Đời sống vợ chồng của các 'chiến binh ung thư'

[june04]

Khi Sarah được chẩn đoán ung thư vú giai đoạn 3 năm 2020, điều cuối cùng mà cô nghĩ đến là mãn kinh và mối quan hệ vợ chồng.

Thời điểm đó, người phụ nữ trẻ mới sinh con được 8 tháng và đã phải chuẩn bị tinh thần cho việc hóa trị, cắt bỏ khối u và xạ trị. Nhưng đến tháng 9/2021, ung thư đã tiến triển đến giai đoạn 4. Vài tháng sau, các kết quả xét nghiệm máu cho thấy Sarah đã bước vào gian đoạn mãn kinh sớm. Khi đó cô mới 37 tuổi.

"Vì còn trẻ nên đó không phải điều mà tôi mong đợi. Tôi bị những cơn bốc hỏa rất nặng và vùng kín khô đến mức tôi có thể cảm thấy sự khó chịu ngay cả khi đi bộ hoặc ngồi xuống, chưa kể khi quan hệ tình dục. Tôi đã nghĩ: 'Tại sao mình lại bất thường như vậy?'" cô nhớ lại.

Điều này ảnh hưởng đến hôn nhân của Sarah. "Nhu cầu của chồng tôi không được đáp ứng. Nhưng thật khó để anh ấy nói về điều đó. Vì vậy, sự thất vọng của anh ấy đã thể hiện ở lĩnh vực khác. Chúng tôi tiếp tục tranh cãi", cô nói với CNA Women. "Ở thời điểm tồi tệ nhất, tôi cảm thấy 'Tại sao tôi lại muốn chiến đấu với bệnh ung thư? Mục đích của việc phải trải qua sự đối xử khắc nghiệt như vậy là gì nếu ngày nào tôi cũng phải đấu tranh với chồng mình'".

Cũng giống Sarah, cuộc đấu tranh của những chiến binh ung thư khác không chỉ dừng lại ở việc phải đối mặt với các phương pháp điều trị y tế khắc nghiệt.

"Điều khá phổ biến, đặc biệt là trong giai đoạn đầu, là bệnh nhân bị ảnh hưởng đến sự tự tin, lòng tự trọng và niềm tin vào cơ thể mình do những thay đổi về thể chất và chức năng nằm ngoài tầm kiểm soát của họ, điều đó có thể xảy ra khá đột ngột", trợ lý giáo sư Irene Teo, nhà tâm lý học lâm sàng chính tại Khoa Ung thư Tâm lý Xã hội, Trung tâm Ung thư Quốc gia Singapore (NCCS), cho biết.

"Tình dục vẫn là một trong những vấn đề bị đánh giá thấp và chưa được xử lý đúng mức để giúp bệnh nhân sống sót sau ung thư, không chỉ ở Singapore mà trên toàn thế giới", Teo nói thêm.

Bà cho biết, cứ 6 phụ nữ có tiền sử ung thư vú hoặc ung thư phụ khoa có bạn tình thì một người cho biết không hài lòng về tình dục, theo trích dẫn nghiên cứu của NCCS và Bệnh viện Phụ nữ, Trẻ em KK (KKH).

"Ung thư là một sự kiện thay đổi cuộc sống, ảnh hưởng đến bệnh nhân về thể chất, tâm lý và xã hội. Một số tác dụng phụ có thể kéo dài", bác sĩ ung thư Joline Lim, chuyên gia tư vấn tại Khoa Huyết học-Ung thư, Viện Ung thư Đại học Quốc gia Singapore (NCIS), cho biết.

Ngoài chứng rụng tóc tạm thời, có thể gây tàn phá cho bệnh nhân, một số người có thể bị bệnh thần kinh ngoại biên (tê chân tay), một trong những tác dụng phụ của hóa trị. Bác sĩ Lim lưu ý rằng mặc dù tình trạng này thường được cải thiện sau khi hóa trị, một số ít bệnh nhân có thể phải sống chung với một số tổn thương thần kinh suốt đời.

Đối với một số bệnh ung thư, việc điều trị cũng đòi hỏi phải phẫu thuật cắt bỏ vú, buồng trứng, tử cung, cổ tử cung hoặc thay đổi về mặt giải phẫu khác.

