Khủng hoảng Myanmar

[TinNhanh247]

Một căn cứ quân sự ở thủ đô Myanmar bị máy bay không người lái (UAV) tấn công, vụ việc mà nhóm nổi dậy vũ trang địa phương đã nhận trách nhiệm.

Một thành viên thuộc Lực lượng phòng vệ dân tộc Karenni (KNDF) phóng thử nghiệm UAV tại bang Kayah, Myanmar (Ảnh: Nikkei).

Theo các nguồn tin, nhóm nổi dậy Myanmar cho biết đã dùng UAV tấn công căn cứ quân sự ở thủ đô Naypyitaw để trả thù.

Chính phủ Thống nhất Quốc gia (NUG), nhóm gồm các nghị sĩ Myanmar đã rời ghế, xác nhận một vụ tấn công đã xảy ra ở Naypyitaw, nhưng không cung cấp thông tin chi tiết về UAV, cũng như loại vũ khí được sử dụng để tấn công, hoặc liệu căn cứ đó có bị thiệt hại gì hay không.

Lực lượng Phòng vệ Nhân dân (PDF), nhánh vũ trang của NUG, cũng nói rằng họ đã nhận lệnh tấn công hai địa điểm ở thủ đô Naypyitaw, một trong số đó là căn cứ không quân.

Dẫn lời các nhân viên quân sự và an ninh giấu tên, BBC đưa tin đường băng của một căn cứ không quân đã bị đóng cửa để di dời đạn dược. Đường băng được kết nối với sân bay dân sự của thành phố.

Hãng tin Mizzima cho biết, 16 UAV đã được sử dụng để tấn công căn cứ quân sự và 13 chiếc được sử dụng trong một cuộc tấn công vào căn cứ không quân.

Trong khi đó, Reuters cho biết không thể xác nhận thông tin một cách độc lập và chưa thể liên lạc ngay với chính phủ quân sự Myanmar, vốn lên nắm quyền từ sau cuộc đảo chính năm 2021, để xác nhận vụ việc.

Nếu thông tin trên được xác nhận, đây sẽ là đòn giáng mạnh vào uy tín của quân đội Myanmar, vốn đang đối mặt thách thức lớn nhất từ phe nổi dậy.

Myanmar đang mắc kẹt trong cuộc xung đột giữa một bên là chính quyền quân sự và một bên là liên minh các nhóm dân tộc thiểu số nổi dậy (còn gọi là PDF).

Chính quyền quân sự đã chiến đấu trên nhiều mặt trận để ngăn chặn các cuộc nổi dậy trên khắp đất nước và ổn định nền kinh tế đã suy yếu kể từ sau đảo chính.

Hồi cuối năm 2023, Tổng thống do chính quyền quân sự Myanmar bổ nhiệm Myint Swe cảnh báo nước này có nguy cơ bị chia rẽ nếu không xử lý được cuộc nổi dậy của các nhóm nổi dậy.

