Mỹ và Nga đang dồn tổ chức Nhà nước Hồi giáo vào chân tường. Chắc chắn tổ chức này sẽ bị tan dă. Vấn đề là chúng đang cầm cự và thời gian này kéo dài bao lâu?
Tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo đă xây dựng được một lực lượng cơ giới, rất linh động nhờ kho vũ khí lấy được lúc chiếm các thành phố lớn như Mosul, Ramadi cùng nhiều thành phố khác ở Iraq và Syria, tịch thu về gần 4.000 xe quân sự trong đó có cả xe tăng và 2.000 xe Humvee hiện đại của Mỹ, trọng pháo, súng phóng rocket, hàng trăm tấn đạn dược...
IS đang thất bại trên nhiều mặt trận nhưng vẫn c̣n rất mạnh
Trong thời gian gần đây, thông tin về việc IS liên tục thất thủ ở Iraq cũng như Syria trước những cuộc tấn công của liên minh do Mỹ dẫn đầu hay quân đội Syria được Nga và Iran hậu thuẫn, đă rộ lên, thể như lực lượng thánh chiến không c̣n chỗ đứng, sắp đến hồi tiêu vong. Tuy nhiên giới quan sát cho rằng tuy tổ chức IS khó lật ngược được thế cờ, nhưng lực lượng này không dễ bị tiêu diệt và sa mạc là hậu cứ giúp chúng có thể vươn lên trở lại.
Quân đội Syria được đồng minh Nga và Iran hỗ trợ, đă giành lại được quyền kiểm soát thành phố Al Mayadeen, phía đông Syria, một căn cứ quan trọng của IS, nơi mà ban tham mưu của họ đă chuyển về.
Trong khi đó, một lực lượng chống thánh chiến khác được Mỹ hậu thuẫn đă bao vây quân IS cố thủ ở khu vực cuối cùng chúng kiểm soát ở Raqqa, trước đây được xem là ‘thủ đô’ của IS ở Syria.
Ở bên kia biên giới, phía Iraq, quân đội Iraq đă chiếm lại được một thành tŕ của IS, thành phố Hawija, phía bắc, và chuẩn bị tấn công vào cứ địa cuối cùng của thành phần thánh chiến ở vùng biên giới với Syria.
Tính từ trung tuần tháng 9 đến nay IS đă mất hầu hết những vùng quan trọng đă chiếm giữ : đầu tháng 10, chúng bị đánh bật khỏi tỉnh Hama ở Syria. Hai tuần trước đó, IS bị mất Raqqa, sau khi bị đánh bại ở Mosul và Tal Afar ở Iraq. Ở những nơi khác IS vẫn gắng cố thủ. Vấn đề là trong toàn cảnh đó, IS vẫn c̣n khả năng tấn công bất ngờ gây thiệt hại nhân mạng không nhỏ ở cả Iraq lẫn Syria.
Giới quan sát đă ghi nhận là từ khi IS thông báo thành lập ‘vương quốc’, mà trong thời cực thịnh bao trùm một nửa Syria và một phần ba Iraq, t́nh báo quốc tế cũng như các chuyên gia đă không ước tính được chính xác lực lượng chiến binh IS gồm bao nhiêu người, cũng như số tử vong của chúng.
Vào tháng 7/2014, lănh đạo quân sự phương Tây đưa ra con số từ 7.000 đến 15.000 chiến binh dưới tay của thủ lĩnh tối cao IS Abu Bakr al-Baghdadi. Vào tháng 1/2016, ông Jean-Yves Le Drian, Bộ trưởng Quốc Pp̣ng Pháp thời ấy, nói đến 35.000 chiến binh trong đó 12.000 là người ngoại quốc.
Ông Le Drian c̣n cho biết thêm là có 22.000 người tử vong từ khi liên minh quốc tế chống IS do Mỹ dẫn đầu bắt đầu chiến dịch không kích vào mùa hè 2014.
Đến tháng 12/2016, một quan chức Lầu Năm Góc nêu lên con số 50.000 chiến binh IS. C̣n Bộ Quốc pḥng Nga th́ cho biết là lực lượng Nga đă hạ sát 40.000 quân khủng bố từ tháng 9/2015. Đến tháng 3/2017, lănh đạo liên minh quốc tế, tướng Mỹ Stephen Towsend tuyên bố có từ 12.000 đến 15.000 chiến binh IS ở Iraq và Syria.
Nh́n chung, thực lực chính xác của IS vẫn là một ẩn số. Từ tháng 3/2017, IS đă mất nhiều tỉnh thành, làng mạc và những vùng sa mạc rộng lớn ở Syria. Hàng ngàn chiến binh thánh chiến đă chết, bị thương hay bị bắt. Thế nhưng tổ chức này vẫn tiếp tục chiến đấu, kháng cự lại một cách mănh liệt trước các cuộc tấn công của quân đội Iraq, Syria và các đồng minh. Thậm chí lực lượng thánh chiến vẫn c̣n sức tấn công chớp nhoáng, chiếm lại một số nơi bị mất hay ngăn chặn đà tiến của đối thủ.
