"Con không đi cái xe đấy đâu, xấu hổ lắm, bạn bè con toàn đi xe ga, mẹ mua xe ga con mới đi….”
Câu chuyện của hai mẹ con cự nự nhau sau lưng trong quán cafe trưa nay làm tôi bất giác có một chút buồn, nhưng rồi lại chợt cảm thấy ấm lên một niềm vui khi nghĩ về một câu chuyện tương tự của bố con tôi hơn 10 năm về trước.
"Bố cho con cái ǵ?" - Nhớ một thời trẻ trâu, tôi đă có đủ "dũng cảm" hỏi cha ḿnh câu đó, lần đầu tiên và cũng là duy nhất. Đó là một ngày không lâu sau khi nhận tin đỗ vào đại học. Một cuộc tṛ chuyện rất nghiêm túc và thẳng thắn giữa hai người đàn ông.
Bố tôi trả lời một cách không thể b́nh thản hơn "Bố mẹ bố cho bố cái ǵ, bố sẽ cho lại con cái đó: một lư lịch trong sạch để con không bao giờ phải xấu hổ về bố và một sự giáo dục tốt nhất trong khả năng của ḿnh. Con có khả năng học đến đâu bố sẽ hỗ trợ đến đó. Hết"
Tôi, hơi sốc, nhưng vẫn nghĩ đó chỉ là câu nói "lên dây cót" cho chàng sinh viên mới. Và rất tiếc là bố tôi chẳng đùa, bố hành động rất thật theo đúng những tuyên bố đấy. Bố tính toán rất kỹ và cho tôi một khoản tiền trợ cấp 300 ngh́n/ tháng trong suốt những năm học đại học. Tiền học phí học kỳ đầu tiên được cho, từ học kỳ thứ 2 tôi tự kiếm được nên tự động không xin nữa. Bất kể những năm sau khi tôi kiếm được nhiều tiền hơn gấp nhiều lần th́ khoản trợ cấp đấy vẫn được duy tŕ cho đến khi tốt nghiệp, nhận bằng là cắt tiền.
6 năm tôi đi học ở nước ngoài, bố không phải lo cho tôi một đồng nào. Với tôi, bố luôn là Napoleon c̣n tôi chỉ là một anh binh nh́. Nhưng ít nhất tôi luôn coi đó như một chiến công nho nhỏ của riêng ḿnh.
Bố tôi rất hay, luôn phân định rất rơ ràng: "Đây là nhà của bố nhé, đây là xe của bố nhé. Và con đang... ở nhờ và đi nhờ. Không hài ḷng hả, quyền đi bộ... luôn thuộc về con".
Nếu nhờ tôi giúp việc ǵ không nằm trong trách nhiệm của con cái, thay v́ thuê người ngoài, bố sẽ thuê tôi làm và trả tiền rất ṣng phẳng, không quên thể hiện là một khách hàng khó tính. Không tự ái, không phiền ḷng, tôi biết rơ ḿnh chỉ có một con đường nếu muốn có ngôi nhà riêng của ḿnh: tự mua. Cũng có người nghe thấy và thắc mắc cái kiểu nói ấy: "Nhà của bác th́ sau này không của nó th́ của ai, sao bác lại nói thế...". Và bố tôi chỉnh ngay: "Của tôi chứ, nếu nó không cố gắng, tôi sẽ cho từ thiện".
Bố tôi th́ chẳng giàu như Bill Gates, nhưng dám làm như Bill Gates th́ tôi tin là làm thật.
Bữa ăn ít người của nhà tôi luôn có những câu chuyện về các loài vật, những câu chuyện được lặp đi lặp lại, được kể lúc này lúc khác.
Bố hay nói chuyện: Con gà con đến tuổi tự kiếm ăn, gà mẹ sẽ đuổi chạy chí chết nếu gà con cố đến gần hoặc đi theo. Hay câu chuyện về loài đại bàng: Đại bàng con sẽ được mẹ nuôi mớm trong tổ đến khi đủ lông đủ cánh, và sau đó nó sẽ cắp con bay lên đỉnh núi thật cao và thả xuống.
Con nào chịu đập cánh vào không trung và bay đi th́ sống và bắt đầu cuộc đời mới, con nào không tự bay được th́ sẽ tự rớt xuống và vực thẳm sẽ chờ ở dưới. Quy luật tự nhiên là vậy, và con người là một phần của tự nhiên, nên cũng không là ngoại lệ. Mùi răn đe trong những câu chuyện thơm nức suốt những năm tháng tuổi thơ tôi.
Sự hào phóng không đúng chỗ của bố mẹ khiến con trở thành đứa trẻ yếu ớt, ỷ lại
Những điều tôi kể trên đây với nhiều người, nhiều ông bố bà mẹ có lẽ là những điều ngược đời, tuy nhiên, bước một bước ra bên ngoài thế giới, tôi thấy ḿnh hóa ra không phải ngoại lệ. Phần đông các gia đ́nh phương Tây đều như vậy, trái ngược hoàn toàn với những ǵ chúng ta thấy ở phương Đông. Sự phân định rất rơ ràng giữa trách nhiệm, t́nh thương, và sự nuông chiều làm cho con người ta không thể t́m thấy nổi một khoảnh khắc của sự ỷ lại hay trông chờ vô lư ngay từ khi bước vào đời.
Bạn không có tiền học đại học? Được thôi, hăy vay đi rồi sau này tự trả. Các bạn nước ngoài của tôi rất nhiều người chọn giải pháp như vậy, mặc dù rất nhiều bạn có bố mẹ trên cả giàu và luôn sẵn sàng tài trợ.
Sự hào phóng không đúng chỗ của rất đông các ông bố bà mẹ Việt giống như bà mẹ trong câu chuyện lúc đầu của tôi đang để lại cho đất nước những thế hệ yếu ớt, không có khả năng sống độc lập và tự trọng với chính người thân của ḿnh.
Họ nghiễm nhiên cho ḿnh cái quyền được xin xỏ, được ṿi vĩnh, được lạm dụng vô hạn t́nh yêu thương của cha mẹ……và các vị phụ huynh th́ vẫn cứ tin tưởng trong sai lầm rằng để cho con kém bạn kém bè ngay cả khi chúng đă trưởng thành là không tṛn trách nhiệm cha mẹ.
Ở nước ḿnh, cái ṿng luẩn quẩn ấy biết khi nào mới thôi? Cố gắng có của cải để mà cho con đă là khó, nhưng cố gắng để có của cải mà vẫn không cho th́ c̣n khó gấp vạn lần. Nghe có vẻ trái với quy luật của t́nh cảm con người, nhưng đó là một sự ngược chiều cần thiết. Điều đó có lẽ thuộc về bản lĩnh của nghề làm cha mẹ.
Rất nhiều lúc tôi đă tự hỏi ḿnh “Vậy sau cùng, bố sẽ cho ḿnh cái ǵ nhỉ?”
Và mười năm sau cuộc nói chuyện ṣng phẳng đấy, vào lúc tôi tự mua được căn nhà và chiếc xe hơi đầu tiên của riêng ḿnh mà chẳng phải xin xỏ ǵ bố, tôi mới thấu hiểu hết t́nh thương vô bờ bến và gia tài vô giá mà Bố đă để dành cho riêng tôi mấy chục năm nay.
Cho ḷng tự trọng và tinh thần tự lực đă là cho tất cả rồi.
VietBF@sưu tập