Bác sĩ Lim cho biết thêm, các khối u đại trực tràng đôi khi có thể cần phải phẫu thuật cắt bỏ ruột non. Phẫu thuật này tạo ra một lỗ hở ở đại tràng hoặc ruột già qua bụng, nơi chất thải của cơ thể được chuyển đến túi thu gom. Điều này ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày và hình ảnh bản thân của bệnh nhân.



June, người từng mắc ung thư vú năm 2010, đã phải cắt bỏ ngực ở tuổi 28, chỉ 9 tháng sau đám cưới.

"Tôi đã không chịu chấp nhận. Trong nhiều tuần trước cuộc phẫu thuật, tôi thường thức dậy vào lúc nửa đêm với hy vọng thông tin đó chỉ là một cơn ác mộng. Khi sự thật ập đến, tôi đã òa khóc. Ý nghĩ thức dậy từ giường bệnh với bộ ngực phẳng và vết sẹo là quá sức đối với tôi", cô nói.

June đã chọn phương pháp tái tạo vú và các bác sĩ đã có thể giữ lại phần núm vú, mặc dù hiện tại cô đã mất cảm giác vĩnh viễn.

"Bệnh tật và những vết sẹo khiến tôi lo lắng về sự ảnh hưởng đến mối quan hệ của tôi với chồng. Nhưng anh chưa bao giờ coi thường tôi vì điều đó. Anh không gây áp lực cho tôi về sự gần gũi thể xác và luôn đặt sức khỏe cũng như sự hồi phục của tôi lên hàng đầu", June nói.

Tiến sĩ Lim cho biết, tăng cân cũng là một tác dụng phụ thường gặp, đặc biệt đối với những phụ nữ trải qua liệu pháp nội tiết tố gây ra những thay đổi trong chức năng và mãn kinh sớm. Bà nói thêm, việc tiêu thụ steroid lâu dài như một phần của điều trị ung thư cũng có thể dẫn đến tăng cân và giữ nước.

Lisa được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến giáp giai đoạn 3 vào năm 2016 và đã trải qua cuộc phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp - cơ quan kiểm soát quá trình trao đổi chất cũng như các hạch bạch huyết, rất quan trọng để bảo vệ miễn dịch.

Từng là vận động viên marathon chạy 160 km mỗi tuần, người phụ nữ 52 tuổi nhanh chóng tăng 8 kg. Cô nói: "Tôi cảm thấy khó chịu và uể oải. Dù quần áo cũ không còn vừa nữa nhưng tôi vẫn giữ chúng. Tôi từ chối mua cỡ lớn hơn. Tôi chỉ tin rằng một ngày nào đó mình sẽ quay về thân hình cũ".

Nhiều người thân, bạn bè không hiểu được tác động lâu dài của căn bệnh và việc điều trị đối với các chiến binh ung thư.

Phó Giáo sư Teo của NCCS cho biết: "Tôi nghe từ các bệnh nhân rằng họ thường nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ nhất từ những người thân yêu trong quá trình điều trị và điều đó có thể giảm dần theo thời gian khi họ hoàn thành việc điều trị và quay trở lại cuộc sống trước ung thư. Điều này là tự nhiên khi bệnh nhân trông và cảm thấy khỏe mạnh hơn. Nhưng tôi cũng nghe bệnh nhân nói rằng chỉ vì bây giờ họ trông 'bình thường' không có nghĩa là họ như vậy. Tóc của họ có thể đã mọc lại nhưng các triệu chứng như mệt mỏi và bệnh thần kinh có thể để lại những ảnh hưởng lâu dài... và người khác không thể nhìn thấy được".

Đôi khi, điều này vô tình phá vỡ các mối quan hệ.

Hậu quả của việc điều trị ung thư và phẫu thuật cắt bỏ hạch bạch huyết là Lisa bị dị ứng liên tục mặc dù đã dùng thuốc kháng histamine hàng ngày. "Mắt tôi lúc nào cũng sưng húp, chảy nước và ngứa. Tôi bị ngứa tai liên tục và ngứa ở vòm miệng trên", cô nói.

Cô cho biết điều này ảnh hưởng tới chuyện tình cảm. "Khi bạn luôn bị dị ứng, điều cuối cùng bạn nghĩ đến là thân mật. Và vì bị dị ứng nên tôi luôn cáu kỉnh. Tôi cũng có tâm trạng thất thường. Trong 6 tháng đầu, tôi nhận được sự thông cảm từ bạn đời. Nhưng sau đó, anh ấy nói 'Hãy giải quyết nó đi. Đã sáu tháng rồi'", Lisa tâm sự.

