Mới đây, Tổng thống Nga Putin lại tiếp tục được bầu là nhân vật quyền lực nhất thế giới. Tạp chí Forbes cho rằng, ông Putin thực sự xứng đáng và rất tài danh. Oong đă biết cách dùng ảnh hưởng của ḿnh để tham gia hiệu quả vào gần như tất cả các vấn đề trên thế giới.
Lư do lại chọn Putin, như Forbes giải thích hôm 14-12-2016: Tổng thống Nga 64 tuổi biết cách dùng ảnh hưởng nước ḿnh để tham gia hiệu quả vào gần như tất cả vấn đề trên thế giới và tiếp tục đạt được những ǵ ông muốn.
Và ông Putin, người tạo ra xu hướng lănh đạo “rắn” trên toàn cầu, chỉ đạo giải quyết mọi chuyện rất tự tin, quyết liệt và hiệu quả. Năm nay ông xếp trên Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump (vị trí thứ 2), nữ Thủ tướng Đức Angela Merkel (thứ 3), Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh (thứ 4), Giáo hoàng Francis (thứ 5) trong khi… Tổng thống đương nhiệm Mỹ Barack Obama xếp thứ 48.
Bản lĩnh và thuyết phục
Dáng đi nhà binh, vung tay như duyệt binh, mặt lạnh, đôi mắt sắc lẻm đem lại cho các đối tác, như cựu Tổng thống George W. Bush từng thừa nhận: "Khi tôi nh́n vào mắt ông ấy, tôi thấy ông ấy rất thẳng thắn và đáng tin cậy....", c̣n nhiều người khác khuyên khi hội đàm với Putin tốt nhất đừng nh́n vào mắt ông ấy, kẻo bị lôi cuốn theo.
Nhiều đối tác nước ngoài từng có dịp gặp Putin nói ông ấy rất lịch sự và rất cuốn hút, có thể lôi kéo, thuyết phục đối tác ngả theo ư ông ấy. Thế nên, chuyện ǵ ông ấy cũng dễ thành công. Một nghiên cứu sinh người Việt ở Leningrad từng ngồi với Putin khi ông c̣n “chưa là ǵ”, kể: Vova (tên thân mật của Putin) nghĩ rất nhanh và khi đă “chí” vào việc nào đều sắc sảo và gọn gàng.
Một việc nhiều người c̣n nhắc lại, trước thềm năm 2000, hội chứng nỗi sợ Year 2K nổi lên, với dự báo thế giới bị đá trời ngoài hành tinh đâm phải, diệt vong không tránh được... Lúc ấy, dân chúng nhiều thành phố nháo nhào đào hầm, tích lương… c̣n ông Putin lại b́nh tĩnh như không. Hỏi, ông thản nhiên nói: Đă gọi là không tránh được th́ tránh cũng như không, thế th́ việc ǵ phải tránh, cứ việc b́nh thản mà đón nhận…
Tin ông hơn về cách đàng hoàng, dù cũng chịu ba ch́m bảy nổi. Mấy lần trồi sụt trên ghế thủ tướng rồi tổng thống, khi vừa sắp xếp tạm ổn th́ “hết giờ”, lúc ấy ai cũng đoán ông sẽ cho sửa Hiến pháp để tiếp tục giữ ghế như chuyện vẫn thấy đâu đó trên đời. Nhưng không, Putin quyết xuống, chấp hành đúng Hiến pháp lúc đó, hết hai nhiệm kỳ th́ về làm người tử tế.
Đổi ngôi cho chiến hữu Medvedev để rồi nhận lại, cho đúng luật chỉ làm hai nhiệm kỳ liên tục, ông lại lên cầm cương lái con tàu Nga vượt sóng, mở rộng uy thế ảnh hưởng trên trường quốc tế. Đó cũng là bài cao tay, tự tin nh́n xa, sắp đặt đường dài.
Tốt nghiệp đại học, ông từng bảo vệ xuất sắc luận án Phó Tiến sĩ (văn bằng này của Nga ở Việt Nam được đổi thành Tiến sĩ) với đề tài khai thác mỏ, tài nguyên, nêu ư nước Nga muốn phất, cần gia tăng khai thác mỏ.
Ông triển khai vào đời sống luận văn ấy khi cầm quyền. Không ít người bảo ông may, v́ đúng lúc giá dầu khí lên đỉnh, và nước Nga phất lên nhờ dầu.
