Saudi Arabia: "Ảo tưởng hay thực tế trong việc xây lâu đài trên cát?"

[trungthuc]

Saudi Arabia đang có nguy cơ phung phí quá nhiều nguồn lực cho một thử nghiệm chưa từng có bằng việc xây dựng lên một thành phố tương lai có quá nhiều thách thức tại sa mạc hẻo lánh.


(Minh họa)

Trong vòng nhiều tuần liên tiếp, hàng ngàn xe tải, máy xúc đã làm việc xuyên ngày đêm, xúc hàng tấn cát để xây dựng một dự án lớn nhất thế giới mang tên Neom ở Saudi Arabia. Nhưng các công nhân đã đổ đống cát khổng lồ này vào đúng vị trí mà các kiến trúc sư dự định sẽ đào một con đường ra Biển Đỏ. Vì vậy, những chiếc xe tải và máy xúc này phải quay trở lại, gom tất cả những gì đã đổ ra thành một núi cát mới gần đó.

Đây là một trong số rất nhiều vấn đề rắc rối nảy sinh từ dự án đầy táo bạo của Saudi Arabia. Mặc cho những sự hoài nghi, Saudi Arabia vẫn tiếp tục theo đuổi các dự án hàng trăm tỷ USD tại thành phố tương lai có tên Neom này. Khu vực này được cho là có quy mô bằng tiểu bang Massachusetts và nổi bật với phong cách kiến trúc mang tính khoa học viễn tưởng.

Đặc biệt nhất trong dự án là toà nhà chọc trời The Line, sẽ cao hơn toà tháp Empire State của Mỹ và kéo dài đến 170 km, đủ sức chứa hơn 9 triệu người. Thái tử Mohammed bin Salman đã ví dự án này như kim tự tháp vĩ đại của Ai Cập.

Tuy nhiên, khi đối mặt với thực tế, vương quốc này đang phải chi ra quá nhiều tiền nhiều hơn thu vào, vì vậy quy mô giai đoạn đầu của The Line đã bị cho thu hẹp lại. Hiện họ có kế hoạch xây dựng lên chỉ khoảng 2 km vào năm 2030, ngắn hơn rất nhiều so với dự kiến trước đó. Nhưng ngay cả khi đã bị cắt bỏ ngắn lại, công trình này vẫn sẽ là toà nhà lớn nhất thế giới, rộng gấp 60 lần diện tích toà tháp Empire State.

Neom nằm trong kế hoạch chuyển đổi nền kinh tế của Saudi Arabia, đó là giảm sự phụ thuộc vào mức doanh thu từ dầu mỏ và biến dự án thành nam châm hút tiền và nhân tài từ khắp nơi trên thế giới. Tuy nhiên, Saudi Arabia có nguy cơ phung phí cho một thử nghiệm chưa từng có bằng việc xây dựng lên một thành phố có quá nhiều thách thức.

Mô hình dự án Neom

Một núi thử thách đang chờ đợi phía trước

Hơn 100,000 công nhân xây dựng làm việc trên một góc sa mạc cằn cỗi của vương quốc này. Khu vực này cách các thành phố lớn 2 tiếng lái xe. Nhu cầu về thép, kính và các vật liệu khác của dự án Neom là to lớn, có thể đẩy giá vật liệu toàn cầu tăng và khó tìm ra nguồn cung cấp đầy đủ. Các chuyên gia quy hoạch lo lắng siêu đô thị thẳng đứng The Line trong Neom sẽ không đủ hấp dẫn để cho cư dân đến sinh sống.

Các giám đốc điều hành của Neom dự đoán sẽ có chưa đến 200,000 người sống tại đây trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, Neom lại đầu tư vào cơ sở hạ tầng dành cho hàng triệu người, với một sân bay khổng lồ, tàu cao tốc chạy qua hầm trên núi dài 32 km, các nhà máy khử muối lớn và các công trình dân sự lớn khác.

Chi phí xây dựng đang không ngừng tăng lên đến chóng mặt. Theo tài liệu của dự án Neom mà tờ The Wall Street Journal xem xét, chi phí dự kiến cho khu trượt tuyết giữa sa mạc đã tăng hơn gấp đôi trong 2 năm, lên 38 tỷ USD tính cho đến tháng 10/2023.