Tiến sĩ Lim cho biết đối với phụ nữ trẻ trong độ tuổi sinh sản, việc điều trị ung thư có thể đặc biệt tàn khốc vì hóa trị có thể gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản. Bà nói thêm, bệnh nhân được tư vấn về những tác động này và được lựa chọn đông lạnh trứng để thụ thai trong tương lai. Nhưng đối với những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối như Sarah, điều này chẳng giúp ích được gì.

"Ước mơ của chúng tôi là có ba đứa con. Chúng tôi chỉ có một. Tôi có trứng đông lạnh, nhưng việc hóa trị đồng nghĩa tôi không thể tự mang thai được. Và việc mang thai hộ không được phép ở Singapore nên không có cách nào hợp pháp để có thêm con", Sarah nói.

Phó giáo sư Teo nói thêm rằng phụ nữ ở độ tuổi 30 và đầu 40 có xu hướng gặp khó khăn hơn vì những thay đổi như vậy có thể ảnh hưởng đến quyết định của họ tới các cột mốc điển hình trong đời như hẹn hò, cam kết với bạn đời hoặc lập gia đình.

"Đôi khi, những cột mốc này bị trì hoãn do quá trình điều trị, hoặc vì bệnh nhân lo lắng về việc ung thư tái phát, tình trạng của họ sẽ ảnh hưởng đến bạn đời như thế nào hoặc tình hình đó không công bằng cho bạn đời, gia đình tương lai của họ", Teo cho biết.

Theo phó giáo sư Teo, sẽ rất hữu ích khi các thành viên trong gia đình hỗ trợ và nhận thức được các thách thức còn sót lại của bệnh nhân cũng như tác dụng phụ của việc điều trị. Trong nhiều trường hợp, một cái ôm hay lời động viên của người thân có thể là cứu cánh cho người bệnh.

"Động lực trong mối quan hệ lãng mạn hoặc hôn nhân thay đổi trong quá trình điều trị ung thư là điều bình thường", Teo nói.

Những bệnh nhân lo ngại về sự thân mật tình dục cũng có thể tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp hoặc nói chuyện với bác sĩ ung thư để được giới thiệu. Chẳng hạn, NCCS đã thành lập Phòng khám Thân mật và Sức khỏe Phụ nữ đa ngành vào năm ngoái, do bác sĩ và nhà tâm lý học tình dục điều hành để giải quyết những thách thức tình dục nảy sinh trong quá trình điều trị ung thư.

Sarah chia sẻ rằng cuộc hôn nhân của cô được cải thiện sau khi tham khảo ý kiến của một nhà trị liệu tình dục. Chồng hiểu rõ hơn những khó khăn của cô, khiến cô thấy được hỗ trợ nhiều hơn và cặp vợ chồng bắt đầu giải quyết các vấn đề thân mật.

Đối với một số bệnh nhân, những nỗ lực này cuối cùng có thể dẫn đến sự phát triển cá nhân mạnh mẽ.

Mặc dù June thừa nhận cô vẫn còn ý thức về những vết sẹo sau phẫu thuật cắt bỏ vú của mình, những suy nghĩ này giờ chỉ thoáng qua.

Cô khuyên các "chiến binh ung thư" rằng: "Hãy tự tin về cơ thể của bạn. Đó là những vết sẹo chiến đấu của chúng ta. Chúng ta đã vượt qua và chiến thắng thử thách khó khăn đó. Điều gì có thể khó khăn hơn thế? Dù sao thì cơ thể và ngoại hình của chúng ta cũng sẽ thay đổi khi chúng ta già đi, vì vậy đừng lo lắng về điều đó".

Cũng như June, mặc dù mắc bệnh ung thư giai đoạn 4, Sarah vẫn tham gia một khóa học lập trình vào năm ngoái và đã từ bỏ vai trò hành chính để làm kỹ sư.

"Phần lớn bệnh nhân và những người sống sót sau ung thư cần có thời gian điều chỉnh để có thể sống một cuộc sống có ý nghĩa. Nhiều người mô tả trải nghiệm ung thư của họ có tác động quan trọng đến các ưu tiên trong cuộc sống mà họ đã lựa chọn trong tương lai", phó Giáo sư Teo cho biết.