Nhưng nếu chỉ có thế, giải thích thế nào khi giá dầu khí xuống, kinh tế khó khăn, uy tín của ông vẫn vững trong, ngoài nước?
Điều hành một cường quốc lớn, không chỉ khôn ngoan lèo lái, những thành công của ông Putin có thể xuất phát không ít từ cái chất rất… Putin hiếm có.
Sinh viên đi làm thêm
Sau nhiều lần chọn mấy người trước không thành công, ông Yeltsin chọn Putin làm “Thủ tướng tập sự” để “làm tạm” đợi đến kỳ Quốc hội bầu chính thức. Lên ghế Thủ tướng, Putin nhanh chóng được biết đến ở Nga nhờ năng nổ giải quyết t́nh h́nh xung đột Nga - Chechnya.
Ông Yeltsin củng cố lực lượng trong Quốc hội rồi rút, và Putin trở thành Tổng thống tạm. Tháng 3-2000, Putin chính thức trở thành Tổng thống. Ông làm hai nhiệm kỳ đến năm 2008, xuống, nhường cho Medvedev “làm hộ” ghế Tổng thống một nhiệm kỳ cho đúng luật, rồi năm 2012 lại tiếp quản.
Putin sinh ra và lớn lên tại Leningrad (St. Petersburg), trong một gia đ́nh lao động b́nh thường. Mẹ ông là công nhân, cha là thương binh trong Chiến tranh thế giới thứ II, công nhân trên tàu, hai anh trai mất khi c̣n nhỏ, nên Putin kể ông như là con một.
Tổng thống Putin nhảy với bạn cùng lớp của ḿnh, Elena, trong một bữa tiệc tại St Petersburg, sau đó được gọi là Leningrad, vào năm 1970.
Ông nội ông, một bếp trưởng cao tay, được vời ra nấu ăn ở nhà ngoại ô của Stalin. Và Putin ảnh hưởng nhiều từ ông, những câu chuyện của ông về các lănh đạo cao nhất nước.
Putin tốt nghiệp Khoa Luật Đại học Quốc gia St. Petersburg năm 1975, làm Phó tiến sĩ kinh tế tại Học viện Mỏ năm 1990, nghiên cứu chủ đề "Hoạch định chiến lược các nguồn tài nguyên vùng trong bối cảnh thành lập các mối quan hệ thị trường".
Thời ấy, Cơ quan T́nh báo Liên Xô KGB tung người tuyển mộ nhiều sinh viên có lư lịch đỏ và tinh thần cách mạng cao để đào tạo t́nh báo kinh tế, nhằm phục vụ việc đuổi kịp phương Tây về công nghệ, kinh tế. KGB âm thầm theo dơi và mời nhiều sinh viên hội đủ tiêu chuẩn gia nhập lực lượng. Và Putin nằm trong số đó.
Thời Liên Xô c̣n khó khăn, làm nhân viên KGB là ước mơ của không ít người trẻ. Nào lương bổng cao, đủ mọi chế độ ưu đăi hơn người, nào oai như đẳng cấp trên, ổn định, lại có cơ đi nước ngoài, những điều kiện hiếm có với người thường lúc ấy.
Lúc 22 tuổi, đang c̣n là sinh viên, một hôm có người lạ đến gặp, nói KGB đă t́m hiểu kỹ về ông và mời ông làm việc. Và Putin gia nhập KGB, mới đầu chỉ như cộng tác viên, sinh viên làm thêm, rồi làm suốt 16 năm như một “Chuyên gia về quan hệ con người”.
Nhờ thạo tiếng Đức, năm 1985, KGB cử Putin đến Dresden, Đông Đức làm t́nh báo đối ngoại 5 năm. Đông Đức thời ấy là địa bàn giáp ranh phương Tây, t́nh báo các nước “đông như ruồi” và người ta đoán Putin được giao cả việc phản gián lẫn săn công nghệ, kỹ thuật phương Tây.
Hết nhiệm kỳ công tác, Putin quay về đúng vào lúc Liên Xô tan ră, cả xă hội loay hoay mất phương hướng. Trung tá KGB Putin ra quân, chuyển ngành. Hết Chiến tranh Lạnh, nghề này không hot nữa, và người ta ai cũng ngại nhận điệp viên KGB vào cơ quan ḿnh. Chưa biết kiếm việc ǵ làm, Putin tính đem cái xe con của ḿnh làm taxi, đưa đón khách kiếm sống qua ngày…
Không thầy, chưa chắc làm nên?