Ngay cả với một trong những nơi xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới, chi phí xây dựng cho dự án Neom là quá đắt đỏ. Chi phí ước tính chính thức của dự án là 500 tỷ USD, cao hơn 50% so với toàn bộ ngân sách của đất nước trong năm và nhiều hơn một nửa quỹ đầu tư quốc gia. Hai người thạo tin cho biết chỉ riêng hơn 2 km đầu tiên của The Line đã tiêu tốn hơn 100 tỷ USD.

Nếu được xây dựng hoàn chỉnh, nhân viên của Neom ước tính giá trị thực sự của dự án sẽ vượt mức 2,000 tỷ USD. Họ cho biết chi phí xây dựng trên mỗi foot vuông cao hơn gấp đôi so với tiêu chuẩn của các tòa tháp khác ở Trung Đông. Họ cho rằng điều này khiến cho dự án Neom khó có thể thu hút được nguồn đầu tư tư nhân để tài trợ cho giai đoạn tương lai.

Các thành phố tuyến tính sẽ kéo dài hàng km như The Line đi ngược lại với cách thức mà con người xây dựng các thành phố trong nhiều thiên niên kỷ qua. Đó là xây dựng các thành phố theo kiểu hình tròn từ lõi toả ra các hướng.

Giáo sư khoa kiến trúc John E. Fernandez tại Viện Kỹ thuật Massachusetts (MIT), cho biết: "Nó đang đi ngược lại toàn bộ lịch sử hình thành và phát triển của các thành phố". Ngay cả những người ủng hộ cũng cho rằng, đây là một thử nghiệm có thể dễ dàng bị thất bại trong thực tế.


Thực tế giật mình tại dự án như phim viễn tưởng của Saudi Arabia: Hơn 1 năm đào cát nhưng đổ sai chỗ, siêu đô thị 170km bị 'cắt gọt' chỉ còn hơn 2km, lác đác vài công trình giữa "biển cát"

Tiến độ thi công thực tế

Bảy năm sau khi ra mắt, có rất ít công trình được hoàn tất, ngoài một studio của Neom và khu tổng hợp của Hoàng gia với những cung điện khổng lồ, một sân golf và ít nhất với 10 sân bay trực thăng.

Theo ấn phẩm thương mại-kinh doanh Trung Đông MEED chuyên theo dõi dự án Neom, cần có một bến cảng để tiếp nhận nguyên liệu và Neom đang chi ra hơn 5 tỷ USD để xây dựng nhà ở cho công nhân xây dựng.

Mặc dù được quảng cáo là sẽ không phát ra khí thải, dự án Neom gần đây đã tìm kiếm công ty nhận thầu để xây dựng hai nhà máy điện khí đốt với tổng công suất 800 megawatt nhằm cung cấp năng lượng cho khu vực cho đến khi có được nguồn năng lượng xanh hơn.

Các chuyên gia kỹ thuật cho biết, để chứng minh tiến độ cho Thái tử, các kỹ sư đã bắt đầu xây móng cho The Line vài năm trước, trước cả khi họ tính toán xây thứ gì bên trên. Những người thạo tin cho biết, các kiến trúc sư đã sớm quyết định giai đoạn đầu nên được xây dựng ở một nơi khác, khiến cho nền móng ban đầu của The Line đã bị bỏ hoang cho đến tận bây giờ.

Trong hơn một năm qua, phần lớn các công việc đang làm là đào bới. Đường thi công 4 làn tạm thời bị ùn tắc bởi hàng xe ben. Khói bụi từ xe tải và máy phát điện ngập tràn không khí.

Một câu hỏi khác là chiều cao. Nhiều giám đốc điều hành làm việc tại dự án Neom đã đặt ra câu hỏi về sự cần thiết của một tòa nhà cao đến 500 m, gây ra nhiều thách thức về mặt kỹ thuật, chi phí cao và khiến cho việc sơ tán dân cư trong những trường hợp khẩn cấp sẽ trở nên khó khăn hơn.

Kiến trúc sư nổi tiếng người Anh Peter Cook, người có liên quan đến The Line, đánh giá chiều cao của công trình này là bất hợp lý. Ông nói rằng The Line "thật là khó hiểu ngay cả với những người tham gia thiết kế nó".

Tham khảo WSJ