Xung đột leo thang và bạo lực tồi tệ nhất ở Myanmar kể từ khi quân đội tiếp quản vào năm 2021 đang có tác động tàn khốc đến nhân quyền, các quyền tự do cơ bản và nhu cầu cơ bản của hàng triệu người, cũng như “tác động lan tỏa đáng báo động” trong khu vực, các quan chức LHQ cho biết hôm 4/4.
Trợ lý Tổng thư ký về các vấn đề chính trị Khaled Khiari nói với Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc rằng “số thường dân thiệt mạng tiếp tục tăng” trong bối cảnh có những báo cáo về việc lực lượng vũ trang Myanmar ném bom bừa bãi và pháo kích của nhiều bên khác nhau.
Xung đột vũ trang trên toàn quốc ở Myanmar bắt đầu sau khi quân đội lật đổ chính phủ dân cử của bà Aung San Suu Kyi vào tháng 2/2021 và đàn áp các cuộc biểu tình bất bạo động lan rộng đòi quay trở lại chế độ dân chủ.
Hàng ngàn thanh niên phải chạy trốn vào rừng núi ở các vùng biên giới xa xôi do bị quân đội đàn áp và có lý tưởng chung với lực lượng du kích dân tộc vốn đã dày công chiến đấu hàng chục năm với quân đội để giành quyền tự chủ.
Mặc dù có lợi thế lớn về vũ khí và nhân lực nhưng quân đội vẫn chưa thể dập tắt được phong trào kháng chiến. Trong 5 tháng qua, quân đội đã bị đánh tan tác ở bang Shan phía bắc, và đang phải nhượng lại nhiều vùng lãnh thổ ở bang Rakhine phía tây cũng như đang bị tấn công ngày càng nhiều ở những nơi khác.
Nhóm kháng chiến ủng hộ dân chủ chính của Myanmar hôm 4/4 cho biết cánh vũ trang của họ đã tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào sân bay và trụ sở quân sự ở thủ đô Naypyitaw, nhưng quân đội cầm quyền nói rằng họ đã tiêu diệt các máy bay không người lái khi chúng tấn công. AP không thể xác minh độc lập hầu hết các chi tiết của vụ việc, nhưng việc quân đội thừa nhận rằng vụ việc xảy ra tại một trong những địa điểm được canh gác nghiêm ngặt nhất đất nước sẽ được nhiều người coi là dấu hiệu mới nhất cho thấy họ đang mất thế chủ động.
Ông Khiari không đề cập đến vụ tấn công nhưng cho biết Hội đồng Tư vấn Thống nhất Quốc gia – được thành lập sau khi quân đội tiếp quản năm 2021 để thúc đẩy sự trở lại của nền dân chủ và bao gồm các nhóm dân tộc, chính trị, xã hội dân sự và các nhóm kháng chiến – đã triệu tập Quốc hội Nhân dân lần thứ hai vào hôm 4/4 “để xác định rõ hơn tầm nhìn chung của họ cho tương lai Myanmar”.
Ông chỉ ra cuộc giao tranh giữa lực lượng Arakan và quân đội ở bang Rakhine, bang nghèo nhất Myanmar, mà theo ông “đã đạt đến mức độ bạo lực chưa từng có”.
Ông Khiari cho biết “Quân đội Arakan được cho là đã giành được quyền kiểm soát lãnh thổ đối với hầu hết miền trung Rakhine và đang tìm cách mở rộng sang phía bắc Rakhine”, nơi có nhiều người Hồi giáo Rohingya thiểu số vẫn sinh sống.
Người Rakhine theo Phật giáo là nhóm dân tộc đa số ở Rakhine, còn được biết đến với tên cũ là Arakan và từ lâu đã tìm kiếm quyền tự trị. Họ đã thành lập lực lượng được huấn luyện và trang bị tốt của riêng mình được gọi là Quân đội Arakan.
Các thành viên của cộng đồng thiểu số Rohingya từ lâu đã bị đàn áp ở Myanmar, nơi đa số theo Phật giáo. Khoảng 740.000 người đã trốn khỏi Myanmar đến các trại tị nạn ở Bangladesh khi quân đội phát động chiến dịch chống nổi dậy tàn bạo vào tháng 8/2017 nhằm đáp trả các cuộc tấn công ở Rakhine của một nhóm du kích tự xưng là đại diện cho người Rohingya.
Ông Khiari kêu gọi tất cả các bên ở Rakhine ủng hộ người Rohingya, những người đang bị mắc kẹt giữa cuộc xung đột và tiếp tục gặp phải “những hạn chế đáng kể” đối với quyền tự do đi lại cũng như bị từ chối quyền công dân và dễ bị bắt cóc hoặc bị ép nhập ngũ.
Ông Khiari cho biết cuộc khủng hoảng tiếp tục tràn qua biên giới và nói thêm rằng xung đột ở các khu vực biên giới trọng điểm đã làm suy yếu an ninh. Tình trạng vi phạm pháp luật đã tạo điều kiện cho các nền kinh tế bất hợp pháp phát triển mạnh, với những mạng lưới tội phạm săn lùng những người dễ bị tổn thương và không có sinh kế.
“Myanmar đã trở thành trung tâm toàn cầu về sản xuất methamphetamine và thuốc phiện, cùng với tình trạng mở rộng nhanh chóng của các hoạt động lừa đảo qua mạng toàn cầu, đặc biệt là ở các khu vực biên giới”, ông nói. “Tình trạng lúc đầu là một mối đe dọa tội phạm khu vực ở Đông Nam Á thì giờ đây trở thành một cuộc khủng hoảng buôn bán người và thương mại bất hợp pháp tràn lan với những tác động toàn cầu”.
Quan chức nhân đạo cấp cao của Liên Hiệp Quốc Lisa Doughten nói tình trạng leo thang đang diễn ra đã khiến 12,9 triệu người – gần 25% dân số Myanmar – không có đủ lương thực, đồng thời nhấn mạnh rằng trẻ em và phụ nữ mang thai phải đối mặt với tình trạng suy dinh dưỡng.
Bà Doughten cho biết hệ thống y tế cũng đang trong tình trạng hỗn loạn, cạn kiệt thuốc men. Bà kêu gọi tài trợ khẩn cấp để hỗ trợ hàng triệu người đang gặp khó khăn, và cho biết lời kêu gọi để có số tiền 887 triệu USD vào năm 2023 chỉ nhận được tài trợ 44%, khiến 1,1 triệu người bị cắt viện trợ.
Cả ông Khiari và bà Doughten đều lặp lại lời kêu gọi của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres về một phản ứng quốc tế thống nhất trước cuộc xung đột đang leo thang và đặc biệt là các nước láng giềng sử dụng ảnh hưởng của mình để mở các kênh nhân đạo, chấm dứt bạo lực và tìm kiếm một giải pháp chính trị.
Ông Khiari cho biết ông Guterres có ý định sớm bổ nhiệm một đặc phái viên mới của LHQ tại Myanmar để sớm hợp tác với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) gồm 10 thành viên và các bên quan trọng khác nhằm hướng tới những mục tiêu đó.
Tuy nhiên, Đại sứ Anh tại Liên hợp quốc Barbara Woodward nói với hội đồng rằng “quân đội Myanmar từ chối tham gia vào các nỗ lực quốc tế nhằm đạt được giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng”.
Nhưng bà nhấn mạnh: “Chúng ta sẽ không để cho Myanmar trở thành một cuộc khủng hoảng bị lãng quên”.
Gọi Myanmar là “người bạn lâu năm và đối tác thân thiết”, Đại sứ Nga tại LHQ Vassily Nebenzia phản đối cuộc họp, nói rằng nước này không đe dọa hòa bình và an ninh quốc tế.
Ông cáo buộc các quốc gia phương Tây hỗ trợ các nhóm đối lập có vũ trang và gây bất ổn ở Rakhine cũng như các trại dành cho người di tản “nhằm thúc đẩy các mối quan tâm địa chính trị của họ trong khu vực”.