Đời có số và có thầy có bạn. Thầy ông ở đại học, giáo sư nổi tiếng Sovchak bỗng nhớ tṛ xưa sáng dạ, kêu ông về trường làm, bao bọc trực tiếp dưới quyền ông.
Cũng nhờ thời đổi mới, thầy Sovchak lên làm Thị trưởng thành phố lại kéo ông làm pḥ tá. Putin thôi KGB khi cuộc đảo chính chống Tổng thống Gorbachov thất bại và chuyên tâm pḥ trợ thầy Sovchak tại quê nhà Leningrad. Năm 1994, ông theo thầy lên làm đến Phó chủ tịch thứ nhất thành phố.
Yeltsin cầm quyền ở thủ đô gặp lúc rối, cần người tài pḥ trợ, bèn mời Sovchak về giúp. Năm 1996, Sovchak về thủ đô, lại kéo các “đệ tử” từ cái nôi Leningrad, trong đó có Putin, về theo tạo thành một ê kíp ăn ư, người nào việc nấy nói nửa câu đă hiểu việc…
Putin có nghề t́nh báo được giao lănh đạo Tổng cục An ninh FSB (tiền thân là KGB), Thư kư Ủy ban An ninh Nga. Yeltsin lúc này đă ốm yếu lại nghiện rượu, công tác cán bộ, nhân sự rối beng, phải thay thủ tướng liên tục mấy lần vẫn không xong, cuối cùng nhớ đến và nhấc Putin lên với hy vọng dùng “bàn tay sắt” để b́nh ổn triều chính.
Và Putin đă làm tốt. Ông dùng nhiều biện pháp thâu tóm quyền cho Kremlin, băi bỏ quyền tự trị tại rất nhiều địa phương trước đó, thay đổi nhân sự theo hướng trọng người thực tài...
Khôn ngoan hơn Yeltsin, Putin đọc được tâm lư dân chúng c̣n nặng t́nh với Liên Xô, không xóa hết quá khứ tự hào của dân tộc, giữ lịch sử, từ nhạc quốc ca (chỉ sửa lời), cờ đỏ hồng quân, ngôi sao Xô viết… Putin nói rơ không nhắm mắt ca ngợi, mà nhấn mạnh tác động lớn của việc Liên Xô sụp đổ đối với thế giới…
Được ḷng dân, Putin lúc đầu ứng cử với tư cách độc lập, không đảng phái trong cuộc bầu Nghị viện Nga 2003 và thắng lợi lớn. Đảng Nước Nga thống nhất nh́n thấy ngôi sao mới, mời Putin vào đảng, mời luôn ông làm Chủ tịch, và thắng vô tiền khoáng hậu, thắng liên tiếp.
Lừ lừ dẹp nạn quan chức vẩn vơ, lè phè ăn trên ngồi trốc, bất tài, tham nhũng. Buổi đầu rất khó và đụng chạm không ít, nhưng quyết liệt “chém đinh chặt sắt”, Putin đă thành công, và quan trọng nhất, tạo được niềm tin lớn.
Bài kinh tế - xă hội của Putin là thay v́ đầu tư vào nền kinh tế, lúc khởi đầu chú trọng phát triển các chương tŕnh xă hội để giành t́nh cảm của dân chúng. Có thể v́ vậy, cộng với những thắng lợi đối ngoại mang lại h́nh ảnh mạnh mẽ của nước Nga, uy tín trong dân của Putin lên cao.
Tài, nhưng có số. Nếu thời đi học chểnh mảng, làm sao lọt mắt thầy. Như câu không thầy đố mày làm nên, mỗi bước ngoặt, Putin đều có thầy d́u dắt.
Không ai không thể đụng đến
Putin tự cho rằng ông làm việc trước hết và chủ yếu v́ lợi ích của dân tộc Nga. Trung thành, cần mẫn và kín đáo. Putin vẫn là người bí hiểm, dù rơ là ông tiêu biểu cho phái cứng rắn, phù hợp với khát vọng của số đông người Nga cần người cương quyết để khôi phục kinh tế, h́nh ảnh và địa vị nước lớn.
“Không ai là không thể đụng đến”, hay như vẫn thường nghe “không có vùng cấm”, được Putin thể hiện rất quyết liệt. Rất nhiều quan chức to, từ Trung ương đến địa phương, các bộ, ngành, đến cả phó thủ tướng… đùng một cái vẫn nhận được lệnh ra ŕa như bỡn mỗi khi hỏng việc, lộ tài hèn.