Theo nhận định của một chỉ huy lực lương Hezbollah xin giấu tên th́ số lượng mặt trận mà IS mở ra và tính chất các chiến dịch quân sự cho thấy là thực lực của lực lượng này bị đánh giá quá thấp:
«Để kiểm soát được một vùng lănh thổ có quy mô như ‘vương quốc’ của IS, đồng thời chống lại tất cả các láng giềng, và kể cả những nhóm thánh chiến khác, th́ phải có dưới tay ít nhất 100.000 người. Và vào năm 2015, lúc IS cực mạnh, th́ quân số của họ quả là như vậy, với 1/3 đến từ nước ngoài. Chỉ cần nh́n quân đội Syria th́ thấy có một lực lượng đông gấp 3 lần, thế mà Damascus đă rất khó khăn trong việc đối phó với bấy nhiêu mặt trận».
Tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo đă xây dựng được một lực lượng cơ giới, rất linh động nhờ kho vũ khí lấy được lúc chiếm các thành phố lớn như Mosul, Ramadi cùng nhiều thành phố khác ở Iraq và Syria, tịch thu về gần 4.000 xe quân sự trong đó có cả xe tăng và 2.000 xe Humvee hiện đại của Mỹ, trọng pháo, súng phóng rocket, hàng trăm tấn đạn dược... IS c̣n lấy được cả hỏa tiễn Scud mà lực lượng này đă phô trương khi chiếm được Mosul cách đây hơn 3 năm, vào mùa hè 2014.
Bị thiệt hại năng nề trước các chiến dịch oanh kích của liên minh quốc tế và Nga cũng như của không quân Iraq và Syria, Daech đă mất 90% lănh thổ chiếm đóng, các ‘thủ đô’ Mosul ở Iraq và Raqqa ở Syria.
Tại Syria, IS c̣n kiểm soát được một vùng ước tính rộng khoảng 20.000 km2 ở phía đông sông Euphrate, chạy từ thành phố Al-Mayadeen đến Bou Kamal ở biên giới với Iraq, và trải dài sang Iraq đến các thành phố Qaim và Rawa.
Quân thánh chiến c̣n kiểm soát được một số nơi ở sa mạc phía đông tỉnh Homs và thung lũng Yarmouk, gần khu vực Golan do Israel kiểm soát, khu vực Hajar al-Aswad, phía nam thủ đô Damascus và vùng Doumeir đông bắc thủ đô Syria.
Elias Farhat, một cựu tướng lănh quân đội Lebanon nhận định "cho đến giờ IS không dự kiến ngưng cuộc chiến, mà ngược lại c̣n quyết định chiến đấu đến cùng». Theo nhân vật này, đó không phải là một cuộc chiến tuyệt vọng mà là đi theo một chiến lược được cân nhắc kỹ lưỡng. Mục tiêu trên mặt quân sự là giáng những đ̣n gây tổn thất nghiêm trọng cho đối phương trước khi rút khỏi một thành phố hay một vùng lănh thổ để lui về vùng sa mạc.
Theo tướng Farhat, «IS đă tàng trữ trong sa mạc một lượng vũ khí, đạn dược, chất nổ quan trọng, có cả nước uống và lương thực. Họ đă chuẩn bị cho một cuộc chiến tiêu hao lâu dài».
Theo một số nguồn tin, thủ lĩnh tối cao IS Abou Bakr al-Baghdadi đă rút về vùng sa mạc ở Iraq năm 2010, sau thất bại của al-Qaeda trong các thành phố trước chiến dịch của Mỹ và lực lượng bộ tộc suni do Mỹ huấn luyện. Và thủ lĩnh IS đă kiên tŕ xây dựng lại lực lượng để 4 năm sau chinh phục Iraq và Syria.
Chiến lược rút về sa mạc dường như lại đang được thực hiện ở Iraq và Syria. Cho nên theo ông Farhat, «sau khi bị bại ở một thành phố, những chiến binh c̣n sống, không bị bắt, hầu như biến mất. Thật ra họ đă rút về sa mạc nơi họ có các căn cứ và các kho vũ khí được che giấu».
Theo tướng Elias Farhat, con số 10.000 chiến binh IS c̣n hoạt động ở Syria, mà t́nh báo Nga đưa ra vào tháng 9 rất đáng tin: «Ở Iraq, IS không đông như thế, nhưng lực lượng này vẫn c̣n một hệ thống chỉ huy và kiểm soát rất hữu hiệu, cho nên IS có thể thực hiện những hoạt động quân sự quan trọng như chuyển quân và thiết bị».
Hệ thống chỉ huy này là một mối đau đầu đối với lực lượng Nga đă chưa t́m ra được phương cách để vô hiệu hóa.
Do việc IS vẫn có thể nhận và thực hiện các chỉ thị ở hiện trường, phiến quân IS vào cuối tháng 9 đă mở cuộc tấn công bất ngờ nhắm vào quân đội Syria và đồng minh dọc theo xa lộ Palmyra – Deir Ezzor trên hàng chục cây số, làm gần 200 người chết trong hàng ngũ đối phương.
Tuy nhiên theo ông Farhat, chiến lược đó tuy làm chậm được đà tiến của quân đội Syria ở Deir Ezzor, nhưng sẽ không đảo ngược được xu hướng cuộc chiến «sẽ dài lâu hơn, gây thêm nhiều nạn nhân. Nhưng IS không thể thay đổi tương quan lực lượng».