức giữa Washington và Đài Bắc. Luật này sẽ cho phép các quan chức Mỹ công du Đài Loan một cách hợp pháp để gặp các đồng cấp - bao gồm các quan chức ngoại giao và quốc pḥng.
Các liên hệ chính thức giữa Mỹ-Đài Loan đă bị đ́nh chỉ từ năm 1979, sau khi Washington công nhận Trung Quốc và đặt quan hệ với Bắc Kinh, đồng thời cam kết tuân thủ chính sách "Một Trung Quốc".
Dự luật c̣n lại vừa được Hạ viện Mỹ thông qua nhằm giúp Đài Loan lấy lại tư cách quan sát viên ở Đại Hội đồng Y tế Thế giới (WHA), cơ quan ra quyết sách của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Theo tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP), hai dự luật trên được thông qua là dấu hiệu cho thấy vẫn có nút thắt mâu thuẫn giữa Bắc Kinh với Washington, bất chấp tổng thống Trump đích thân cam kết với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh rằng Mỹ vẫn tuân thủ chính sách "Một Trung Quốc".
Tiến triển mới ở nhánh lập pháp Mỹ diễn ra chỉ một tháng sau khi ông Trump kư thành luật đối với Đạo luật ủy quyền quốc pḥng (NDAA) cho năm tài chính 2018, bao gồm nội dung cho phép tàu chiến Mỹ đến thăm và neo đậu tại các cảng của Đài Loan.
Hành động của tổng thống Mỹ khiến Bắc Kinh nổi giận. Ông Lư Khắc Tân, công sứ Trung Quốc tại Washington, cảnh báo nước này sẽ kích hoạt Luật chống ly khai và điều quân đội tấn công Đài Loan nếu chiến hạm Mỹ đến đảo này.
"Thời điểm tàu chiến Mỹ cập cảng Cao Hùng (Đài Loan) cũng là lúc Quân giải phóng nhân dân (PLA) thống nhất Đài Loan bằng vũ lực," ông Lư phát biểu tại Mỹ.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh (trái) và tổng thống Mỹ Donald Trump (Ảnh: AP)
Ông Trump gặp rủi ro nếu dùng vấn đề Đài Loan trao đổi với Bắc Kinh?
Các nhà phân tích Trung Quốc cho rằng ông Trump sẽ gánh rủi ro chính trị lớn nếu ủng hộ hai dự luật nêu trên và sử dụng chúng để mặc cả với Bắc Kinh.
Học giả Zhang Yuquan, thuộc Đại học Sun Yat-sen ở Quang Châu, b́nh luận: "Ông Trump có thể không kư [các dự luật], ông cũng có thể không thực thi chúng, hoặc có thể ông chỉ cử các quan chức ở cấp rất thấp [công du Đài Loan]. Những lựa chọn này có thể trở thành 'vốn liếng' trao đổi với Trung Quốc."
"Không một ai có thể nghi ngờ quyết tâm mạnh mẽ của chủ tịch Tập Cận B́nh về việc thống nhất. V́ vậy tôi cho rằng ông Trump cũng sẽ thỏa thuận [với Trung Quốc] bằng đ̣n bẩy này."
Jia Qingguo, trưởng khoa quan hệ quốc tế tại Đại học Bắc Kinh, nhận định tổng thống Mỹ thích đưa các nhân tố khó đoán vào chính sách của ông.
"Ông ấy thích tỏ ra khó lường, nhưng ông cũng sẽ xử lư thận trọng bởi Trung Quốc sẽ phản ứng gay gắt nếu thực sự có một cuộc gặp cấp cao Mỹ-Đài Loan," ông Jia nói với SCMP. "[Phản ứng của Trung Quốc] sẽ tác động nghiêm trọng đến các lợi ích quốc gia của Mỹ".
"Hậu quả tồi tệ nhất có thể xảy ra là sự đổ vỡ quan hệ ngoại giao Bắc Kinh-Washington... nhưng tôi không nghĩ sự việc sẽ đi xa đến thế."
Từ hồi tháng 10/2017, khi Đạo luật Lữ hành Đài Loan mới được thông qua trong Ủy ban đối ngoại Hạ viện Mỹ, Trung Quốc đă tuyên bố "cực lực phản đối" dự thảo pháp lư này.
Phát ngôn viên Bộ ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh khi đó lên tiếng: "Trung Quốc thúc giục Mỹ tuân thủ chính sách 'Một Trung Quốc' và nguyên tắc trong Ba thông cáo chung... về việc không tiến hành bất kỳ trao đổi chính thức nào hoặc liên hệ với Đài Loan, và không gửi thông điệp sai lầm đến các phần tử ủng hộ ly khai ở Đài Loan."
Từ sau khi ông Trump kư NDAA 2018, tần suất các cuộc tập trận "tuần tra quanh đảo Đài Loan" của không quân Trung Quốc đă tăng lên. Tàu sân bay Liêu Ninh của quân đội Trung Quốc cũng xuất hiện trong khu vực để gửi tín hiệu răn đe Mỹ và Đài Loan.
Hoàn Cầu: Bắc Kinh sẽ "nghiền nát" ư định độc lập của Đài Loan
Tờ Thời báo Hoàn Cầu ngày 10/1 cảnh báo, nếu dự luật Lữ hành Đài Loan được thông qua thành luật và chính quyền ông Trump thực thi nó, th́ Bắc Kinh sẽ cứng rắn hơn trong mục tiêu "dàn xếp vấn đề Đài Loan" khi t́nh h́nh hai bờ eo biển có diễn biến mới.
Theo đó, Trung Quốc Đại lục sẽ "trấn áp toàn diện" khuynh hướng đ̣i độc lập tại Đài Loan và tạo ra "thay đổi cơ bản" trong quan hệ hai bờ, buộc "chính quyền Đài Loan từ bỏ ảo tưởng lợi dụng thế lực bên ngoài để chống lại Đại lục, dù ai là người nắm quyền".
Hoàn Cầu cũng dự báo chính quyền Đài Loan chống cự các nỗ lực của Bắc Kinh, không loại trừ có sự hợp tác giữa các lực lượng chính trị và quân sự của Mỹ-Đài. Điều này sẽ thúc đẩy Trung Quốc đến gần hơn giải pháp tiếp cận bằng quân sự để thống nhất, ngay cả chấp nhận "tổn thất tạm thời", nhưng "cái giá sẽ thấp hơn nhiều so với việc Mỹ-Đài thách thức chính sách 'Một Trung Quốc'".