Cái quyết liệt ấy, người ta bảo v́ ông tính nhà binh, được tôi luyện đến ngấm đậm chất lính.
Ngay từ lúc c̣n là sinh viên, năm 1975, vào ngày khai giảng đại học năm thứ 5, một người tự xưng là Ivan Vasilevich đến gặp, tṛ chuyện khá lâu với Putin. Ông này rành Putin như người nhà, biết cả mong ước lẫn các bài luận của Putin.
Người lạ này là nhân viên KGB, thuyết phục Putin vào làm. Putin và vài người được máy bay riêng của KGB đón từ Leningrad đưa thẳng đến trường Prakhovka ở đông bắc Minsk khoảng 70 km để “tu nghiệp” trong một môi trường như nước ngoài.
Putin được phiên vào Pḥng D, chuyên phối hợp với T́nh báo Đông Âu lo về t́nh báo khoa học kỹ thuật. Ông là người duy nhất nắm chắc các nhân viên KGB hoạt động tại đây, điều động họ theo các kế hoạch chặt chẽ.
Kế hoạch “nằm trong đầu”
Năm 1984, Thiếu tá Putin 32 tuổi, được phái sang CHDC Đức, đóng ở Leipzig. Danh nghĩa công khai là Chủ nhiệm Hội Hữu nghị Xô - Đức, nhưng bên trong là Cố vấn Quân sự của KGB bên cạnh Stassy - Cơ quan T́nh báo Đông Đức. Nhiệm vụ của Putin là cùng Stassy mở rộng chân rết KGB đấu với các cơ quan t́nh báo phương Tây trên địa bàn này.
Đông Đức thời đó có 38 vạn quân Liên Xô đóng. Thủ đô Berlin là trung tâm chiến tranh gián điệp giữa Đông và Tây. Hàng ngh́n nhân viên KGB hoạt động, với trụ sở ở Kasoster, ngoại ô Berlin, thu thập tin tức t́nh báo.
Thiếu tá Putin lúc đó là Tổ trưởng phụ trách tổ 8 người, thuộc Pḥng D., Cục T., Tổng cục I, đặt dưới sự chỉ huy chung của Tướng KGB Vladimir Xerkhuv. Trụ sở của tổ đặt tại ngôi nhà nhỏ hai tầng, số 4 phố Angieli Caxtrasi không có trên bản đồ, đối diện Stassy, không xa căn cứ quân sự Liên Xô.
Ngày ngày, Putin chăm lo phát triển t́nh hữu nghị Xô - Đức trong vùng và hoạt động t́nh báo. Vợ ông lúc đó là Lyudmila Putina, cựu tiếp viên hàng không và là giáo viên dạy tiếng Đức, sang cùng. Sinh con gái đầu ḷng (Maria, sinh năm 1985) tại Đức, sau đó là cô con gái thứ hai (Katya, sinh năm 1986, tại Dresden).
Đó là nơi có nhiều nhà máy quan trọng cho cả Đông Âu. Stassy và KGB đều cắm người vào làm ở nhà máy. Thông qua việc hợp tác của nhà máy với các công ty phương Tây, các nhân viên KGB thu nhiều tin tức t́nh báo về khoa học kỹ thuật đem về cho Liên Xô.
Nhưng Thiếu tá Putin hơn người ở chỗ ông không chỉ làm tốt công việc nổi và ch́m của ḿnh, mà c̣n ấp ủ một kế hoạch lớn, có hiệu quả lâu dài. Đó là kế hoạch "Hành động ánh sáng", với mục tiêu xây dựng mạng lưới t́nh báo kinh tế lớn ở Đông và Tây Đức, làm lực lượng “hậu chiến”.
Lúc đó, Putin thường cử nhân viên dưới vỏ bọc là nhân viên kỹ thuật sang các nước phương Tây, hoặc chiêu mộ các chuyên gia phương Tây sang Đông Đức làm việc cho KGB, thu thập tin tức t́nh báo và kỹ thuật điện tử quân sự NATO.
Kế hoạch này được báo Nga Tin Tức tiết lộ năm 2000, khi Putin trở thành quyền Tổng thống khiến Đức giật ḿnh, tra lại hồ sơ về kế hoạch này, phát hiện cả trăm điệp viên đă chui sâu leo cao...
