Mụn đầu đen, mụn đầu trắng, nốt sẩn... là những loại mụn phổ biến, có thể điều trị tại nhà trong tình trạng viêm không nghiêm trọng.
Mụn xuất hiện do lỗ chân lông bị bít tắc dẫn đến viêm. Đây thường là kết quả của việc da sản xuất nhiều dầu kết hợp với vi khuẩn xâm nhập. Mụn thường xuất hiện ở những vùng da có tuyến dầu hoạt động mạnh như: mặt, cổ, vai, ngực và lưng.
Mụn là tình trạng phổ biến ở thanh thiếu niên. Hơn 80% thanh thiếu niên bị mụn tái phát. Đến tuổi trưởng thành, con số này giảm xuống dưới 10%.
Nguyên nhân gây ra mụn là sự kết hợp của nhiều yếu tố như: ăn kiêng; sử dụng thức ăn nhanh, đồ chiên rán; thay đổi nội tiết tốt; căng thẳng; tuyến bã nhờn hay thời tiết nắng nóng. Dưới đây là những loại mụn phổ biến, cách phòng tránh cũng như điều trị.
Các loại mụn không viêm
Mụn đầu trắng và mụn đầu đen là hai loại mụn không viêm, thường ít nghiêm trọng và không gây sưng hay khó chịu.
Mụn đầu trắng: Đây là những đốm, vết sưng nhỏ hoặc có màu thịt. Mụn đầu trắng hình thành khi các tế bào da chết, dầu nhờn và vi khuẩn bị mắc kẹt trong lỗ chân lông. Da xung quanh mụn đầu trắng có thể căng hoặc nhăn nheo, đặc biệt khi mụn to lên hay nhô cao.
Mụn đầu đen: Mụn đầu đen hay mụn trứng cá mở, là những đốm nhỏ, tối màu, hơi nổi lên. Vùng da xung quanh mụn trông bình thường, trong khi vùng trung tâm của mụn đầu đen sẫm màu hơn vùng xung quanh. Màu này không phải là kết quả của bụi bẩn bị mắc kẹt mà chỉ đơn giản là khi phần bên trong của mụn đầu trắng tiếp xúc với không khí, chúng sẽ sẫm màu lại.
Những loại mụn không viêm này có thể điều trị bằng sữa rửa mặt, kem dưỡng ẩm, gel, toner hay kem không kê đơn (OTC). Một số biện pháp khắc phục tại nhà và thay đổi lối sống có thể giảm hầu hết dạng mụn trứng cá không viêm như: rửa bằng nước ấm và xà phòng hai lần mỗi ngày; sử dụng chất tẩy rửa không mài mòn; cung cấp đủ nước cho cơ thể; hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời; luôn bôi kem chống nắng khi ra ngoài.
Các nốt mụn cần được chăm sóc cẩn thận để tránh gây viêm, da thâm và để lại sẹo. Ảnh: Freepik
Các loại mụn viêm
Mụn viêm nghiêm trọng hơn so với mụn không viêm và dễ dẫn đến các biến chứng như sẹo và rỗ. Mụn viêm có thể khác nhau, từ những vết sưng nhỏ đáp ứng với các phương pháp điều trị tại chỗ đến những u nang lớn cần phải phẫu thuật.
Mụn sẩn: Sẩn là những vết sưng dưới bề mặt da có đường kính dưới một cm. Các sẩn rắn chắc và nổi lên. Thông thường, vùng da xung quanh nốt sẩn cũng bị viêm. Không giống như mụn đầu trắng, mụn sẩn không có nhân nhìn thấy được và không giống như mụn đầu đen, lỗ chân lông của mụn không mở rộng.
Mụn mủ (mụn nhọt): Mụn mủ là những vết sưng to hơn, mềm với tâm hình tròn, chứa đầy mủ màu trắng hoặc hơi vàng. Khu vực xung quanh mụn mủ xuất hiện màu đỏ hoặc hồng trên da sáng và màu nâu đậm hoặc đen trên da sẫm màu. Mủ thường là sự kết hợp của các tế bào miễn dịch và tế bào vi khuẩn trong lỗ chân lông bị tắc. Mụn mủ trông giống như mụn đầu trắng nhưng lớn và bị viêm nhiều hơn.
Một số biện pháp khắc phục tại nhà và thuốc OTC có thể điều trị mụn mủ như: rửa vùng bị viêm bằng nước mát và sữa rửa mặt hai lần một ngày; sử dụng các sản phẩm có benzoyl peroxide để diệt vi khuẩn, các sản phẩm có axit salicylic để loại bỏ tế bào da chết. Bác sĩ da liễu có thể điều trị tại chỗ viêm và dùng thuốc kháng sinh.
Các loại mụn nghiêm trọng
Nốt sần: Các nốt sần là những cục cứng, bị viêm, nằm sâu trong da. Giống như sẩn, nốt sần không có đầu nhìn thấy được. Đây là một dạng mụn trứng cá nghiêm trọng và có khả năng gây ra các biến chứng về da như đốm đen hoặc sẹo. Loại tổn thương do mụn này phát triển khi lỗ chân lông bị tắc bị nhiễm trùng và sưng lên bên dưới bề mặt da. Do đó, mụn dạng nốt có thể nghiêm trọng hơn so với biểu hiện thực thể của nó.
U nang: U nang là những cục rất lớn, đau, màu đỏ hoặc trắng nằm sâu trong da. Không giống như nốt sần, những u nang này chứa đầy mủ và thường mềm khi chạm vào. U nang là loại mụn nghiêm trọng nhất, có thể phải can thiệp phẫu thuật. Nếu không được điều trị đúng cách, u nang dễ gây sẹo.
Mụn viêm nặng thường không thể điều trị tại nhà. Người bệnh cần đến bác sĩ da liễu thăm khám, điều trị bằng nhiều cách như dùng thuốc kháng sinh; thuốc tránh thai cho mụn trứng cá liên quan đến nội tiết tố; tiêm thuốc chống viêm cortisone; phẫu thuật để loại bỏ u nang lớn nếu cần.