Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên tiếp nhận bệnh nhân nam 60 tuổi, bị chảy nước mắt, nhăn cầu lồi lên bất thường do khối u ở hốc mắt, không thể nhắm kín mắt. Vậy, u hốc mắt là ǵ, nguyên nhân do đâu?
U hốc mắt do đâu, cách phát hiện sớm?
Bệnh u hốc mắt là t́nh trạng có khối u lạ ở trong hốc xương mắt, có thể là lành tính hoặc ác tính.
- Một số loại u có thể xuất hiện ở trẻ nhỏ như: u cơ vân, u nguyên bào vơng mạc, u mô bào dạng sợi.
- Một số loại u có thể xuất hiện ở người lớn: u màng năo, u sợi thần kinh, u thần kinh đệm, u xương, u máu và u bạch huyết, u sarcoma phát triển từ mô cỡ hoặc cơ.
Hốc mắt là hốc xương được tạo thành từ các xương mặt và xương sọ, h́nh chóp có con đỉnh nhọn hướng ra sau c̣n đẩy mở rộng về phía trước xương. Trong hốc mắt có những tổ chức mềm của hốc mắt không áp trực tiếp vào màng xương mà được bao bọc bởi cân.
Lồi mắt là dấu hiệu điển h́nh để nhận biết bệnh u hốc mắt.
Nguyên nhân gây ra bệnh u hốc mắt có nhiều trong đó những khối u có thể là nguyên phát, chiếm tới hơn 70% các trường hợp được chẩn đoán. Những khối u nguyên phát này h́nh thành ngay từ những bộ phận trong hốc mắt mà hiện nay vẫn chưa thể hiểu cụ thể nguyên nhân v́ sao.
Gần 30% c̣n lại th́ do u di căn từ những bộ phận khác trên cơ thể như vú, phổi, tuyến tiền liệt hoặc da và do bệnh tự miễn phát triển lấn sâu vào vùng hốc mắt và gây ảnh hưởng giống khối u, trường hợp này người ta gọi là viêm giả u hốc mắt.
- Đối với u hốc mắt lành tính
U hốc mắt lành tính là bệnh lư phổ biến hơn u hốc mắt ác tính. Trong khối u lành tính thường bắt gặp nhất là u máu thể hang, căn bệnh này thường xuất hiện ở những người trong độ tuổi thanh niên và trung niên. Trong đó, những trường hợp u hốc mắt xuất hiện ở trẻ em đa phần đều là u lành tính, nhưng không v́ thế mà bố mẹ được chủ quan mà cần đưa con đi thăm khám sớm để bảo toàn thị lực cho bé.
- Đối với u hốc mắt ác tính
U ác tính có biểu hiện triệu chứng rơ rệt, gây đau mắt nhức nhối vô cùng, di căn nhanh và cần điều trị bằng phương pháp phẫu thuật.
Dấu hiệu nhận biết bệnh u hốc mắt
Có rất nhiều dấu hiệu có thể nhận bệnh u hốc mắt trong đó cụ thể,
- Biểu hiện lồi mắt
Lồi mắt được xem là dấu hiệu thường gặp và phổ biến nhất ở những bệnh nhân bị u hốc mắt. Ở những người bị khối u lành tính thường bị lồi mắt kín đáo, phát triển chậm. Ngược lại, ở những khối u ác tính, lồi mắt tiến triển rất nhanh.
Hướng lồi của mắt có thể giúp xác định được vị trí của khối u. Nếu có thế cẩn thận đánh giá hướng lồi hoặc lệch của nhăn cầu, bạn có thể tự xác định tương đối phần nào về vị trí từ đó dự đoán được nguyên nhân gây ra khối u.
Cũng có những trường hợp ngoại lệ, khối u thường có khuynh hướng chiếm chỗ và đẩy nhăn cầu ra sau. Ví dụ, khối u tuyến lệ có khuynh hướng đẩy nhăn cầu xuống dưới và vào trong.
- Biểu hiện giảm thị lực
Thị lực bị suy giảm nghiêm trọng cũng có là một dấu hiệu quan trọng giúp bạn và các bác sĩ có thể chẩn đoán phân biệt được những khối u nguyên phát ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác. Ví dụ, một u màng năo của dây thần kinh thị giác có thể làm thị lực của bạn suy giảm đang kể, thậm chí gây mù ḷa vĩnh viễn.
Trong khi đó, những khối u ngoài trục cơ vận nhăn chỉ gây ảnh hưởng đến thị lực khi khối u đủ lớn để gây chèn ép dây thần kinh thị lực.
Ngoài ra, c̣n có các biểu hiện khác như đau nhức mắt, nh́n đôi,…
Những trường hợp bị u lành tính thường ít bị gây đau, mặc dù bệnh nhân có thể cảm nhận được sự căng tức.
Dấu hiệu nh́n đôi chiếm đến 1/4 các trường hợp. Có 2 trường hợp ở u hốc mắt gây nên triệu chứng nh́n đôi đó là: do u thâm nhiễm những sợi thần kinh chi phối cơ vận nhăn, thường gặp ở những người bị u hốc mắt ác tính hoặc di căn và do sự giới hạn không gian của các cơ quan vận nhăn hoặc do lệch trục gây bởi thể tích của khối u.
Những người bị bệnh u hốc mắt c̣n có những biểu hiện khác như: mắt dễ bị viêm nhiễm đỏ, xung huyết, sụp mi, giăn đồng tử, sưng mi... đều do khối u gây ra với cơ chế thâm nhiễm, chèn ép trực tiếp hoặc gián tiếp (c̣n gọi là ứ trệ tuần hoàn) trong không gian giới hạn của hốc mắt.
Tóm lại: U hốc mắt có nguy hiểm hay không c̣n phụ thuộc vào loại khối u, mức độ xâm lấn của khối u mà bệnh nhân đang gặp phải.
Nếu u lành tính th́ sẽ không có ǵ quá nguy hiểm đến tính mạng nhưng cũng cần đi thăm khám để sớm có biện pháp can thiệp kịp thời. Trong trường hợp không may mắn, bị u ác tính, lúc này bệnh thật sự có thể uy hiếp nghiệm trọng đến thị lực và tính mạng. Những người bị u ác tính nếu không có sự can thiệp của y học sẽ bị ảnh hưởng tới thị lực, mất khả năng cảm nhận h́nh ảnh và thu hẹp cơ hội sống của bản thân do bị giảm tuổi thọ đáng kể.