"Toàn bộ kế hoạch hành động của KGB đều nằm trong đầu Putin. Ông ta là một người rất thông minh, có sức kiềm chế mạnh và hành động hết sức cẩn thận. Ông ta luôn chỉ huy ở hậu trường, không để ai chú ư tới ḿnh" - người Đức thừa nhận.
Mạnh mẽ như truyền thống
Mạnh mẽ như tính cách đàn ông Nga truyền thống, Putin thích cởi trần dă ngoại, săn bắn, câu cá, bơi lội, chèo thuyền, bổ củi, cưỡi ngựa, phóng mô tô… cứ như phim hành động. Hàng loạt chuyến đi, mỗi chuyến mang một h́nh ảnh mạnh mẽ, để lại ấn tượng người hùng.
Đời thường, ông vốn ưa thể thao, nhất là môn vơ Judo Nhật, đạt đẳng cấp rất cao… Những h́nh ảnh đi công tác tự tin “sờ các nút” trong khoang lái máy bay, tàu thủy tạo h́nh ảnh người cầm lái vĩ đại. Đối thủ ấm ức tố ông chơi tṛ PR điêu luyện, c̣n Putin mặt cứ lừ lừ như ông từ đi vào ḷng dân.
Đàn ông, không ngán điều ǵ, thích đương đầu mà không thỏa hiệp. Ngạo nghễ mà từ tốn, không lụy cái ǵ. Ngoại lục tuần, người thường ủy lụy quanh xó nhà, giao phó mọi việc cho người khác, nhưng Putin khác. Ông b́nh thản dắt bà nhà ra trước ống kính, b́nh lặng tuyên bố chia tay sau 30 năm chung sống.
Một ḿnh lại b́nh thản bước tiếp đường đời như một gă muzik Nga thứ thiệt. Hoàn cảnh nào cũng mạnh mẽ, băng qua mà lướt tới, đầy chất Nga, và dân Nga khoái.
Nhưng Putin có tật xấu, thường xuyên trễ hẹn, cả với các nguyên thủ quốc gia và lănh đạo tôn giáo.
Điều này chẳng mấy hay. Có thể, gặp quan chức quan trọng, nhưng với Putin, ưu ái dành nhiều cho tầng lớp trung lưu. Ông có vẻ hiểu rơ lư thuyết, rằng tầng lớp này là động lực thúc đẩy sản xuất. Trung lưu làm ăn được, sẽ tạo việc làm, kéo tầng lớp dưới. Đó là lư do kinh tế gặp khủng hoảng mà dân Nga vẫn không trách Putin nặng nề. Tỷ lệ b́nh chọn cho Putin trong tầng lớp trung lưu vẫn ở ngưỡng 85-90%.
"Phức tạp nhưng không quan trọng" dân chúng tin lời của Putin, tin và chấp nhận chịu đựng khó khăn để cùng tiến. Và họ vẫn dành cho Putin sự ủng hộ và tỉ lệ tán thành cao.
Đem lại h́nh ảnh và vị thế
Tờ Vedomosti viết: “… Nhiều người cảm thấy sự hồi sinh sự vĩ đại mà nước Nga đă đánh mất sau sự sụp đổ của Liên Xô". Người Nga cảm thấy tự hào khi được là người Nga.
Việc Nga tham chiến tại Syria cũng tăng thêm t́nh cảm của người Nga v́ “tự hào về lực lượng vũ trang của ḿnh”. Một thăm ḍ gần đây cho thấy, 68% người được hỏi tự hào về ảnh hưởng chính trị của Nga trên thế giới và khoảng 60% nghĩ rằng Nga tốt hơn so với phần lớn các nước khác.
Nga có được đột phá khẩu quan trọng phá thế bao vây cấm vận là qua ngả “Ḍng chảy Thổ Nhĩ Kỳ”, từ đó có thể thách thức NATO và hiệu chỉnh EU. Đây có thể được xem là cơ hội “có một không hai” cho nước Nga khẳng định lại vị thế của ḿnh.
Với các hoạt động năng nổ giải quyết chuyện toàn cầu, Nga dưới thời Putin đang lấy lại h́nh ảnh cường quốc.
Với uy tín tăng cao, rất có thể Putin sẽ làm Tổng thống đến năm 71 tuổi. Sau đó, với tài sắp đặt, có thể nước Nga vào một thời đại Putin mới mà không có Putin. Người khó đoán chưa để ai đoán được nhân vật kế cận. Biết đâu lại giống như lúc ông lên, quyền lực bất chợt nắm vào giờ chót.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
