Mỗi lần đi ngang đường Điện Biên Phủ, Quận 3 TP HCM, bản thân ḿnh đều ngó qua một nơi: số 611C Điện Biên Phủ. Đây là nơi an nghỉ cuối cùng của người phi công đầu tiên mang ḍng máu Việt. Nơi này đă không c̣n v́ bị chính quyền thu hồi với lư do "nhà vắng chủ."
Người đó là Đỗ Hữu Vị - Phi công người Việt đầu tiên và cũng là người Việt đầu tiên lái máy bay chiến đấu. Nói cho dễ h́nh dung: anh em nhà Wright đă cất cánh chiếc máy bay đầu tiên trong lịch sử loài người năm 1903, và năm 1911 th́ ông đă có bằng lái máy bay.
Đỗ Hữu Vị tuy là người thuộc tầng lớp siêu giàu nhưng vẫn cống hiến nhiều cho xă hội. Ông tham gia không quân Pháp và có nhiều chiến công lớn, được nhận huân chương cao quư. Công lao của ông được Pháp ghi nhận, chân dung của ông được in trên tem bưu chính của Đông Dương, một số trường học ở Pháp được đặt theo tên của ông.
- Tại Pháp hiện nay, có một con đường mang tên ông, nơi ngày xưa máy bay ông bị rơi trong một cơn băo.
- Tại Paris gần tháp Eiffel có một quảng trường nhỏ được đặt tên là quăng trường Đỗ Hữu Vị. Trên bảng vinh danh ghi nội dung: “Đỗ Hữu Vị, hy sinh anh dũng trên chiến trường Vịnh Somme cho quê hương An Nam, cho tổ quốc Pháp.”
- Tại VN, đường Huỳnh Thúc Kháng quận 1. trước kia là đường Đỗ Hữu Vị đổi tên lại.
- Trường Kỹ thuật Cao Thắng ở TPHCM trước đây tên là trường Đỗ Hữu Vị.
- Phố Cửa Bắc ở Hà Nội ngày xưa tên là phố Đỗ Hữu Vị.
- Đường Hoàng Diệu ở Đà Nẵng cũng là đường Đỗ Hữu Vị đổi tên lại.
- Miền Nam thời đó có Tứ Đại Phú - 4 người giàu nhất Sài G̣n, th́ cha của Đỗ Hữu Vị, là Đỗ Hữu Phương đứng thứ hai trong số 4 người đó. (Nhất Sỹ, nh́ Phương, tam Xường, tứ Trạch). Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai ngày trước là do Đỗ Hữu Phương bỏ tiền ra dựng nên. Gia tộc này có đóng góp rất nhiều cho từ thiện và xă hội nên rất được người dân kính nể.
Ông hy sinh trên chiến trường và được chuyển hài cốt về thờ tại đền thờ gia tộc (Đỗ Hữu từ đường, hay c̣n gọi là đền Bà Lớn) tại số 611C Điện Biên Phủ.
Năm 2009 ngôi từ đường bị chính quyền thu hồi v́ lư do "vắng chủ". Người nhà đă khiếu kiện nhưng không thành và năm 2016 th́ đơn kiện đă bị bác bỏ. Chi tiết có thể google "Đỗ Hữu từ đường" sẽ không khó t́m ra thông tin liên quan.
Đoạn sau trích từ báo Công an Nhân dân:
"Chính v́ Đỗ Hữu Từ Đường là nơi quy tụ giá trị tâm linh của cả một ḍng họ, nên hầu hết con cháu ḍng tộc này đă ủy quyền cho những người đại diện theo đuổi việc khiếu nại quyết liệt tới các cấp chính quyền thành phố suốt những năm gần đây. Và đến ngày 30/7 vừa qua, sau khi tiếp nhận bàn giao mặt bằng, UBND phường 1, quận 3 đă đưa lực lượng dân pḥng, Thanh tra xây dựng xuống khóa trái cửa Đỗ Hữu Từ Đường, không cho phép những người trong ḍng họ được vào thắp nhang khói… th́ nỗi bức xúc của con cháu ḍng tộc Đỗ Hữu đă bị đẩy lên tới đỉnh điểm.
Điển h́nh là vào buổi sáng 5/8, một phụ nữ của ḍng tộc Đỗ Hữu tới xin vào thắp nhang tổ tiên ông bà, bởi theo phong tục dân gian đây là ngày rằm th́ bị một người mặc thường phục, tự xưng là người được UBND phường cử trông coi khuôn viên đất này ngăn cản không cho vào, đẩy ngă đến chảy máu tay. Hành động này khiến những người chứng kiến bất b́nh.
Việc UBND thành phố ra quyết định thu hồi khuôn viên Đỗ Hữu Từ Đường để dùng vào việc khác dường như chưa hề có tiền lệ tại thành phố cũng như các địa phương khác.
LY TRẦN