Tại sao tên lửa Burevestnik là “kiệt tác công nghệ” quân sự của Nga?

[Romano]

Giống như bất kỳ vũ khí đột phá về công nghệ, quá trình phát triển tên lửa hành trình hạt nhân 9M730 Burevestnik có tầm hoạt động không giới hạn của Nga cũng có rất nhiều thách thức kỹ thuật phải vượt qua.
Động cơ phản lực hạt nhân

Tương tự như thiết bị lặn tự hành Poseidon, cung cấp động lực chính cho tên lửa Burevestnik là động cơ hạt nhân siêu nhỏ. Bản chất của hai lò phản ứng hạt nhân trang bị trên Poseidon và Burevestnik có nhiều nét tương đồng. Chúng cung cấp năng lượng mạnh hơn các dòng lò hạt nhân phổ biến, nhưng lại nhỏ gọn hơn gấp hàng trăm lần. Để có được điều này, chúng dùng nguyên tắc và chất dẫn nhiệt khác nhau.

Nếu trên Poseidon, lò phản ứng hạt nhân sử dụng kim loại lỏng để dẫn nhiệt và tạo năng lượng làm quay turbin phát điện, thì trên tên lửa Burevestnik đơn giản hơn, sử dụng không khí. Do là thiết bị lặn dưới nước, bất kỳ tiếng động nhỏ nào đều có thể bộc lộ vị trí trước các thiết bị trinh sát thủy âm của đối phương. Chính vì thế, đối với tàu ngầm và thiết bị lặn quân sự như Poseidon, hoạt động trong im lặng có thể coi là yếu tố sống còn. Trong khi đó, tên lửa Burevestnik sử nguyên tắc làm mát và điều khiển bằng dòng khí phản lực. Các khoang gia nhiệt cực mạnh và nhanh được thiết kế nằm dọc theo thân tên lửa. Luồng khí hút vào được gia nhiệt lên tới hàng nghìn độ nhờ năng lượng của lò phản ứng hạt nhân. Theo nguyên tắc đối lưu, luồng khí nóng được đẩy ra ngoài, tạo động lực giúp tên lửa bay về phía trước.Việc thu nhỏ kết cấu phức tạp như lò phản ứng hạt nhân vừa đủ để lắp trong thân tên lửa là thành tựu kỹ thuật đáng chú ý của tổ hợp Công nghiệp quốc phòng Nga. Nhà vật lý người Mỹ Jeff Terry đánh giá, công suất hoạt động của lò phản ứng trang bị trên tên lửa Burevestnik không thấp hơn 766kW, tương đương các lò phản ứng hạt nhân thế hệ mới, nhưng lại có kích thước nhỏ hơn khoảng 100 lần.

Nhận xét về động cơ hạt nhân của tên lửa hành trình Burevestnik, chuyên gia quân sự Pháp Corantin Brustlen đánh giá, công nghệ động cơ hạt nhân đã giúp tên lửa hành trình của Nga không còn bị giới hạn về tầm bắn, quỹ đạo bay như các loại tên lửa hành trình truyền thống. Đối phương rất khó để theo dấu loại tên lửa này, cũng như lên phương án ngăn chặn. Các hệ thống phòng thủ tên lửa gần như vô dụng trước loại vũ khí có phạm vi hoạt động toàn cầu như Burevestnik. Xét trên bình diện quốc tế, việc sở hữu loại vũ khí đặc biệt như Burevestnik tạo lợi thế chiến lược rất lớn cho Nga trong ít nhất vài thập niên tới.

Một vấn đề khác cần nhắc tới chính là việc các kỹ sư Nga đã đưa ra giải pháp giúp bảo vệ các thiết bị điện tử, điều khiển học trên tên lửa Burevestnik khỏi bức xạ phát ra từ lò phản ứng hạt nhân mang theo. Đây vốn là thách thức công nghệ đối với mọi phương tiện muốn sử dụng phản ứng hạt nhân làm năng lượng để hoạt động.

Vũ khí răn đe chiến lược

Ngay từ khi được công bố lần đầu tiên vào năm 2018, giới chuyên gia quân sự Mỹ và phương Tây hoài nghi về sự tồn tại của tên lửa Burevestnik. Điều này khá đơn giản vì loại vũ khí như vậy chưa từng có tiền lệ và Nga đã làm công tác bảo mật rất tốt đối với loại vũ khí cấp chiến lược này.

Tuy nhiên, sau hàng loạt thử nghiệm thành công của tên lửa Burevestnik ở vùng biển Barrent, giới chức quân sự Mỹ và phương Tây đã buộc phải thừa nhận sự tồn tại của Burevestnik và tìm cách đối phó với nó. Cố vấn về Kiểm soát vũ khí của Tổng thống Mỹ, Marshall Billingslea tuyên bố, tên lửa hành trình Burevestnik không nên tồn tại vì nó giống như “nhà máy điện Chernobyl”... biết bay.

Đánh giá về tên lửa Burevestnik, nguyên lãnh đạo Cơ quan Tình báo Anh, tướng Jim Hockenhall cho rằng, tên lửa hành trình của Nga có khả năng hoạt động không giới hạn trên không và có thể chủ động chọn thời điểm để tấn công bất ngờ vào mục tiêu.

Trước đó, Bộ Quốc phòng Nga từng công bố nhiều hình ảnh về quá trình thử nghiệm tên lửa Burevestnik với khả năng tương thích với nhiều phương tiện phóng trên bộ và trên không khác nhau. Nó có hình dáng bên ngoài gần tương tự như tên lửa hành trình chiến lược phóng từ trên không X-101, nhưng có kích thước lớn hơn đáng kể để mang trong thân động cơ hạt nhân.Các thông tin chi tiết về đặc điểm kỹ - chiến thuật của tên lửa Burevestnik không được công bố, nhưng với năng lực công nghiệp quốc phòng của Nga, tên lửa này hoàn toàn có khả năng mang nhiều loại đầu đạn thông thường và hạt nhân khác nhau để phù hợp với nhiệm vụ chiến đấu.

Tên lửa hành trình hạt nhân Burevestnik cũng như thiết bị lặn Poseidon đang mang lại lợi thế chiến lược rất lớn cho Nga cuộc cạnh tranh giữa các siêu cường. Vấn đề của các “siêu vũ khí” này không phải nằm ở việc nó có được sử dụng hay không, mà là tính răn đe khi không có người chiến thắng cuối cùng trong cuộc chiến hạt nhân chiến lược toàn diện.