Tân thủ tướng Nhật Bản theo đuổi việc thành lập ‘NATO châu Á’

September 28, 2024

Theo Reuters ngày 27-9, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Ishiba Shigeru đã hé lộ một số chính sách mà ông sẽ theo đuổi sau khi nhậm chức thủ tướng trong vài ngày tới. Đáng chú ý, ông Ishiba tái khẳng định tham vọng xây dựng một liên minh quân sự tại châu Á theo mô hình Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Trong tài liệu chính sách gửi cho Viện nghiên cứu Hudson (Mỹ) tuần trước, ông Ishiba, tân chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP), nhấn mạnh rằng việc thành lập một liên minh quân sự như NATO sẽ có tác dụng răn đe, ngăn Trung Quốc sử dụng vũ lực ở châu Á. Ông lập luận rằng “việc thiếu một tổ chức tự vệ tập thể như NATO ở châu Á khiến các nước không có nghĩa vụ phòng thủ chung, dẫn đến nguy cơ chiến tranh ở khu vực này cao hơn”.

Tuy nhiên, ý tưởng về “NATO châu Á” của ông Ishiba nhanh chóng vấp phải sự phản đối từ Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương, Daniel Kritenbrink. Dù vậy, trong buổi họp báo sau khi đắc cử chủ tịch LDP ngày 27-9, ông Ishiba vẫn bảo vệ đề xuất này. Ông cho rằng sức mạnh của Mỹ đang suy giảm tương đối, vì vậy một liên minh quân sự tương tự NATO ở châu Á là cần thiết hơn bao giờ hết.

Theo Reuters, phiên bản NATO mà ông Ishiba đề xuất sẽ kết nối các hiệp ước an ninh hiện có, bao gồm “Bộ tứ kim cương” (Quad – Nhật Bản, Mỹ, Úc, Ấn Độ), thỏa thuận AUKUS (Úc, Mỹ, Anh), và mối quan hệ hợp tác an ninh ngày càng sâu giữa Nhật Bản và Hàn Quốc. Ông Ishiba còn bày tỏ mong muốn liên minh mới có thể chia sẻ kho vũ khí hạt nhân với Mỹ để tăng cường khả năng răn đe đối với các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân ở châu Á.

Bên cạnh các chính sách quân sự, ông Ishiba cũng đề cập đến một số trọng tâm về kinh tế trong buổi họp báo. Ông nhấn mạnh sự cấp thiết của việc đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng giảm phát kéo dài. Tân chủ tịch LDP cam kết sẽ tăng lương cho người dân, coi đây là giải pháp quan trọng để thúc đẩy sức cầu của thị trường và khôi phục nền kinh tế. Ông chỉ ra rằng GDP của Nhật Bản đã “đứng yên” suốt hai thập kỷ qua, trong khi tốc độ tăng lương không theo kịp lạm phát. Theo ông, nền kinh tế sẽ không thể phát triển nếu tiêu dùng không tăng trưởng.

Những tuyên bố này cho thấy ông Ishiba có thể sẽ tiếp tục thực hiện phần lớn các chính sách kinh tế của Thủ tướng đương nhiệm Kishida Fumio. Trong nhiệm kỳ của mình, ông Kishida đã chú trọng vào việc tăng thu nhập cho người dân và kêu gọi Ngân hàng Trung ương Nhật Bản ngừng các chính sách kích thích tiền tệ quy mô lớn.

Mặc dù ông Ishiba không nhắc nhiều đến chính sách tiền tệ trong buổi họp báo, giới phân tích nhận định chiến thắng của ông có thể mở đường cho việc Ngân hàng Nhật Bản tiếp tục tăng lãi suất. Nhà kinh tế Kazutaka Maeda từ Viện nghiên cứu Meiji Yasuda cho rằng chiến thắng của ông Ishiba sẽ giúp Ngân hàng Nhật Bản có thêm sự tự do trong việc hoạch định chính sách tiền tệ, vì ông Ishiba dường như không có quan điểm mạnh mẽ về vấn đề này và có khả năng sẽ tôn trọng quyết định của ngân hàng trung ương.