Trước khi nổi tiếng là "nàng thơ" của đạo diễn Vương Hồng Sến, nghệ sĩ Thúy An từng làm nghề bán nước mía mưu sinh ở Sài G̣n. Dù chưa từng được đào tạo về điện ảnh nhưng khi đóng phim bà nhanh chóng trở thành một trong những diễn viên hàng đầu của điện ảnh Cách mạng Việt Nam.
Thúy An nổi danh từ phim Cánh đồng hoang. Ảnh: CMH
May mắn 17 tuổi, Thúy An được đạo diễn, NSND Hồng Sến phát hiện và giao cho vai nữ chính trong phim "Cánh đồng hoang". Ngay ở vai diễn đầu tiên này, hào quang đă t́m đến với cô gái miền Tây. Trong "Cánh đồng hoang", nữ diễn viên vào vai Sáu Xoa - vợ của Ba Đô (NSND Lâm Tới). Dù c̣n rất trẻ nhưng Thúy An hóa thân trọn vẹn vào h́nh ảnh một người vợ, người mẹ tảo tần, người du kích kiên cường, một tay bồng con, một tay cầm súng.
Với diễn xuất nổi bật của Thúy An và các đồng nghiệp, "Cánh đồng hoang" trở thành tác phẩm kinh điển của nền điện ảnh Việt Nam. Phim giành giải Bông Sen Vàng tại Liên Hoan phim Việt Nam (1980), giải Đặc biệt của Liên đoàn Báo chí điện ảnh Quốc tế (1980) và Huy chương Vàng tại Liên hoan phim quốc tế Moskva (1981).
Thúy An trong phim Biệt động Sài G̣n. Ảnh: CMH
Sau thành công đó, Thuư An liên tiếp xuất hiện trong các tác phẩm có đề tài cách mạng như "Ván bài lật ngửa", "Biệt động Sài G̣n"… Ở phim "Ván bài lật ngửa", chỉ sau 3 tập đầu, khán giả đang yêu mến vai Thuỳ Dung của Thuư An bỗng sững sờ khi thấy nhân vật này đă mang gương mặt mới: Diễn viên Thanh Lan thay thế cho Thúy An "bỗng dưng biến mất". Sau này, mọi người mới biết Thúy An rút khỏi bộ phim v́ phát hiện mang thai trong quá tŕnh quay.
Mặc dù chỉ xuất hiện 3 tập phim nhưng diễn xuất và vẻ đẹp của Thuư An vẫn in sâu trong tâm trí của khán giả cho đến ngày hôm nay. Những dự án phim sau này bà Thuư An tham gia đều đạt thành công nhất định. Bà trở thành một biểu tượng của điện ảnh Cách mạng Việt Nam thập kỷ 1980, có độ phủ sóng cao ở cả trong và ngoài nước.
Thúy An trong phim Ván bài lật ngửa. Ảnh: CMH
Sau thành công vang dội của "Biệt động Sài G̣n", "Ván bài lật ngửa", nghệ sĩ Thúy An tiếp tục tỏa sáng với những vai diễn được khán giả và các nhà chuyên đánh giá cao như: "Mùa gió chướng", "Mùa nước nổi", "Vùng gió xoáy"...
Có sự nghiệp thành công nhưng cuộc đời Thuư An lại khá truân chuyên. Bén duyên với NSND Hồng Sến sau nhiều tác phẩm điện ảnh, Thuư An từng vướng phải không ít thị phi, bởi khi đó NSND Hồng Sến là người đàn ông có gia đ́nh và hơn bà 30 đến tuổi. Sau này khi kết hôn và chuyển về sống chung với ông trong căn biệt thự rộng 600 m2, Thuư An cũng bị mang tiếng là đang thụ hưởng tài sản của Hồng Sến và vợ cũ.
Thúy An là một trong những gương mặt nổi bật của nền điện ảnh Cách mạng Việt Nam dù chưa được đào tạo điện ảnh. Ảnh: CMH
Phủ nhận những lời đồn đoán, Thuư An từng cho biết rằng, bà đă phải cật lực làm việc để trả hết số tiền nợ khi mua nhà: “Là diễn viên nổi tiếng, vợ của một đạo diễn lừng danh Việt Nam nhưng tôi phải làm đủ nghề tay trái, từ bỏ mối bút bi đến mở quán ăn để cải thiện thu nhập, lo cho gia đ́nh”. Theo lời kể của ngôi sao màn ảnh một thời, ban ngày bà tất bật với chuyện áo cơm, đêm về vội vă lao vào lớp học bổ túc văn hóa".
Biến cố thực sự ập đến với cuộc đời nghệ sĩ Thúy An khi NSND Hồng Sến qua đời năm 1993. Lúc ấy, bà mới ngoài 30 tuổi, con gái mới 5 tuổi tṛn. Thời điểm đó, bà bị suy sụp hoàn toàn và không c̣n t́nh yêu với phim ảnh. Trong thời điểm đó, nghệ sĩ Thúy An vướng vào tin đồn túng quẫn khó khăn đến mức phải bỏ xứ đi làm ăn.
Tuy nhiên, sự thật không phải như vậy, thời điểm này, bà học nghề kim hoàn và sang Lào làm ăn. Tại đây, nghệ sĩ Thúy An gặp và nên duyên với Việt kiều đang sinh sống ở Đức. Sau đó, bà với con gái sang châu Âu định cư. Măi sau này, khi ổn định cuộc sống Thúy An về nước, bà mới tiết lộ, bà đang có cuộc sống b́nh yên bên chồng con. Con gái bà kinh doanh nhà hàng và cũng đă có gia đ́nh riêng. Mỗi năm, bà đều về Việt Nam một lần nhưng chỉ để gặp gỡ người thân chứ không liên lạc với các đồng nghiệp.
Một vài năm năm trước, khi bộ phim "Biệt động Sài G̣n" được kỷ niệm ngày phát sóng, nghệ sĩ Thúy An cũng có mặt. Kể từ đó, bà giữ mối quan hệ thân thiết với 2 người bạn Thanh Loan và Hà Xuyên.
Về quyết định xa rời điện ảnh, Thuư An cho rằng đó là lựa chọn đúng đắn. Bà từng tâm sự: “Tôi hănh diện lắm v́ được đóng góp cho điện ảnh nước nhà. "Toại nguyện" là hai chữ tôi cảm nhận về cái nghề đă mang lại cho tôi nhiều vinh quang. Tôi đă góp chút sức ḿnh vào công việc làm sống lại quá khứ, lịch sử hào hùng của dân tộc ḿnh. Tuổi trẻ Việt Nam thời đạn bom, khói lửa ai cũng sẽ làm như tôi, như vợ chồng Ba Đô trong "Cánh đồng hoang”.
Trong những năm làm nghệ thuật, dù không sở hữu bất kỳ giải thưởng, danh hiệu nào ghi nhận những cống hiến cho nghề nghiệp, Thuư An vẫn không bận ḷng: “Danh hiệu hay giải thưởng chỉ có giá trị tinh thần. Giá trị đó với tôi là được đóng phim, được làm nghề ḿnh mơ ước. Thế là đủ đầy rồi. Mọi vinh quang, xưng tụng rồi cũng phôi phai”.
VietBF@ sưu tập