Xem các h́nh ảnh trên mạng, ta thường hay thấy thầy Thích Chân Quang chống gậy, dù mới hơn 60 tuổi và nom vẫn rất khỏe mạnh, chưa hề có dấu hiệu của già yếu. Chắc nhiều bạn cũng có cùng thắc mắc như tôi, là tại sao thầy Quang lại thích chống gậy đến thế.
Tôi tra Từ điển biểu tượng văn hóa thế giới (Jean Chevalier và Alain Gheerbrant) để t́m hiểu về ư nghĩa của biểu tượng này và thấy rằng, một cách khái quát: “Gậy xuất hiện trong thế giới biểu tượng dưới nhiều dạng vẻ, nhưng chủ yếu như một vũ khí, và trước hết như một vũ khí ma thuật, như là vật chống theo bước đi của người chăn cừu và của người hành hương, và như một trục của thế giới” (trang 349). Dưới đây là trích một số biểu hiện về nghĩa trong các nền văn hóa khác nhau của cây gậy, nhưng có phần liên hệ hoặc gần gũi với văn hóa Việt Nam cũng như h́nh ảnh thầy Quang.
Gậy “là vật chống để bước đi, nhưng nó cũng là dấu chỉ của quyền uy”. “Cái khakkhara của nhà sư là gậy chống đi, là vũ khí tự vệ ôn ḥa, dấu hiệu của một cá tính rơ nét: nó trở thành biểu tượng của trạng thái tu hành và vũ khí trừ tà; nó xua đuổi những ảnh hưởng độc hại, giải thoát những âm hồn khỏi địa ngục, thuần hóa những con rồng và làm khơi chảy nguồn nước”. “Trong tôn ti trật tự của các hội kín luôn luôn có những gậy đỏ gia h́nh”. “Những tiên ông Đạo giáo thường được biểu h́nh tay cầm gậy đỏ [...]. Khi đắc đạo, cái gậy ấy có thể đưa người ấy lên trời”.
“Là trụ đỡ, vật pḥng vệ, vật hướng đạo, gậy trở thành quyền trượng, biểu tượng của vương quyền, của quyền lực và quyền chỉ huy, trong trật tự tinh thần và tôn giáo cũng như trong tôn ti trật tự xă hội”. “Cái gậy thống chế là biểu hiện của quyền chỉ huy tối cao”. “Cũng thế, cái gậy là chỉ hiệu quyền lực hợp pháp được trao cho thủ lĩnh được bầu của hội đoàn”.
Sư phụ Thích Chân Quang, trong một quan sát rộng hơn, khi ta thấy xe sang, bộ sưu tập đồng hồ hàng hiệu, đến việc tự đắp tượng ḿnh cho Phật tử và khách thập phương lễ bái, việc tự đặt mua khánh vàng “Quốc trung hiền sĩ” và tổ chức cả một buổi lễ cho người khác trao cho chính ḿnh, việc tự phong (?) “nhân tài đất Việt”, và gần đây nhất là sự kiện “lấy” bằng tiến sĩ một cách thần tốc và chưa ráo mực ở Đại học Luật Hà Nội đă lại đăng kư làm thêm ngay một bằng nữa ở Đại học KHXH&NV..., th́ đặt cây gậy vào bức tranh chung này sẽ cho thấy một sự khao khát danh tiếng đến cháy bỏng và ḷng muốn thể hiện quyền uy đến tột bậc.
Trong tất cả các nỗ lực tự xây dựng h́nh tượng rất tốn kém và công phu kia th́ riêng cây gậy lại có vẻ là thứ nhẹ nhàng nhất, ít tiền nhất (?) và khiêm tốn nhất. Tuy nhiên, như đă chỉ ra ở trên, với ư nghĩa biểu tượng của ḿnh, cây gậy trong tay sư phụ Thích Chân Quang lại dường như mới chính là nơi thể hiện mạnh mẽ nhất, sâu sắc nhất và cồn cào nhất cái khát vọng trở thành đấng bậc, không chỉ đối với tín đồ mà c̣n đối với cả “thế giới khác”.
Một người c̣n trẻ khỏe, đỏ da thắm thịt, “răng chắc”, đă “sáng tạo ra một môn phái vơ thuật” và hiện đang dạy cho nhiều ngh́n vơ sinh môn vơ của ḿnh, nhưng lại bước xuống từ một chiếc xe sang trọng với cây gậy chống trên tay, h́nh ảnh ấy không những đẹp một cách kỳ quái mà c̣n có phần gây nên sự hài hước rất cảm động.
Nó bỗng làm tôi nhớ đến h́nh ảnh cụ cố Hồng trong trong tiểu thuyết 'Số đỏ' của Vũ Trọng Phụng, khi cụ cố Tổ vừa mới chết và cả nhà đang nô nức chuẩn bị đám tang. “Cụ cố Hồng đă nhắm nghiền mắt lại để mơ màng đến cái lúc cụ mặc đồ xô gai, lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc vừa khóc mếu, để cho thiên hạ phải chỉ trỏ: - Úi ḱa, con giai nhớn đă già đến thế kia ḱa! Cụ chắc cả mười rằng ai cũng phải ngợi khen một cái đám ma như thế, một cái gậy như thế...”. Lưu ư, lúc ấy cụ cố Hồng cũng mới ngoài 60 tuổi.
Lúc này, cái gậy lại trở thành một biểu tượng khác, rất “đậm đà bản sắc dân tộc”: Chứng tỏ rằng ḿnh đă rất già và có phúc lớn. Trong tâm lư và văn hóa Việt Nam, già là một loại quyền uy, “sống lâu lên lăo làng”. Dù chưa sống lâu (mới hơn 60) nhưng làm ra một dáng dấp già cả là một cách khác để thể hiện đă “sống lâu”.
Có một từ trong tiếng Việt và tiếng Trung Quốc vừa chỉ cái già này vừa chỉ vị thế và quyền uy “lănh tụ tinh thần”, đó là từ “trưởng lăo”. Có lẽ sư phụ Thích Chân Quang đă thấy (hoặc muốn thấy một cách cháy bỏng, thiêu đốt) rằng ḿnh là một trưởng lăo như thế, người chỉ huy toàn bộ giáo phái với “quyền lực mềm” là cây gậy khiêm tốn nhưng đầy tính biểu tượng và ma thuật kia...
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
